Λάμπρου Κ. Σκόντζου
θεολόγου – καθηγητοῦ
ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ
Οἱ διαχρονικοὶ Μάρτυρες τῆς Ἐκκλησίας μας εἶναι συνώνυμοι μὲ τοὺς ἥρωες καὶ τὸ μαρτύριό τους μὲ τὸν ἡρωϊσμό. Ἔτσι οἱ Νεομάρτυρες ἐνσάρκωναν τὸν ἡρωϊσμὸ καὶ τὸν ἆθλο, ἄκρως ἀπαραίτητα πρότυπα γιὰ τοὺς σκλαβωμένους Χριστιανούς, σὲ μία περίοδο ποὺ ὁ ἡρωισμὸς καὶ ἡ αὐταπάρνηση ἦταν ἀπαραίτητες προϋποθέσεις γιὰ νὰ διατηρηθεῖ ὄρθιο τὸ Γένος καὶ νὰ μείνει ζωντανὴ ἡ «ἀποσταμένη ἐλπίδα» γιὰ τὴν ἐλευθερία, κατὰ τὸν ποιητή. Οἱ Νεομάρτυρες μαζὶ μὲ τοὺς Ἐθνομάρτυρες ἔγιναν τὰ ζωντανὰ παραδείγματα γιὰ τὸν ὑπόδουλο Ἑλληνισμό, δηλώνοντας ὅτι τίποτε δὲν χάθηκε ὁριστικά, ὅτι «πάλι μὲ χρόνια μὲ καιροὺς πάλι δικά μας θἄ ᾿ναι», ὅτι τὰ ἡρωικὰ βλαστάρια τοῦ Γένους εἶναι ἐδῶ, ὄρθια καὶ ἀγωνίζονται γιὰ τὰ ἑλληνορθόδοξα ἰδανικὰ καὶ τὴν ἐθνικὴ ἀποκατάσταση. Οἱ Νεομάρτυρες, τόσο στὰ προεπαναστατικὰ χρόνια, ὅσο καὶ κατὰ διάρκεια τῆς Ἐπανάστασης ὑπῆρξαν οἱ ἡρωικὲς μορφές, ποὺ ἐμψύχωναν τὸ ὑπόδουλο Ἔθνος καὶ τοῦ ἔδειχναν τὸν δρόμο τῆς ἐλευθερίας, ἡ ὁποία περνᾶ ἀναγκαστικὰ μέσα ἀπὸ τὸν ἆθλο καὶ τὸ μαρτύριο. Δίδασκαν μὲ τὸ παράδειγμά τους πὼς τίποτε δὲν χαρίζεται, ἀλλὰ κατακτιέται καὶ πὼς ἡ ἀνάσταση τῆς Πατρίδας θὰ προέλθει μέσα ἀπὸ τὶς θυσίες τῶν ἀγωνιστῶν καὶ τὸν μαρτυρικὸ θάνατο τῶν ἡρώων. Γι᾿ αὐτὸ καὶ οἱ Νεομάρτυρες εἶχαν τεράστια ἐπιρροὴ στὸν ὀρθόδοξο λαό! Ἀξίζει νὰ ἀναφέρουμε ἐδῶ τὴν μεγάλη εὐεργετικὴ ἐπίδραση πού εἶχε γιὰ τὸ ἀγωνιζόμενο ἔθνος ὁ μαρτυρικὸς θάνατος τοῦ Πατριάρχη ἁγίου Γρηγορίου Ε΄, τοῦ κορυφαίου Νεομάρτυρα τοῦ Γένους, ὁ ὁποῖος ἀπαγχονίστηκε ἀνήμερα τοῦ Πάσχα στὶς 10 Ἀπριλίου τοῦ 1821. Οἱ ἀγωνιστὲς καθ᾿ ὅλη τὴ διάρκεια τοῦ ἀγῶνα ὁρκίζονταν στὸ «σκοινὶ τοῦ Πατριάρχη» καὶ ὁρμοῦσαν στὴ μάχη μὲ νικηφόρα ἀποτελέσματα! Ἀναμφίβολα ἡ ἀγχόνη τοῦ Πατριάρχη μεταβλήθηκε σὲ βρόγχος γιὰ τοὺς δημίους του! Ὅλοι οἱ ἐπαναστατημένοι Ἕλληνες προσεύχονταν μὲ ἕνα στόμα: «βοήθα μας Ἀϊ-Γιώργη καὶ σὺ Ἅγιε-Κοσμᾶ νὰ πάρουμε τὴν Πόλη καὶ τὴν Ἁγιὰ Σοφιά», ζητῶντας ἀπὸ τὸν καλλίμαχο Μεγαλομάρτυρα τῆς ἀρχαίας Ἐκκλησίας νὰ τοὺς βοηθήσει καὶ ἀπὸ τὸν κορυφαῖο Νεομάρτυρα Κοσμᾶ τὸν Αἰτωλὸ νὰ πραγματοποιηθοῦν οἱ προφητεῖες του, πὼς «αὐτὸς ὁ τόπος θὰ γίνει μία ἡμέρα ρωμαίικο».
