«Μεγάλη η τιμή. Μεγάλος όμως και ο κίνδυνος να φανούμε άδικοι και ανάξιοι, όταν το χρέος μας είναι να αναφερθούμε στους Τρεις Ιεράρχες της Εκκλησίας και της Παιδείας μας.
Όμως, σήμερα, την εποχή που οι Θεσμοί, η Πίστη και η Γνώση δοκιμάζονται τόσο, έρχεται, το διαχρονικό μήνυμα, η επίκαιρη διδασκαλία και η βαθειά γνώση, εκείνων που αναδείχθηκαν Προστάτες της Ελληνοχριστιανικής Παιδείας, να φωτίσει τη σκέψη μας, να εμπνεύσει το λόγο μας και να ενθουσιάσει την ψυχή μας…
Το ζήτημα δεν είναι το αν είναι επίκαιρα, το έργο και η διδασκαλία των Τριών Ιεραρχών, αλλά το γιατί είναι τόσο επίκαιρα.
Ο Βασίλειος ο Μέγας, ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ο Γρηγόριος ο Θεολόγος, μπορεί να έζησαν 16 αιώνες πριν αλλά η διδασκαλία τους αφορούσε μια εποχή κοσμοϊστορικών αλλαγών.
Άγιοι. Ιεράρχες. Διδάσκαλοι. Πατέρες. Δοχεία του πνεύματος, αλωτήρες της χάριτος, σάλπιγγες της Θεολογίας όπως τους έχει χαρακτηρίσει εμπνευσμένα ο Επίσκοπος κ. Ευστάθιος.
Και οι τρεις Μεγάλοι, και οι τρεις Χρυσόστομοι και οι τρείς Θεολόγοι.
Και πίσω τους; Δίπλα τους; Μέσα τους; Τρεις αγίες, ηρωίδες, ευλογημένες, μητέρες. Η Εμμέλεια, η Ανθούσα, η Νόνα.
Σήμερα, λοιπόν, όπου η σύγχυση των σκοπών χαρακτηρίζει την εποχή μας. Σήμερα που η αγάπη απουσιάζει από την κοινωνία μας. Σήμερα, 1600 χρόνια μετά, όπως λυτρωτικά συμπέρανε προ ετών ο μακαριστόςΠατέρας Παναγιώτης Ρούτσης, η διδασκαλία μπορεί να αναδυθεί και αναδειχθεί σε δίκοπο και χρήσιμο μαχαίρι για την υπεράσπιση της αλήθειας, τη διατράνωση της ελληνοχριστιανικής παιδείας και την αυτοκριτική της εκπαίδευσης.
Στην εποχή μας που περισσεύουν τα λαμπερά είδωλα κι λείπουν τα ταπεινά πρότυπα, οι Αγίες μητέρες των τριών Φωστήρων της Γνώσεως, οι μητέρες που προετοίμασαν, που αφιερώθηκαν, που θυσιάστηκαν, έρχονται να υποδείξουν τον δρόμο, στον πνευματικό, στο διδάσκαλο, στον γονέα.
… Βρισκόμαστε στον 4ο μ.Χ. αιώνα. Ζουν, διδάσκουν και αγιάζουν οι Τρεις λαμπροί Ιεράρχες που θεμελίωσαν την Ελληνοχριστιανική Παιδεία. Είναι η εποχή που η Ανατολή γεωπολιτικά πρωτοστατεί και προβληματίζει όπως σήμερα η Δύση και η Ευρώπη.
Εποχή για την οποία ο Μέγας Βασίλειος περιγράφει: Λιμός αγάπης, πονηρία αμέτρητη, ατομικότητα, χαμένη η δικαιοσύνη.
Εποχή για την οποία ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος μας πληροφορεί: Δεν υπάρχει ασφαλής φίλος ούτε βέβαιος αδελφός. Παντού μύρια προσωπεία. Πολλές των προβάτων οι δορές, αναρίθμητοι όμως οι κρυμμένοι λύκοι.
Οι τρείς Πατέρες εξηγούν πως βυθιζόταν ο άνθρωπος μέσα στη ρουτίνα ακόμα και αυτής της θρησκευτικής ζωής. Πως οι διδαχές και οι διδάσκαλοι είχαν χάσει το περιεχόμενο και την ουσία τους.
Είναι, λοιπόν η εποχή, είναι η ώρα, που οι τρεις μελίρρυτοι ποταμοί της σοφίας έρχονται να ανατρέψουν την πτώση και να αναστήσουν την αλήθεια.
