Οἱ ἀσκητικοί λόγοι τοῦ Ἀββᾶ Ἰσαάκ τοῦ Σύρου

28 Σεπτεμβρίου 2018 σε ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ, ΒΙΟΙ ΑΓΙΩΝ, ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ

Ὁ Ἀβ­βᾶς Ἰ­σα­άκ ὁ Σῦ­ρος ὑ­πῆρ­ξε μέ­γας ἀ­σκη­τι­κός συγ­γρα­φέ­ας, Ἐ­πί­σκο­πος Νι­νευΐ καί Ἅ­γιος τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας μας. (Ἡ μνή­μη του ἑ­ορ­τά­ζε­ται στίς 28 Σε­πτεμ­βρί­ου). Ἀφ᾿ ὅ­του τά Ἀ­σκη­τι­κά του ἔρ­γα με­τα­φρά­στη­καν τόν Θ΄ αἰ­ῶ­να στήν Ἑλ­λη­νι­κή ἀ­πό το­ύς Σαβ­βα­ΐ­τες Ἀβ­βάδες Πα­τρί­κιο καί Ἀ­βρά­μιο κα­τέ­λα­βαν τήν κο­ρυ­φή τῆς ἀ­σκη­τι­κῆς καί νη­πτι­κῆς γραμ­μα­το­λο­γί­ας καί ἀ­να­γι­νώ­σκον­ται ἀ­πλή­στως ἀ­πό λα­ϊ­κούς­, μο­να­χο­ύς καί Ἁ­γί­ους.

Οἱ με­γά­λοι νη­πτι­κοί, ἅ­γιος Συ­με­ών ὁ νέ­ος Θε­ο­λό­γος, ὅ­σιος Γρη­γό­ριος ὁ Σι­να­ΐ­της καί ἅ­γιος Γρη­γό­ριος ὁ Πα­λα­μᾶς, ἀ­να­φέ­ρον­ται στόν ὅ­σιο ἤ ἅ­γιο Ἰ­σα­άκ, ὅ­πως τόν ὀ­νο­μά­ζουν, ὡς πνευ­μα­τι­κή αὐ­θεν­τί­α. Ὁ ὅ­σιος Νι­κό­δη­μος ὁ Ἁ­γι­ο­ρε­ί­της τόν θε­ω­ρεῖ δι­δά­σκα­λό του καί τόν ἀ­πο­κα­λεῖ “Ὁ ἐ­μός φι­λό­σο­φος”. Ὁ ἅ­γιος Σε­ρα­φε­ίμ τοῦ Σάρωφ πε­ρισ­σό­τε­ρο ἀ­πό κά­θε ἄλ­λον Ἅ­γιο μνη­μο­νε­ύ­ει τόν ἅ­γιο Ἰ­σα­άκ καί ἀ­να­φέ­ρει πολ­λά ἀ­πο­σπά­σμα­τα ἀ­πό τά Ἀ­σκη­τι­κά του. Πολ­λοί ἄλ­λοι Ἅ­γιοι με­λε­τοῦ­σαν τόν Ἀβ­βᾶ Ἰ­σα­άκ καί πλεῖ­στοι νε­ώ­τε­ροι Γέροντες καί Ἀ­σκη­τές εἶ­χαν τήν βί­βλο του με­τά τό Εὐ­αγ­γέ­λιο.

Ὁ ἅ­γιος Ἰ­σα­άκ στο­ύς λό­γους του πε­ρι­γρά­φει ἀ­νώ­τε­ρες πνευ­μα­τι­κές κα­τα­στά­σεις, ὅ­πως τά στά­δια τῆς προ­σευ­χῆς, τίς ἐ­νέρ­γει­ες τῆς θε­ί­ας χά­ρι­τος, τόν θεῖ­ο ἔ­ρω­τα καί τά εἴ­δη τῶν δα­κρύ­ων. Συμ­βου­λε­ύ­ει μέ πο­λύ λε­πτό­τη­τα καί ἀ­κρί­βεια γιά τήν δι­ά­κρι­ση καί ἀν­τι­με­τώ­πι­ση τῶν λο­γι­σμῶν, τήν Εὐ­αγ­γε­λι­κή σχέ­ση καί συμ­πε­ρι­φο­ρά μας πρός το­ύς ἀ­δελ­φο­ύς, τόν μο­να­χι­κό τρό­πο ζω­ῆς καί γε­νι­κά ὅ,τι μπο­ρεῖ νά βο­η­θή­ση ὅ­ποι­ον ἐ­πι­θυ­μεῖ νά ζή­ση ὄ­χι ἁ­πλῶς μιά πρα­κτι­κή ἀ­σκη­τι­κή ζωή ἀλ­λά τήν πο­λι­τε­ί­α τῆς δι­α­νοί­ας, τήν νο­ε­ρά καί ἀ­δι­ά­λει­πτη προ­σευ­χή καί τήν θε­ω­ρί­α.