Μαρτύριο τοῦ Ἁγίου Σεραφείμ
Ὁ ἡρωισμὸς τῶν Νεομαρτύρων φαίνεται ξεκάθαρα, μέσα ἀπὸ τὶς διηγήσεις τῶν μαρτυρολογίων τους. Ὑπῆρχε τρόπος νὰ ἀποφύγουν τὰ μαρτύρια καὶ τὸν θάνατο. Σὲ ὅλες τὶς περιπτώσεις οἱ τουρκικὲς ἀνακριτικὲς καὶ δικαστικὲς ἀρχές, ἐφαρμόζοντας τὴν ἰσλαμικὴ σαρία, μποροῦσαν νὰ τοὺς ἀπελευθερώσουν ἂν ἐξισλαμίζονταν. Καὶ ὄχι μόνο αὐτό. Τοὺς ἔταζαν μύρια προνόμια καὶ δελεαστικὰ ἀξιώματα. Ὅμως αὐτοὶ περιφρονοῦσαν ἐπιδεικτικὰ τὶς προτάσεις τῶν δημίων τους. Ἀναφέρουμε ὡς παράδειγμα τὴν περίπτωση τῆς Νεομάρτυρας ἁγίας Ἀκυλίνας ἀπὸ τὴ Θεσσαλονίκη, ἡ ὁποία μαρτύρησε τὸ 1767. Ὁ πατέρας της εἶχε σκοτώσει σὲ διένεξη κάποιο Τοῦρκο καὶ τὸ δικαστήριο τοῦ ζήτησε νὰ ἐξισλαμισθεῖ ἂν ἤθελε νὰ γλυτώσει τὴ ζωή του καὶ νὰ ζήσει ἐλεύθερος ὡς μουσουλμᾶνος Τοῦρκος, πρόταση ποὺ ἀποδέχτηκε. Ὅμως ὅταν ζητήθηκε καὶ ἀπὸ τὴ δεκαπεντάχρονη κόρη του Ἀκυλίνα νὰ κάμει τὸ ἴδιο, νὰ ἐξισλαμισθεῖ καὶ νὰ τουρκέψει καὶ νὰ ἀποκτήσει πλούτη καὶ δόξα, ἐκείνη ἀρνήθηκε μὲ μεγάλο ἡρωισμό, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ ὁδηγηθεῖ ἡ ἴδια στὸ μαρτύριο καὶ νὰ μετανοήσει ὁ πατέρας της! Ὁ Νεομάρτυς Γεώργιος ἀπὸ τὴν Ἔφεσο, ὁ ὁποῖος μαρτύρησε στὶς 5 Ἀπριλίου 1801, εἶχε ἐξισλαμισθεῖ καὶ ἀπέκτησε πολλὰ προνόμια καὶ πλοῦτο. Ὅταν συναισθάνθηκε τὸ μεγάλο σφάλμα του, πῆγε ὁ ἴδιος στὸν Τοῦρκο δικαστὴ πέταξε τὰ τούρκικα ἐνδύματά του, τὰ ὁποῖα ἔσκισε καὶ πάτησε μπροστά του, καὶ ὁμολόγησε ὅτι ἀρνεῖται τὸ Ἰσλὰμ καὶ ξαναγίνεται Χριστιανός. Ὁ δικαστὴς τοῦ ἔταξε κι ἄλλα πλούτη καὶ προνόμια, ὅμως ὁ γενναῖος ἀθλητὴς τὰ περιφρόνησε ὅλα καὶ ἔλαβε τὸν στέφανο τοῦ μαρτυρίου. Οἱ Νεομάρτυρες ἦταν τέκνα πιστῶν καὶ ἡρωικῶν γονιῶν. Εἶναι χαρακτηριστικὴ ἡ περίπτωση τοῦ Νεομάρτυρα Κωνσταντίνου τοῦ Ὑδραίου, ὁ ὁποῖος μαρτύρησε στὴ Ρόδο στὶς 14 Νοεμβρίου τοῦ 1800. Εἶχε ἐξισλαμισθεῖ καὶ ἀπέκτησε πολλὰ χρήματα καὶ ἀξιώματα. Ὅμως ὅταν θέλησε νὰ ἐπισκεφτεῖ τὴ μητέρα του τὴν κυρὰ Μαρίνα στὴν Ὕδρα, ἐκείνη