(συνέχεια)
Αρχιμ. Κύριλλου (Κεφαλόπουλου)
Υπάρχουν στιγμές όμως που η υπερβολική λύπη για μία δυσάρεστη κατάσταση, μία θλιβερή είδηση, μία στιγμή εντάσεως με κάποιον άλλον, μπορεί να μας παρασύρει σε πιο έντονα αρνητικά συναισθήματα, να χάσουμε την αυτοκυριαρχία μας και να νοιώσουμε οργή και θυμό. Καλόν είναι να μην αφήνουμε τον θυμό να ταράζει την ψυχή μας, να χάνουμε την ηρεμία μας και να βλάπτουμε έτσι την σωματική και πνευματική μας υγεία. Ο θυμωμένος στις αντιδράσεις του μοιάζει με άνθρωπο τρελό, μανιακό, ο οποίος όσο περισσότερο θυμάται ”το κακό που του έκαναν”, τόσο πιο πολύ αυξάνεται ο θυμός και η οργή. Μας συμβουλεύει ο Λόγος του Θεού ότι μας συμφέρει πολλές φορές να παραβλέπουμε ή να ξεχνούμε κάτι άσχημο που μας είπαν ή έπραξαν. ”Η φρόνηση του ανθρώπου τον θυμό του συγκρατεί, και είναι προς τιμήν του να ξεχνάει ότι τον προσέβαλαν” (Παρμ. 19, 11).
Μία σοφή συμβουλή μας δίνει ο Απόστολος Ιάκωβος. ”Κάθε άνθρωπος να είναι πρόθυμος στο να ακούει, να μην βιάζεται να μιλάει και να μην βιάζεται να οργίζεται” (Ιακ. 1, 19). Την ώρα του θυμού και της εντάσεως, όταν δεν ελέγχουμε τον εαυτό και τις αντιδράσεις μας, είναι προτιμότερο να σιωπήσουμε, να μην πούμε λόγια σκληρά που θα χειροτερεύσουν την κατάσταση, θα στενοχωρήσουν και θα πληγώσουν τον άλλον, αλλά και εμείς μετά, όταν ηρεμήσουμε και σκεφθούμε πιο ψύχραιμα, είναι βέβαιον ότι θα μετανιώσουμε. Πόσες φιλίες και καλές διανθρώπινες σχέσεις γκρεμίσθηκαν από κάποια ανόητα λόγια που είπαμε την ώρα του θυμού! Ας μην ξεχνάμε ότι για να γίνει καυγάς χρειάζονται δύο, και όταν εμείς απομακρυνόμαστε από το σκηνικό της εντάσεως είναι πιο εύκολο να αποφύγουμε τον θυμό και την οργή.
Αλλά και την ώρα του θυμού, αντί να πούμε κάποια σκληρή λέξη, ας πούμε μία σύντομη προσευχή από μέσα μας, μυστικά ένα ‘Κύριε ελέησον”, μία σύντομη επίκληση του ονόματος του Χριστού ή της Παναγίας, μπορεί να μας προφυλάξει και να μας συγκρατήσει από τα χειρότερα. Και πάντοτε να έχουμε το παράδειγμα του Κυρίου μας που, όταν Τον εξύβριζαν, Τον συκοφαντούσαν και Τον λοιδορούσαν, Εκείνος παρέμεινε πράος και γλυκύς, ευλογώντας και συγχωρώντας τους κακολόγους. Επίσης, μας λένε οι άγιοι Πατέρες ότι ο μόνος δικαιολογημένος θυμός είναι αυτός εναντίον του εαυτού μας, να θυμώνουμε δηλ όχι με τους άλλους αλλά με μας, που δεν μπορούμε να εξαλείψουμε το πάθος του θυμού και της οργής από την καρδιά μας. ”Οργίζεσθε και μην αμαρτάνετε!”. Η αγάπη προς τον Κύριο και η δύναμη που μας εμπνέει ο Χριστός είναι δυνατότερα όπλα εναντίον του θυμού.