Οἱ Λόγοι του ἔ­χουν πράγ­μα­τι ἰ­δι­α­ί­τε­ρη χά­ρη καί βά­θος πνευ­μα­τι­κό.  Ὅ­πως ἔ­λε­γε ὁ γέ­ρον­τας Πα­ΐ­σιος εἶ­ναι σάν τίς πο­λυ­βι­τα­μι­νοῦ­χες τρο­φές.  Ἕ­νας λό­γος του σέ τρέ­φει γιά μέ­ρες. Οἱ Λόγοι τοῦ Ἀβ­βᾶ Ἰ­σα­άκ θε­ω­ροῦν­ται ὅ­τι εἶ­ναι γιά προ­χω­ρη­μέ­νους πνευ­μα­τι­κά ἀλ­λά μπο­ροῦν ὅ­λοι νά ὠ­φε­λη­θοῦν. Εἶ­ναι πο­λύ συγ­κα­τα­βα­τι­κός ὁ Ἅ­γιος καί δί­νει προ­θυ­μί­α σέ ὅ­λους. Ἰ­δι­αι­τέ­ρως πα­ρη­γο­ρεῖ καί κα­θο­δη­γεῖ το­ύς μο­να­χο­ύς καί μά­λι­στα το­ύς Ἡ­συ­χα­στές.

Σήμερα πού οἱ ἄν­θρω­ποι ἔ­γι­ναν πο­λυ­ά­σχο­λοι καί δέν ἔ­χουν χρό­νο γιά πολ­λές ἀ­να­γνώ­σεις, ἀλ­λά ἐ­πι­ζη­τοῦν καί τήν πνευ­μα­τι­κή ζωή, ἡ πα­ροῦ­σα Ἀν­θο­λο­γί­α καί ἐ­πι­λο­γή τῶν Ἀ­πο­φθεγ­μά­των ἀ­πό το­ύς Ἀ­σκη­τι­κο­ύς Λόγους τοῦ ἁ­γί­ου Ἰ­σα­άκ εἶ­ναι εὔ­και­ρο καί πρα­κτι­κό βο­ή­θη­μα. Πε­ρι­έ­χει 584 Ἀ­πο­φθέγ­μα­τα σέ με­τά­φρα­ση ἀ­πό τήν ἔκ­δο­ση τοῦ δι­δα­σκά­λου τοῦ Γένους Νι­κη­φό­ρου Θε­ο­τό­κη τοῦ ἔ­τους 1770.

Εὐ­χώ­μα­στε μέ τίς πρε­σβεῖ­ες τοῦ ἁ­γί­ου Ἰ­σα­άκ οἱ ἀ­να­γνῶ­στες νά αἰ­σθαν­θοῦν τήν γλυ­κύ­τη­τα τῶν χα­ρι­τω­μέ­νων Λόγων του καί νά ἐ­ξα­φθῆ ὁ ζῆ­λος τους γιά νά προ­σπα­θή­σουν νά εἰ­σέλ­θουν ἀ­γω­νι­ζό­με­νοι στό νο­ε­ρό-καρ­δια­κό στά­διο γιά νά λά­βουν αἴ­σθη­ση τῆς Χάριτος καί τῆς αἰ­ω­νί­ου ζω­ῆς. Ἀ­μήν. 

Ἀποφθέγματα Ἀββᾶ Ἰσαάκ τοῦ Σύρου.

Ὅποι­ος ἐ­πι­θυ­μεῖ τήν τι­μή τοῦ μα­τα­ί­ου κό­σμου, δέν μπο­ρεῖ νά ἀ­πο­φύ­γη τίς αἰ­τί­ες τῆς λύ­πης. (Α΄,3).