δὲν τοῦ ἄνοιξε τὴν πόρτα τοῦ σπιτιοῦ της, φωνάζοντάς του μὲ ὀδύνη: «φύγε ξένε, ὁ γυιός μου ὁ Κωνσταντὴς πέθανε! Δὲν γέννησα ἐγὼ Τοῦρκο, ἐσὺ εἶσαι ἄλλης μάννας γυιός. Δὲν εἶναι ἐδῶ ἡ μάννα σου, φύγε!». Τὰ λόγια τῆς ἡρωικῆς Ὀρθόδοξης καὶ Ἑλληνίδας μάννας συντάραξαν τὸν Κωνσταντή, ποὺ εἶχε μετονομασθεῖ σὲ Χασάν, μετανόησε, ὁμολόγησε ὅτι γυρίζει στὴν Ὀρθοδοξία καὶ ἀποκεφαλίστηκε. Ὅταν μετακομίστηκαν τὰ ἱερά του Λείψανα στὴν Ὕδρα, ἡ ὑπέροχη μάννα ἀξιώθηκε νὰ τὰ μεταφέρει ἐκείνη ἀπὸ τὸ καράβι στὴ Μητρόπολη, γεμάτη καμάρι γιὰ τόν γυιό της, ποὺ ἀξιώθηκε νὰ γίνει ἀθλητὴς τοῦ Χριστοῦ. Μόλις ἔφτασαν στὸν ναὸ ξεψύχησε ἀγκαλιὰ μὲ αὐτά! Αὐτοὶ εἶναι οἱ πραγματικοὶ Χριστιανοὶ καὶ Ἕλληνες!
Οἱ Νεομάρτυρες ἐκφράζοντας, ὅπως εἴπαμε, τὸ Ἑλληνορθόδοξο ἰδεῶδες, ζοῦσαν γιὰ νὰ προσφέρουν στὸ κοινωνικὸ σύνολο καὶ ὄχι γιὰ νὰ καλοπερνοῦν οἱ ἴδιοι. Ὡς γνήσιοι Χριστιανοὶ καὶ Ἕλληνες βίωναν τὸν ἀλτρουϊσμὸ σὲ ὕψιστο βαθμό. Ἡ καρδιά τους μάτωνε βλέποντας τὰ βάσανα τῶν ὑποδούλων Ρωμηῶν καὶ γι᾿ αὐτὸ παραμέρισαν κάθε ἴχνος ἰδιοτέλειας καὶ ρίχτηκαν στὴ μάχη τῆς καθολικῆς ἀντίστασης κατὰ τοῦ φρικτοῦ δυνάστη. Πίστευαν ἀκράδαντα ὅτι ὁ πονεμένος λαὸς τοὺς εἶχε ἀνάγκη καὶ ὄφειλαν νὰ ἀνταποκριθοῦν στὸ σιωπηλό του κάλεσμα. Ὡς Ὀρθόδοξοι Χριστιανοὶ ἔβλεπαν στὸ πρόσωπο τοῦ κάθε ραγιᾶ νὰ τυραννιέται ὁ Ἴδιος ὁ Χριστός, διότι ἤξεραν ὅτι τὸ κάθε ἀνθρώπινο πρόσωπο εἶναι εἰκόνα Χριστοῦ, γιὰ τὸ ὁποῖο ὅ,τι προσφέρουμε, εἶναι σὰν νὰ τὸ προσφέρουμε σὲ Ἐκεῖνον, ἐφ᾿ ὅσον, ὅπως μᾶς διαβεβαίωσε ὁ ἴδιος ὁ Κύριος, «ἐποιήσατε ἑνὶ τούτων τῶν ἀδελφῶν μου τῶν ἐλαχίστων, ἐμοὶ ἐποιήσατε» (Ματθ. 25,40). Ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλὸς ἄφησε τὴν ἥσυχη ζωὴ στὸ Ἅγιο Ὄρος καὶ βγῆκε στὸν κόσμο γιὰ νὰ εὐεργετήσει τοὺς ἐν Χριστῷ ἀδελφούς του. Νὰ τοὺς τονώσει τὴν πίστη στὸν Χριστὸ καὶ τὴν Ὀρθοδοξία. Νὰ τοὺς θυμίσει ὅτι εἶναι Ἕλληνες ὑπόδουλοι στὸν βάρβαρο καὶ ἀλλόθρησκο Ἀσιάτη τύραννο, προφητεύοντάς