Ως προς τις σχέσεις μας προς τους άλλους, είναι πιθανόν να αισθανόμαστε κάπως μειονεκτικά, ότι οι άλλοι μας κακοβλέπουν, μας υποτιμούν, δεν μας υπολογίζουν. Όταν νοιώθουμε έτσι αρνητικά έναντι των άλλων, τηρούμε στάση επιφυλακτική, αμυντική, και αυτoαπομονωνόμαστε. Το μυστικό για να καταπολεμήσουμε την καχυποψία και την αρνητική προδιάθεση έναντι των άλλων είναι η αγάπη. Ας δείχνουμε προς όλους αγάπη γνήσια και χριστιανική, ανυπόκριτη, και να βάζουμε καλούς, θετικούς λογισμούς προς όλους. ”Να ανέχεστε με υπομονή ο ένας τον άλλον, και να συγχωρείτε ο ένας τον άλλον, κάθε φορά που δημιουργούνται παράπονα ανάμεσά σας. Όπως ο Χριστός σας συγχώρησε τα παραπτώματα, έτσι να κάνετε και εσείς μεταξύ σας. Πάνω απ’ όλα, να έχετε αγάπη, που είναι ο σύνδεσμος όλων και οδηγεί στην τελειότητα” (Κολ. 3, 13-14).
Για να έχουμε κατά το δυνατόν καλές και αρμονικές σχέσεις με τους άλλους, οφείλουμε να δείχνουμε εκτίμηση, σεβασμό και αγάπη προς όλους. Αυτό είναι το κλειδί για να μην νοιώθουμε μειονεκτικά, αποκομμένοι και στο περιθώριο. Ο Απόστολος Παύλος μας συμβουλεύει σχετικώς ”να δείχνετε με στοργή την αγάπη σας για τους άλλους πιστούς. Να συναγωνίζεσθε ποιος θα δείξει περισσότερη εκτίμηση στον άλλον” (Ρωμ. 12, 10).
Δυστυχώς, σήμερα οι άνθρωποι έχουν γίνει δύσκολοι και παράξενοι στις συμπεριφορές και τις αντιδράσεις τους, και πολλές φορές έχοντας αυτήν την αρνητική προδιάθεση, την μεταφέρουν στο πεδίο των οικογενειακών, κοινωνικών, φιλικών και επαγγελματικών σχέσεων. Όταν ο σύγχρονος άνθρωπος έχει συνηθίσει σε αυτήν την κακοκεφιά, την ασχήμια, την μιζέρια, ασχημαίνει πρώτα απ’ όλα την δική του ζωή, και δηλητηριάζει την καθημερινότητα και τις σχέσεις του με τους άλλους. Ο Χριστός όμως μας θέλει να είμαστε γαλήνιοι, ειρηνικοί, και χαρούμενοι. Τέτοια αρνητική συμπεριφορά, που σκοτεινιάζει το πρόσωπο, την καρδιά και την συμπεριφορά μας δεν ταιριάζει σε χριστιανούς. ”Διώξτε μακριά σας κάθε δυσαρέσκεια, θυμό, οργή, κραυγή, κατηγόρια, καθώς και κάθε άλλη κακότητα. Να φέρεστε μεταξύ σας με καλοσύνη και ευσπλαγχνία και να συγχωρείτε ο ένας τον άλλον, όπως και ο Θεός συγχώρησε και εσάς διά του Χριστού” (Εφες. 4, 31-32).
Μία τέτοια στάση και συμπεριφορά τελικά μας κάνει καλό και ομορφαίνει την ζωή, μας αλλάζει την διάθεση και να κάνει να αντιμετωπίζουμε τα πράγματα πιο χαρούμενα και αισιόδοξα. Και αυτό είναι πολύ σημαντικό, καθώς ο σημερινός άνθρωπος υποφέρει από άγχος, υπερβολικές μέριμνες και έγνοιες. Το άγχος και το στρες είναι η αρρώστια της εποχής μας. Μπροστά στα καθημερινά προβλήματα και τις σχέσεις με τους άλλους συνανθρώπους κυριευόμαστε από αγωνία, άγχος, ανασφάλεια, και αυτό επηρεάζει κάθε στιγμή και ασχολία της ζωής μας. Γινόμαστε φοβισμένοι, καχύποπτοι, ανασφαλείς, θυμωμένοι και δυσαρεστημένοι με τον εαυτό μας και τους άλλους. Αρρωσταίνουμε χωρίς να το καταλαβαίνουμε. Πολλές ψυχοσωματικές ασθένειες προέρχονται σήμερα από το άγχος, την στενοχώρια, την κατάθλιψη.