Φάροι πορείας προς τον Θεό. Πύργοι πίστεως και αγώνα. Πελάγη γνώσεως και αλήθειας. Διδάσκαλοι στη θεωρία και στην πράξη. Παιδαγωγοί αξεπέραστοι και περισπούδαστοι.
Η ιστορία της Πίστεως και της Ανθρωπότητας τους κατέγραψε ως πρώτους και μεγάλους Διδασκάλους και ανέδειξε το προσόν της Θεόπνευστης ικανότητας τους.
Όμως το μυστικό του μεγαλείου των Τριών Ιεραρχών ευρίσκεται στις τρεις ευσεβείς μητέρες τους, όπως επίμονα γράφει ο Θεολόγος Αθανάσιος Σκαρμογιάννης.
Οι ίδιοι οι Πατέρες στα συγγράμματά τους ομολογούν και διατυμπανίζουν στις επόμενες γενιές την ύψιστη και μεγάλη δύναμη την οποία έχει η συνεργός του Θεού που λέγεται Μητέρα.
Χριστιανές μητέρες που λαξεύουν ψυχές κι εμπνέουν ιδανικά.
Να μια ακόμα διαχρονική και, σήμερα επίκαιρη, πτυχή του Βίου των Τριών υιών και Ιεραρχών που σήμερα τιμούμε.
Τολμώντας να σταχυολογήσουμε , σημεία από την διδασκαλία των τριών Φωστήρων της Τρισηλίου Θεότητας, θα αντιληφθούμε ότι οι παιδαγωγικές τους θέσεις δεν έχουν απλά διαχρονικότητα , αλλά αποτελούν θεμελιώδεις αρχές της ελληνοχριστιανικής παιδείας, της αγωγής και της μόρφωσης.
-Υποδείκνυαν ότι ο παιδαγωγός πρέπει να έχει φρόνηση, εμπειρία και γνώση ψυχολογίας του ανθρώπου. Να είναι ακέραιος σε χαρακτήρα, αμνησίκακος και ακενόδοξος.
-Πρότυπο προς μίμηση. Να στηρίζει τη διδασκαλία του στην κατανοητή γλώσσα και στις αρχές της αυτενέργειας, της εποπτείας και της εργασίας.
-Ο δάσκαλος και ο γονέας πρέπει να εξακριβώνουν τις έμφυτες κλίσεις του παιδιού και να το προσανατολίζουν ανάλογα.
-Με ευθύνη κι εποπτεία δασκάλων και γονέων τα παιδιά δεν πρέπει να ακούν και να βλέπουν τίποτα άτοπο.
-Στο σχολείο πρέπει να διαπλάθονται χριστιανικές προσωπικότητες που προτάσσουν τον σεβασμό στο Θεό και αγαπούν τον πλούτο των αρετών και όχι του χρήματος.
-Η αγωγή των παιδιών πρέπει να αρχίζει πολύ νωρίς. Με προσοχή και υπομονή οι δάσκαλοι, ως γλύπτες, φιλοτεχνούν θαυμάσια αγάλματα αφαιρώντας ότι περιττό και προσθέτοντας ότι λείπει.
-Η πρώτη αρετή του δασκάλου είναι η αγάπη που εκπέμπεται από τον δάσκαλο κι επιστρέφει από τον μαθητή.
-Ελεύθερος άνθρωπος που λέει την γνώμη του είναι ο καλός δάσκαλος που μπορεί και να εξατομικεύει τις ανάγκες των μαθητών του.
-Λειτουργός που πρέπει να λαμβάνει άφθονες και ανάλογες αποδοχές προκειμένου απερίσπαστος να αφοσιώνεται στο δύσκολο και κρίσιμο έργο του.
-Η τιμωρία και ο έπαινος έχουν μεγάλη σημασία στην διαπαιδαγώγηση. Επιτίμηση και όχι ονειδισμός. Απειλή αλλά όχι ξύλο. Αμοιβή και έπαινος στις καλές πράξεις και επιδόσεις.
Οι Πατέρες, Θεολόγοι και Διδάσκαλοι είναι αυτοί που ιδανικά και απόλυτα συνδέουν την χριστιανική με την ελληνική παιδεία. Κανένας θησαυρός της ελληνική παιδείας δεν πρέπει να χαθεί. Η ελληνική παιδεία στολίζει την χριστιανική αλήθεια.
Πόσο σημερινά είναι τα διδάγματα και οι υποδείξεις των θεότροπων δασκάλων. Πόσο σημαντικά και θεμελιώδη για την εκπαίδευση και αγωγή των παιδιών και των νέων.
Πηγαίες προσεγγίσεις αλεσμένες από τα λιθάρια της γνώσης, της μόρφωσης, του στοχασμού και της αγάπης. Σύμφυτες με την αλήθεια και ανθεκτικές σε κάθε δοκιμασία καλόπιστων και κακόπιστων μέσα στους αιώνες.
Πόσο δύσκολο είναι όμως σήμερα να ευθυγραμμισθούμε σε αυτές τις αρχές των Τριών Ιεραρχών.
Η σύγχυση αλλά και η άλωση στον χώρο της Παιδείας έχει αποθρασύνει τους υπονομευτές και αποσπάσει τους λειτουργούς της…
Ίσως λείπει από το θεμέλιό της ο ρόλος της μητέρας που συνεργάστηκε με τον Θεό.
Η μητέρα εκείνη που πετυχαίνει την αρμονία στη ζωή. Που δεν επιδιώκει τον πλούτο, τα αξιώματα και τη δόξα αλλά την ευγένεια, την ευσέβεια, την ταπεινοφροσύνη.
Η μητέρα – παιδαγωγός, πολύτεκνη και καλλίτεκνη. Αυτή που πέρα από τις γνώσεις δίνει και τη σοφία. Γιατί όπως και ο Χρυσόστομος έλεγε: «ου το τεκείν ποιεί μητέραν, αλλά το θρέψαι καλώς…» Τη μητέρα δεν την κάνει η γέννησις αλλά η καλή ανατροφή.
Οι μητέρες των διδασκάλων που σήμερα τιμούμε είναι οι φυσικοί και ηθικοί αυτουργοί της αγιότητας και της πληρότητάς τους.
Φρουροί με αγγελικές δυνάμεις. Γυναίκες με υπομονή, βυθισμένες στην προσευχή. Με πνευματική ζωή και ευσέβεια. Έβαλαν στα χέρια των παιδιών τους την Αγία Γραφή αλλά και άνοιξαν τους ορίζοντες για γνώση και μόρφωση στην Αθήνα, στη Συρία και όλο τον κόσμο.
Με αγάπη, με χαρά και στοργή, με πίστη έφεραν στου κόσμου τα πνευματικά σταυροδρόμια πυρσούς αλήθειας, δείκτες σοφίας και αγίους διδασκαλίας.
Η Εμμέλεια η μητέρα του Μεγάλου Βασιλείου Η Ανθούσα η μητέρα του Ιωάννη του Χρυσοστόμου Η Νόνα η μητέρα του Γρηγορίου του Θεολόγου
Δείτε τη συνάφεια, την αλληλουχία, τη σχέση και το σφιχταγκάλιασμα στην Πίστη των μητέρων – παιδαγωγών και στο Ζήλο των υιών – διδασκάλων.
Νιώστε τη συνέχεια στη θέρμη από την μητέρα στο παιδί, από την παιδεύτρια στον μαθητή. Εντοπίστε τη σημασία της έμπνευσης και της θυσίας από τη μητέρα στον Μέγα, από τη μητέρα στον Χρυσόστομο, από τη μητέρα στον Θεολόγο.
Απολαύστε το μεγαλείο της δικαίωσης όλων. Διακρίνετε την αναγνώριση και την ανταπόδοση του Θείου αγώνα και της Θεόπνευστης προσπάθειας στο πρόσωπο των συνεργών του Θεού, των μητέρων.
Ο μεγάλος φιλόσοφος και παιδαγωγός Φίχτε κάτι αναζητούσε μέσα από τον προβληματισμό του: « η τύχη ενός λαού, η ακμή ή η παρακμή του εξαρτώνται εκ μόνης της αγωγής, της οποίας τυγχάνει η νεολαία του»
Εμείς σήμερα, ας ευχαριστούμε που η Ελληνοχριστιανική Παιδεία μας δείχνει την απόστασή μας από το φώς της αλήθειας, από το λιμάνι της αγωγής και το ξέφωτο της γνώσης.
Σε αυτό το ταξίδι της προσέγγισης κανείς δεν μπορεί να πορευθεί μόνος.
Διδάσκαλοι, Μαθητές, Γονείς, κόμποι προσευχής στο κομποσκοίνι της Παιδείας για τον άνθρωπο της συνειδητής αγάπης.»
*Ομιλία για τους Τρεις Ιεράρχες. Εκφωνήθηκε στον Εσπερινό της 29ης Ιανουαρίου στον Ιερό Ναό Οσίου Νίκωνος Σπάρτης από την κ. Γαρυφαλιά Γεωργακοπούλου, δασκάλα του Δημοτικού Σχολείου Μαγούλας
http://www.notospress.gr/article.php?id=15658