τους ὅτι σύντομα ὁ Θεὸς θὰ χαρίσει τὴν ἐλευθερία τους. Τοὺς παρότρυνε νὰ ἐγκαταλείψουν τὸν ραγιαδισμὸ καὶ τὴ μοιρολατρία, ποὺ τοὺς κρατοῦσε δέσμιους στὴν τυραννία. Τοὺς ζητοῦσε νὰ διδάσκονται γράμματα ἑλληνικά, ἱδρύοντας Σχολεῖα σὲ ὅλη τὴν Ἑλλάδα, γιὰ νὰ μάθουν ὅτι εἶναι ἀπόγονοι ἐπιφανῶν προγόνων. Τοὺς ἐνθάρρυνε νὰ μιλοῦν μόνον Ἑλληνικά. Ὁ πύρινος λόγος του πρὸς τοὺς ὑπόδουλους Ρωμηοὺς: «Χριστὸς καὶ Ἑλλάδα σᾶς χρειάζονται», ἄναψε κυριολεκτικὰ πυρκαγιὲς στὶς ψυχές τους καὶ καρποφόρησε.
Πιστέψτε το, φωνάξτε το νὰ τ᾿ ἀκούσουν ὅλοι καὶ κυρίως οἱ σύγχρονοι χριστιανομάχοι: Ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλὸς ἀνήκει στοὺς πρωτεργάτες τῆς Ἐθνικῆς μας Παλιγγενεσίας! Ἡ Νεομάρτυς Φιλοθέη ἡ Ἀθηναία, ἡ ὁποία μαρτύρησε στὶς 19 Φεβρουαρίου τοῦ 1589, δὲν ἀρκέστηκε στὴ μοναχική της ἡσυχία, ἀλλὰ ἔκανε τὸ Μοναστήρι της ἑστία πνευματικῆς, μορφωτικῆς, κοινωνικῆς καὶ ἐθνικῆς ὄασης στὴν Ἀθήνα, ὅπου ἔβρισκαν ἀπάγκιο χιλιάδες κατατρεγμένοι ἄνθρωποι, Χριστιανοί, ἀκόμη καὶ μουσουλμᾶνοι. Στὸ τεράστιο συγκρότημά της, ποὺ εἶχε ὀνομάσει Παρθενῶνα, εἶχε ὀργανώσει σὺν τοῖς ἄλλοις τεράστιο δίκτυο, ἀπ’ ὅπου ἀντλοῦσε πόρους, μὲ τοὺς ὁποίους ἀπελευθέρωνε αἰχμαλώτους καὶ φυγάδευε χριστιανὲς γυναῖκες στὰ νησιά, ἀδειάζοντας τὰ χαρέμια τῶν Τούρκων. Ὁ Νεομάρτυς Μιχαὴλ ἀπὸ τὴ Γρανίτσα τῆς Εὐρυτανίας, ὁ ὁποῖος μαρτύρησε στὴ Θεσσαλονίκη στὶς 21 Μαρτίου τοῦ 1544, δὲν ἐπαναπαυόταν στὴν ἐπικερδῆ ἐπιχείρηση τοῦ ἀρτοπωλείου του, ἀλλὰ φλεγόμενος ἀπὸ θεῖο ζῆλο ἔγινε ἱεραπόστολος, μεταβάλλοντας τὸ κατάστημα σὲ κατηχητικὸ κέντρο στὴ μεγάλη πόλη, διδάσκοντας Χριστὸ καὶ Ἑλλάδα. Γιὰ τὴ δράση του αὐτὴ κάηκε ζωντανὸς ἀπὸ τοὺς δημίους του. Οἱ τρεῖς Νεομάρτυρες Θεόδωρος, Λάμπρος καὶ Ἀνώνυμος, οἱ ὁποῖοι μαρτύρησαν στὸ Ἀγρίνιο στὶς 2 Νοεμβρίου τοῦ 1786, πλούσιοι ἔμποροι, δὲν νοιάστηκαν στιγμὴ γιὰ τὰ πλούτη τους καὶ τὴν καλοπέρασή τους, ἐπιλέγοντας τὸ μαρτύριο, γιὰ τὸν Χριστὸ καὶ τὴν Ἑλλάδα.