­Ὅσον και­ρό κά­ποι­ο πα­ρά­πτω­μά σου εἶ­ναι μι­κρό ξερ­ρί­ζω­σέ το, πρίν με­γα­λώ­ση καί ὡ­ρι­μά­ση. Μή ἀ­με­λή­σης, ὅ­ταν τό ἐ­λάτ­τω­μα σοῦ φα­ί­νε­ται μι­κρό· δι­ό­τι ἀρ­γό­τε­ρα θά σοῦ γί­νη ἀ­πάν­θρω­πος αὐ­θέν­της καί θά τρέ­χης ἐμ­πρός του σάν δε­μέ­νος δοῦ­λος. Ἐ­κεῖ­νος ὅ­μως πού ἀ­γω­νί­ζε­ται κα­τά τοῦ πά­θους ἀ­πό τήν ἀρχή, θά τό κα­τα­δα­μά­ση γρή­γο­ρα. (Ε΄,20).

Ἀ­γά­πη­σε το­ύς ἁ­μαρ­τω­λο­ύς, μί­ση­σε δέ τά ἔρ­γα τους, καί μή το­ύς κα­τα­φρο­νή­σης γιά τά ἐ­λατ­τώ­μα­τά τους, μή τυ­χόν καί σύ πει­ρα­σθῆς μέ πα­ρό­μοι­α κα­κά. (Ε΄,30).

Νά μή ἐ­λέγ­ξης κα­νέ­να γιά κά­ποι­ο πα­ρά­πτω­μα, ἀλ­λά νά θε­ω­ρῆς τόν ἑ­αυ­τόν σου ὑ­πε­ύ­θυ­νο καθ᾿ ὅ­λα καί αἴ­τιον τοῦ πτα­ί­σμα­τος. (Ζ΄,34).

Δέξου νά κα­τα­φρο­νη­θῆς, ἀλ­λά νά μή κα­τα­φρο­νή­σης· νά ἀ­δι­κη­θῆς, ἀλ­λά νά μή ἀ­δι­κή­σης. Προ­τι­μό­τε­ρο εἶ­ναι νά δι­α­φθα­ροῦν τά σω­μα­τι­κά μα­ζί μέ τό σῶ­μα, πα­ρά νά ζη­μι­ω­θῆς σέ κά­τι ψυ­χι­κό. Νά μή ἔλ­θης σέ δι­κα­στή­ριο μέ κα­νέ­να, ἀλ­λά ἄν κα­τα­κρι­θῆς, ὑ­πό­μει­νε, ἔ­στω κι ἄν δέν εἶ­σαι ἔ­νο­χος. (Ζ΄,35).

Τά ἔρ­γα τῆς ἡ­συ­χί­ας εἶ­ναι ἡ πεῖ­να, ἡ ἀ­νά­γνω­ση, ἡ ὁ­λο­νύ­κτιος καί προ­σε­κτι­κή ἀ­γρυ­πνί­α, κα­τά τήν δύ­να­μη τοῦ κα­θε­νός, καί τό πλῆ­θος τῶν με­τα­νοι­ῶν, πρᾶγ­μα πού χρει­ά­ζε­ται νά γί­νε­ται καί κα­τά τίς ὧ­ρες τῆς ἡ­μέ­ρας καί κα­τά τή νύ­κτα πολ­λές φο­ρές. (Θ΄,42).

Ἡ ἀ­λη­θι­νή τα­πε­ί­νω­ση εἶ­ναι γέν­νη­μα τῆς γνώ­σε­ως, καί ἡ ἀ­λη­θι­νή γνῶ­ση εἶ­ναι γέν­νη­μα τῶν πει­ρα­σμῶν. (ΙΣΤ΄,59).

Ὅ­ποι­ος ὁ­μι­λεῖ πε­ρι­φρο­νη­τι­κῶς κα­τά τοῦ τα­πει­νό­φρο­νος καί δέν τόν ὑ­πο­λο­γί­ζει ὡς ζων­τα­νό, εἶ­ναι σάν νά ἄ­νοι­ξε τό στό­μα του κα­τά τοῦ Θε­οῦ. (Κ΄,78).

Ἡ συ­νε­χής ἡ­συ­χί­α μα­ζί μέ τήν ἀ­νά­γνω­ση, ἡ σύμ­με­τρη με­τά­λη­ψη τῶν φα­γη­τῶν καί ἡ ἀ­γρυ­πνί­α ἐ­ξυ­πνί­ζουν γρή­γο­ρα τήν δι­ά­νοι­α πρός τήν ἔκ­πλη­ξη ἐ­νώ­πιον τῶν θε­ί­ων πραγ­μά­των, ἐ­άν δέν με­σο­λα­βή­ση καμ­μιά ἀ­φορμή πού δι­α­λύ­ει τήν ἡ­συ­χί­α. (ΚΘ΄,126).

