Όταν οι κεντρικές τράπεζες στην Κίνα, τη Νότια Κορέα και τις ΗΠΑ αποφάσισαν να «βάλουν σε καραντίνα» μετρητά ενδεχομένως μολυσμένα εν μέσω του ξεσπάσματος του Covid-19, το επαγωγικό συμπέρασμα ήταν ξεκάθαρο: τα χάρτινα χρήματα μπορεί να είναι ικανά να μεταδώσουν την ασθένεια. Σωστά;
Εάν αυτό είναι αληθές, φαίνεται επίσης ως ένα ακόμη επιχείρημα υπέρ του να οδηγηθούμε στην πλήρη εγκατάλειψη των μετρητών. Προς την κατεύθυνση της εγκατάλειψης των χαρτονομισμάτων και κερμάτων ήδη πίεζαν εταιρείες ψηφιακών πληρωμών, ένας αριθμός μεγάλων εμπόρων, ακόμη και μερικά κυβερνητικά στελέχη που χαράζουν πολιτικές, και όλα αυτά στο όνομα του κόστους και της ευκολίας. Η μείωση του κινδύνου εξάπλωσης της ασθένειας θα αποτελούσε ακόμη μια λογική βάση για κάτι τέτοιο.
Ο Lihui Li, πρώην πρόεδρος της κρατικής Τράπεζας της Κίνας, πρόσφατα υποστήριξε ότι υπό το φως της επιδημίας η κεντρική τράπεζα της Κίνας πρέπει να επιταχύνει την έκδοση του ήδη σχεδιαζόμενου από αυτή ψηφιακού χρήματος, που πρόκειται να αντικαταστήσει τα υλικά χρήματα. Επιπλέον, την προηγούμενη εβδομάδα, όταν ρωτήθηκε εάν τα μετρητά μπορεί να εξαπλώσουν τον κορωναϊό, ένας εκπρόσωπος του Παγκοσμίου Οργανισμού Υγείας εμφανίστηκε να υποστηρίζει στην βρετανική εφημερίδα Daily Telegraph ότι «είναι καλή ιδέα να χρησιμοποιούνται ανέπαφες πληρωμές» όποτε είναι δυνατό. (Αργότερα, ο Π.Ο.Υ. ξεκαθάρισε ότι αυτό στην πραγματικότητα δεν αποτελούσε ειδική οδηγία του για τον κορωναϊό και ότι δεν έχει εκδώσει κάποιες επίσημες προειδοποιήσεις για τα μετρητά.)
Όμως, η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχουν πολλές αποδείξεις ότι η παραίτηση από τα μετρητά θα άλλαζε κάτι προς το καλύτερο, τουλάχιστον στην περίπτωση του Covid-19. Θα είχε, εν τούτοις, σοβαρές συνέπειες για το πλήθος των ανθρώπων που βασίζονται σε μετρητά για πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες – και αυτό μπορεί να βοηθήσει στην εξήγηση του γεγονότος ότι ο Π.Ο.Υ. τόσο γρήγορα έκανε πίσω σχετικά με τις ανέπαφες πληρωμές.
Αυτό που γνωρίζουμε είναι το εξής: Ιοί που μεταδίδονται, συμπεριλαμβανομένων και άλλων τύπων κορωναϊών, μπορούν να επιβιώσουν πάνω σε άψυχες επιφάνειες όπως μέταλλο, χαρτί και πλαστικό για διάστημα ωρών μέχρι και ημερών. Προκαταρκτική έρευνα δείχνει ότι ο νέος κορωναϊός μπορεί να επιβιώσει πάνω σε χαρτόνι για μια ολόκληρη ημέρα, και πάνω σε ατσάλι και πλαστικό μέχρι και για τρεις ημέρες. Επίσης, προσομοιώσεις εργαστηρίων έχουν δείξει ότι άλλα είδη ιών δεν μπορούν μόνο να επιβιώνουν πάνω σε χαρτονομίσματα και κέρματα για μέρες, αλλά και να διατηρούν την μολυσματική τους φύση και μεταδοτικότητα.
Αλλά δεν φτάνει για έναν ιό απλώς να επιβιώνει πάνω σε μια άψυχη επιφάνεια. Για να μολύνουν έναν άνθρωπο τα μόρια ενός ιού που βρίσκονται σε ένα χαρτονόμισμα δολαρίου, πρέπει να ακολουθούν την «κύρια οδό της μόλυνσης», λέει ο Joseph Eisenberg, καθηγητής επιδημιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Michigan. Για τον Covid-19, φαίνεται ότι οι άνθρωποι μολύνονται εισπνέοντας μικροσωματίδια που κάποιος άλλος έβγαλε στον αέρα με βήχα ή φτάρνισμα, ή ερχόμενοι σε επαφή με το χέρι με ένα μόριο του ιού και μετά ακουμπώντας τα μάτια, τη μύτη ή το στόμα τους. Αυτό που δεν γνωρίζουμε, υποστηρίζει ο Eisenberg, είναι κατά πόσο δύναται ο ιός να μεταδίδεται σε ανθρώπους από άψυχες επιφάνειες κάθε είδους.
Σύμφωνα με το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC), το κορυφαίο εθνικό ινστιτούτο δημόσιας υγείας των Ηνωμένων Πολιτειών: «Είναι πιθανό ένα άτομο να κολλήσει τον Covid-19 αγγίζοντας μια επιφάνεια ή ένα αντικείμενο που έχει πάνω του τον ιό και μετά ακουμπώντας το στόμα, τη μύτη ή πιθανώς και τα μάτια του, αλλά αυτό δεν θεωρείται ως ο κύριος τρόπος μετάδοσης του ιού». («κύρια οδός μόλυνσης».)
Αυτό το μήνυμα, παρά την τόσο αξιόπιστη επιστημονικά πηγή προέλευσής του, δεν έχει καταφέρει να κατευνάσει διάφορες φοβίες για «μολυσμένα με ιό» δολάρια, οι οποίες βρήκαν πρόσφορο έδαφος εξάπλωσης πιθανώς εν μέρει ύστερα από τις καραντίνες μετρητών των κεντρικών τραπεζών που προαναφέρθηκαν. Σύμφωνα με το Bloomberg, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed), έχει αντισταθεί ως τώρα σε απαιτήσεις διαφόρων βιομηχανικών ομίλων να εκδώσει μια ανακοίνωση που να διαβεβαιώνει τους Αμερικανούς ότι ο κίνδυνος χρήσης των μετρητών είναι μηδαμινός.
Στην πραγματικότητα, δεν είχαμε ποτέ καμία απόδειξη ότι μετρητά χρήματα, οποιασδήποτε μορφής, έχουν αποτελέσει πηγή μόλυνσης από οποιαδήποτε μεταδοτική ασθένεια, λέει η Marilyn Roberts, μικροβιολόγος στη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου της Ουάσιγκτον. Και έχοντας γνωστό τον τρόπο με τον οποίο ο Covid-19 φαίνεται να μεταδίδεται, υποστηρίζει η γιατρός, με το να δίνουμε σημασία στα χρήματα χάνουμε ένα πιο σημαντικό στοιχείο: «Είσαι σε μια γεμάτη αίθουσα κινηματογράφου; Είσαι σε ένα εστιατόριο; Είσαι σε ένα πολυκατάστημα; Είναι πιο πιθανό να κολλήσεις τον Covid-19 από την έκθεση σε ανθρώπους, παρά από τον τρόπο πληρωμής.»