Ὁ Νεομάρτυς Ἰωάννης ὁ ἐξ Ὀθωμανῶν ὁ Βραχωρίτης.
Ἀλλὰ ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ ἀνέδειξε Νεομάρτυρες ἀκόμη καὶ ἀλλόθρησκους μουσουλμάνους, γιὰ νὰ ἀποδείξει ὅτι ἡ Ὀρθοδοξία εἶναι ἡ μόνη ἀληθινὴ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ, ἡ μόνη ἀληθινὴ πίστη καὶ πὼς ὅλες οἱ ἄλλες πίστεις καὶ θρησκεῖες εἶναι ἀπάτες καὶ ψέμματα, ὅπως τόνιζε ἀδιάκοπα ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός. Γιὰ νὰ δείξει στοὺς ὑπερφύαλους τυράννους ὅτι ἡ τυραννικὴ ἐξουσία ποὺ ἀσκοῦσαν στοὺς ὑπόδουλους Χριστιανοὺς στὸ ὄνομα τῆς θρησκείας τους, δὲν ἦταν θεϊκή, ἀλλὰ σατανική. Ὅτι ὁ μόνος ἀληθινὸς Θεὸς εἶναι ἡ Παναγία Τριάδα, ποὺ μᾶς ἀποκάλυψε ὁ σαρκωμένος Υἱὸς καὶ Λόγος τοῦ Θεοῦ, ὁ Ὁποῖος δὲν ἐγκρίνει κανενὸς εἴδους τυραννία. Τρανταχτὸ παράδειγμα ὁ Νεομάρτυς Ἰωάννης ὁ ἐξ Ὀθωμανῶν ὁ Βραχωρίτης. Ὄντας ὑψηλόβαθμος θρησκευτικὸς καθοδηγητὴς τῶν μουσουλμάνων, Δερβίσης, ἀσπάστηκε τὴν Ὀρθοδοξία, ὁμολόγησε μὲ ἡρωισμὸ τὴ νέα του πίστη καὶ γι᾿ αὐτὸ βρῆκε τραγικὸ μαρτυρικὸ θάνατο στὸ Ἀγρίνιο στὶς 23 Σεπτεμβρίου τοῦ 1814.
Ὁ ἅγιος Γεώργιος ὁ Νεομάρτυς, 1841, Kladnitsa. Τοιχογραφία Καθολικοῦ Ἱ. Μονῆς Ἁγίου Νικολάου, Βουλγαρία.
Ὁ Νεομάρτυς Ἀχμέτ ἦταν ἐπιφανὴς Τοῦρκος. Τὸν ἐπισκέφτηκε ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ ὡς ἄρρητη εὐωδία ποὺ ἐξέπεμπε ἡ Ρωσίδα Χριστιανὴ σύζυγός του, ὅταν ἐπέστρεφε ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία. Πίστεψε, βαπτίστηκε καὶ κατόπιν πῆγε αὐτοβούλως στὸν Τοῦρκο κατὴ νὰ ὁμολογήσει τὴ νέα πίστη του, μὲ θάρρος καὶ ἀπίστευτη δύναμη, πὼς «ὁ Χριστιανισμὸς εἶναι ἡ μέγιστη καὶ ἡ μόνη ἀληθινὴ θρησκεία». Ἀπαγχονίστηκε στὶς 24 Δεκεμβρίου τοῦ 1682 στὴν Κωνσταντινούπολη. Οἱ μεταστροφὲς τῶν πρώην μουσουλμάνων στὴν Ὀρθοδοξία Νεομαρτύρων ἀσκοῦσαν τεράστια ἐπίδραση στοὺς καταπιεσμένους Ρωμηούς. Οἱ πρώην ἀλλόθρησκοι Νεομάρτυρες, μετὰ τὴ μεταστροφή τους στὴν Ὀρθοδοξία, ὄχι μόνο ζοῦσαν ὡς Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί, μὰ καὶ ὡς Ἕλληνες, ὅπως ὁ Νεομάρτυς Ἰωάννης ὁ Βραχωρίτης, ὁ ὁποῖος διάλεξε νὰ ζήσει στὶς Φυτεῖες τοῦ Ξηρομέρου ἀνάμεσα στοὺς Ἕλληνες, ὡς Ἕλληνας! Τὸ μαρτύριό τους ἐπιδροῦσε καταλυτικὰ στοὺς ὑποδούλους Χριστιανοὺς στερεώνοντας τὴν πίστη τους στὴν Ὀρθοδοξία καὶ ἐπιβεβαιώνοντας μὲ τὸν πιὸ κατηγορηματικὸ τρόπο τὴ μοναδικὴ ἀλήθεια τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ. Ἔτσι τὸ παράδειγμά τους καὶ ὁ ἡρωισμός τους εἶχε ἰσχυρὰ ἀποτρεπτικὰ ἀποτελέσματα κατὰ τοῦ ἐξισλαμισμοῦ. Ὅταν Τοῦρκοι γινόταν Ὀρθόδοξοι ἦταν ἐπιτρεπτὸ Ἕλληνες νὰ γίνουν Τοῦρκοι; Κι ἀκόμη, δὲν θὰ πρέπει νὰ ξεχνᾶμε ὅτι καθ᾿ ὅλη τὴν περίοδο τῆς Τουρκοκρατίας ἁλώνιζαν στὴν Ἑλλάδα καὶ τὶς ὑπόλοιπες Ὀρθόδοξες χῶρες, στίφη παπικῶν καὶ προτεσταντῶν ἱεραποστόλων, οἱ ὁποῖοι μὲ τὴν ἄδεια τῶν τουρκικῶν ἀρχῶν, ἀσκοῦσαν ἀνελέητο προσηλυτισμὸ στοὺς Ὀρθόδοξους Ρωμηούς. Ὅσοι δὲν γινόταν μουσουλμάνοι, γινόταν παπικοί, γιὰ νὰ ἀπολαμβάνουν τὴν προστασία τοῦ Βατικανοῦ, τὸ ὁποῖο εἶχε ἄριστες διπλωματικὲς σχέσεις μὲ τὴν Ὀθωμανικὴ ἐξουσία καθ᾿ ὅλην τὴ διάρκεια τῆς δουλείας καὶ οἱ παπικοὶ τῆς Ἑλλάδος δὲν γνώριζαν σκλαβιά.
Τὸ παράδειγμα τῶν πρώην μουσουλμάνων Νεομαρτύρων ἀναχαίτισε ἀποτελεσματικὰ καὶ τὴν αὐτομόληση χιλιάδων Ὀρθοδόξων στὴ δυτικὴ αἱρετικὴ πανσπερμία.
Ὑπάρχει καὶ μία ἄλλη σημαντικὴ παράμετρος στὴ δράση τῶν Νεομαρτύρων. Δὲν ὁδηγοῦνταν στὸ μαρτύριο χωρὶς τὴν εὐλογία καὶ τὴ συγκατάθεση τῆς Ἐκκλησίας μας, ἀλλὰ σὲ ὅλες σχεδὸν τὶς περιπτώσεις ἔπαιρναν τὴν εὐλογία πνευματικῶν κληρικῶν, οἱ ὁποῖοι ἐκεῖνοι ἀποφάσιζαν πότε ἦταν κατάλληλος καιρὸς τοῦ μαρτυρίου. Κύριο ὁρμητήριο τῶν Νεομαρτύρων ἦταν τὸ Ἅγιον Ὄρος. Ἐκεῖ κατέφευγαν οἱ ἡρωικοὶ ἀθλητὲς τοῦ Χριστοῦ καὶ τῆς Πατρίδας γιὰ νὰ πάρουν δύναμη καὶ τὴν ἄδεια γιὰ τὸ μαρτύριο. Οἱ πνευματικοὶ καθοδηγητὲς τῶν Νεομαρτύρων ὀνομάζονταν ἀλεῖπτες, ἦταν αὐτοὶ οἱ ὁποῖοι προετοίμαζαν τοὺς ἀθλητὲς τοῦ Χριστοῦ, κάτι ἀντίστοιχο μὲ ἐκείνους ποὺ προετοίμαζαν καὶ ἄλειφαν μὲ λάδι τοὺς ἀθλητὲς στὰ στάδια τῆς ἀρχαίας Ἑλλάδος. Ἔτσι μποροῦμε νὰ ποῦμε μὲ βεβαιότητα πὼς τὸ Ἅγιον Ὄρος, μὲ τοὺς ἀλεῖπτες του, εἶχε καταστεῖ ἕνα ἀπὸ τὰ σημαντικότερα κέντρα ἀντιστάσεως κατὰ τῶν τυράννων Ὀθωμανῶν. Μία ἀκόμη τρανταχτὴ ἀπόδειξη γιὰ τὸν ἐθναρχικὸ καὶ θετικότατο ρόλο τῆς Ἐκκλησίας μας γιὰ τὸ Γένος στὰ ζοφερὰ χρόνια της δουλείας, τὸ ὁποῖο ἀρνοῦνται οἱ σύγχρονοι νεοταξικοὶ ἱστοριογράφοι!