Ἡ ἀ­κη­δί­α γεν­νᾶ­ται ἀ­πό τόν με­τε­ω­ρι­σμό τῆς δι­α­νο­ί­ας, καί αὐ­τός ἀ­πό τήν ἀ­πο­φυ­γή τῶν κό­πων καί τῆς ἀ­να­γνώ­σε­ως καί ἀ­πό τήν μά­ται­η συ­νάν­τη­ση· ἤ προ­έρ­χε­ται ἀ­πό τήν ὑ­περ­πλή­ρω­ση τῆς κοι­λιᾶς. (ΛΓ΄,144).

Ἡ ἀ­πό­το­μη καί σκλη­ρή καρ­διά δέν κα­θα­ρί­ζε­ται πο­τέ. Ὁ ἐ­λε­ή­μων εἶ­ναι ἰα­τρός τῆς ψυ­χῆς του, δι­ό­τι δι­ώ­χνει ἀ­πό μέ­σα του τό σκο­τά­δι τῶν πα­θῶν σάν μέ δυ­να­τό ἄ­νε­μο. (ΛΔ΄,151).

Ὅ­σον και­ρό εἴ­μα­στε στόν κό­σμο τοῦ­τον ὁ Θε­ός δέν το­πο­θε­τεῖ τήν σφρα­γῖ­δα, οὔ­τε στά ἀ­γα­θά, οὔ­τε στά κα­κά, ἕ­ως τήν ὥ­ρα τῆς ἐ­ξό­δου, κα­τά τήν ὁ­πο­ί­α τε­λει­ώ­νει τό ἔρ­γο τῆς ἐ­πί­γειας πα­τρί­δας μας καί φθά­νο­με στήν ἀ­πο­δη­μί­α. (ΛΗ΄,167).

Ἀνά­λο­γα μέ τό μέ­τρο τῆς τα­πει­νο­φρο­σύ­νης, σοῦ δί­δε­ται καί ἡ ὑ­πο­μο­νή στίς συμ­φο­ρές σου. Καί ἀ­νά­λο­γα μέ τήν πα­ρη­γο­ριά σου, με­γα­λύ­νε­ται ἡ πρός τόν Θεό ἀ­γά­πη σου. (Μς’,195).

Γίνε φί­λος ὅ­λων τῶν ἀν­θρώ­πων, ἀλ­λά μέ τήν σκέ­ψη σου νά εἶ­σαι μο­να­χός. Γίνε κοι­νω­νός στά πα­θή­μα­τα τῶν πάν­των καί μέ τό σῶ­μα σου ἀ­πο­μα­κρύν­σου ἀ­πό ὅ­λους. (ΝΗ΄,239).

Πρίν ἀ­πό τήν Χάρι τρέ­χει ἡ τα­πε­ί­νω­ση καί πρίν ἀ­πό τήν τι­μω­ρί­α τρέ­χει ἡ οἴ­η­ση. (ΟΓ΄,284).

Κάθε προ­σευ­χή στήν ὁ­πο­ί­α δέν μο­χθεῖ τό σῶ­μα καί δέν θλί­βε­ται ἡ καρ­διά, θε­ω­ρεῖ­ται ἔ­κτρω­μα· δι­ό­τι εἶ­ναι προ­σευ­χή χω­ρίς ψυ­χή. (Ος΄,297).

Τίς πα­λαι­ές ἐν­το­λές φυ­λάτ­τει ὁ φό­βος, ὅ­πως εἶ­πε ὁ Κύριος, ἐ­νῶ τίς ζω­ο­ποι­ο­ύς ἐν­το­λές τοῦ Χρι­στοῦ φυ­λάτ­τει ἡ ἀ­γά­πη. (Ἐ­πι­στο­λή Δ΄,385).

(Ἀπό τό ἐκδοθέν βιβλίον ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΑΒΒΑ ΙΣΑΑΚ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥ ἐκ τῶν ἐκδόσεων τῆς ΕΝΩΜΕΝΗΣ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗΣ).

*ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ‘Ἐρῶ’ , Ε΄ ΤΕΥΧΟΣ, ΙΑΝ.-ΜΑΡ. 2011