«Πόλεμος στα ψηλά», «πόλεμος στις κορυφές» αυτή ήταν η στρατηγική του Ελληνικού στρατού κατά τη διάρκεια του ελληνοϊταλικού πολέμου το έπος του 1940. Επίπονη και αιματηρή, αλλά αποτελεσματική. Σχοινοβασία ζωής και θανάτου στις οπές και στα χαρακώματα. Αγώνας στα άκρα, αγώνας πέρα από τα όρια της ανθρώπινης αντοχής. Στα πόδια τους το αίμα των αδελφών τους. Και στον αέρα η οσμή του θανάτου τους. Έτσι πολεμούσαν οι Έλληνες στρατιώτες.
Έτσι πολεμούσαν και οι 11.911 Έλληνες αξιωματικοί και στρατιώτες οι οποίοι σκοτώθηκαν. Από αυτούς οι 7.976 βρίσκονται ακόμα “σκορπισμένοι” στις πλαγιές, στις κορυφές και στα δάση της Βορείου Ηπείρου. Φωλιάζουν τα οστά τους σιωπηρά και περιμένουν. Στα σκοτάδια και στο φως όπως παλιά. Μόνο που αυτή τη φορά δεν μπορούν να σηκωθούν, περιμένουν να έρθουν να τους σηκώσουν. Περιμένουν αυτούς για τους οποίους δώσανε αίμα, ζωή και νιάτα.
Έτσι είναι ο πόλεμος. Κατά τη διάρκειά του είναι οι ήρωες, οι στρατιώτες και όταν τελειώσει αυτός οι “ελεύθερες κυβερνήσεις” ξεχνούν κάθε στρατιωτικό κανόνα ο οποίος ορίζει να τηρηθεί μητρώο τόπων ενταφιασμού και εντοπισμός και αναγνώριση των νεκρών.
Στην Αγγλία, στο νεκροταφείο “Costermano”, έχουμε 21.972 ταφές Γερμανών στρατιωτών, στο νεκροταφείο “Andilly”, στη Γαλλία, έχουμε 33.064 ταφές Γερμανών στρατιωτών, στη Γερμανία, στο μεγαλύτερο συμμαχικό νεκροταφείο του Β’ Παγκοσμίου πολέμου, έχουμε πάνω από 7.600 ταφές, από τις οποίες οι 6.400 είναι Βρετανών στρατιωτών. Ακόμα και στην Ελλάδα υπάρχουν συμμαχικά νεκροταφεία σε όλη τη χώρα, Κρήτη, Ρόδο, Λαχανά κ.α.
Σήμερα στην Βόρειο Ήπειρο, επίσημα Ελληνικό οργανωμένο νεκροταφείο υπάρχει μόνο στο χωριό Βουλιαράτες, ενώ το αρχικό αίτημα ήταν η δημιουργία τεσσάρων νέων στρατιωτικών κοιμητηρίων στην Κορυτσά, στην Κλεισούρα, την Πρεμετή και τη Χειμάρρα, όπου και υπάρχουν οστά Ελλήνων στρατιωτών.
Η επίσημη δικαιολογία είναι ότι το ελληνικό αίτημα για δημιουργία ελληνικών μνημείων και στρατιωτικών νεκροταφείων στην περιοχή της Βορείου Ηπείρου υποδηλώνει έμμεσα ελληνικές διεκδικήσεις στον χώρο αυτό. Σ’ έναν χώρο που δεν υπάρχει καμία μεταπολεμική πράξη που να κατοχυρώνει νομικά το γεγονός ότι η Βόρειος Ήπειρος παραμένει τμήμα της Αλβανίας. Ένα μέρος δηλαδή που θυσιάζεται για να γίνει βιώσιμο ένα κράτος. Το Βορειοηπειρωτικό ζήτημα εξακολουθεί να παραμένει ανοιχτό ηθικά και νομικά.
Ανάμεσα στην εθνική εκκρεμότητα και στα εθνικά συμφέροντα, 280 Έλληνες στρατιώτες, οι οποίοι είναι στοιβαγμένοι σε παρακείμενη Εκκλησία του Αγίου Νικολάου της Κλεισούρας, περιμένουν σιωπώντας να τοποθετηθούν στους άδειους τάφους του Μοναστηριού. Σιωπή και αναμονή, ωστόσο η μεγαλύτερη δύναμη είναι η δύναμη της μνήμης του λαού, γιατί ο λαός γράφει την ιστορία και αυτός τη συντηρεί. Είθε αυτός ο λαός να σκεπάσει και να σφραγίσει το τέλος μίας ένδοξης και μαρτυρικής ιστορίας, αλλά και να αναγνωρίσει το χώμα που στάζει ακόμα ελληνικό αίμα.