Τὰ μαῦρα χρόνια τῆς δουλείας πέρασαν καὶ ἦρθε ἡ εὐλογημένη ἀνάσταση τοῦ Γένους μας. Τὸ «ὁμόλογο, ποὺ εἶχε ὑπογράψει ὁ Θεὸς», κατὰ τὸν Κολοκοτρώνη, ἐκπληρώθηκε. Πραγματοποιήθηκε ἡ προφητεία τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ καὶ ὁ μαρτυρικός μας τόπος ἔγινε ξανὰ Ρωμαίικο. Χαρὰ ἔγινε στὸν οὐρανὸ ἀπὸ τοὺς Νεομάρτυρες ἐπὶ τῇ Ἐθνικῇ Παλιγγενεσία. Τὸ αἷμα τῶν ἡρώων, Ἐθνομαρτύρων καὶ Νεομαρτύρων, εἶχε ποτίσει ἀρκούντως τὸ δένδρο τῆς ἐλευθερίας τῆς Ἑλλάδος, ἡ ὁποία ἔγινε κρατικὴ ὀντότητα, ἐλεύθερο χριστιανικὸ ἔθνος, χτισμένο καὶ θεμελιωμένο πάνω στὶς θυσίες ἐκείνων. Ὅ,τι ἔχουμε σήμερα τὸ χρωστᾶμε σ᾿ αὐτούς, γι᾿ αὐτὸ καὶ θὰ ἔπρεπε ἡ εὐγνωμοσύνη μας πρὸς αὐτοὺς νὰ εἶναι δεδομένη καὶ τὸ σέβας μας ὑπέρμετρο. Ἀλλὰ ἀλλοίμονο! Γρήγορα ξεχάσαμε τὶς θυσίες τους καὶ τὴν προσφορά τους. Γίναμε ἀγνώμονες! Καὶ τὸ χειρότερο φτάσαμε στὴν κατάντια νὰ γίνουμε κακολόγοι καὶ συκοφάντες τους!
Θέλετε, λοιπόν, νὰ μάθετε γιὰ τὶς γενεσιουργὲς αἰτίες τῆς σημερινῆς μας ἐθνικῆς κατάντιας, ὅπου χάσαμε μαζὶ μὲ τὰ χρήματά μας, τὸν ἐθνικό μας πλοῦτο καὶ μέρος αὐτῆς τῆς ἐθνικῆς μας κυριαρχίας; Ἀναζητῆστε τις στὴν ἀπεμπόληση τῶν γνησίων θρησκευτικῶν, πνευματικῶν, ἠθικῶν, πολιτισμικῶν καὶ ἐθνικῶν μας ἀξιῶν καὶ στηριγμάτων. Ἀναζητῆστε τις στὴν ἀπόρριψη τοῦ Ἑλληνορθοδόξου τρόπου ζωῆς καὶ πολιτείας. Ἀναζητῆστε τις στὴν ἀγνωμοσύνη μας ἀπέναντι στοὺς ποταμοὺς τῶν αἱμάτων καὶ στὶς θυσίες τῶν Νεομαρτύρων καὶ τῶν Ἐθνομαρτύρων τοῦ Γένους μας, οἱ ὁποῖοι δὲν ἀπελευθέρωσαν τὴν Πατρίδα μας μὲ τὴν προοπτική τῆς σημερινῆς ἔσχατης καταπτώσεως!