Ο Χριστός όμως δεν μας θέλει έτσι. Οι χριστιανοί πρέπει να αντιμετωπίζουμε την ζωή θετικά, και μπροστά στα προβλήματα να έχουμε εμπιστοσύνη και ελπίδα στον Κύριο, ότι Αυτός θα μας φροντίσει, θα ενδιαφερθεί για τα προβλήματά μας και θα μας απαλλάξει λυτρωτικά από το άγχος και την καταθλιπτική καθημερινότητα. ”Χαίρετε εν Κυρίω πάντοτε… ο Κύριος εγγύς. Μηδέν μεριμνάτε, αλλ’ εν παντί τη προσευχή και τη δεήσει μετά ευχαριστίας τα αιτήματα υμών γνωριζέσθω προς τον Θεόν. Και η ειρήνη του Θεού η υπερέχουσα πάντα νουν φρουρήσει τας καρδίας υμών και τα νοήματα υμών εν Χριστώ Ιησού” (Φιλιπ. 4, 4-7). Τι μας λέει εδώ ο Παύλος; Να μην έχουμε υπερβολική μέριμνα και άγχος στην ζωή μας, αλλά κάθε τι που μας προβληματίζει ας το αναφέρουμε με προσευχή και δέηση στον Κύριο, και Εκείνος θα φροντίσει για μας, θα περιφρουρήσει την σκέψη μας ώστε να μην παραλύσουμε από το πολύ άγχος, και στο τέλος, θα μας χαρίσει τέτοια ειρήνη και γαλήνη στις καρδιές μας, που δεν μπορεί να την συλλάβει και να την κατανοήσει ανθρώπινους νους. Προσευχή λοιπόν, πίστη και εμπιστοσύνη στην πρόνοια του Θεού, συμμετοχή στην λατρευτική ζωή της Εκκλησίας με δεήσεις, παρακλήσεις, ευχαριστίες και δοξολογίες στον Θεό είναι η απάντηση στο άγχος και την αγωνία. Ας αφήσουμε κάθε μας μέριμνα στον Κύριο, και Αυτός θα ενδιαφερθεί ( Α’ Πετρ. 5, 7).
Είναι πολύ παρήγορο να γνωρίζουμε ότι ο Χριστός έχει ενδιαφέρον προσωπικό για μας και για ό,τι μας απασχολεί και βαραίνει την ζωή μας. Και όταν καμία φορά νομίζουμε ότι γονατίζουμε υπό το βάρος προβλημάτων και δοκιμασιών, και νοιώθουμε ανίσχυροι, τότε ακριβώς έρχεται ο Χριστός και αναλαμβάνει το δικό μας φορτίο, μας βοηθάει να σηκώσουμε τον δικό μας προσωπικό σταυρό των δοκιμασιών. Επιτρέπει ο Κύριος να έλθει στην ζωή μας μία προσωρινή δοκιμασία για να ωφεληθούμε πνευματικά, να ταπεινωθούμε, να στραφούμε με περισσότερη εμπιστοσύνη, ελπίδα και προσευχή στον Κύριο. Γνωρίζουμε , διότι ο ίδιος ο Χριστός μας το έχει πει ότι ”στον κόσμον θα έχετε θλίψη, αλλά έχετε θάρρος, Εγώ έχω νικήσει τον κόσμον” (Ιω. 16, 33). Ο δρόμος προς την βασιλεία των ουρανών, προς τον παράδεισον περνάει ”διά πολλών θλίψεων” (Πραξ. 14, 22).
Διαφορετικό όμως ζήτημα είναι η κατάθλιψη. Σήμερα, η κατάθλιψη ταλαιπωρεί παγκοσμίως εκατομμύρια ανθρώπων όλων των κοινωνικών, οικονομικών και μορφωτικών επιπέδων, και εκδηλώνεται με μία περιοδική ή συνεχή δυσαρέσκεια, ανεξήγητη κόπωση, αϋπνία, εκνευρισμό, μελαγχολία, συναισθηματική, διανοητική και πνευματατική ατονία και κατάπτωση. Πρόκειται για μία σύγχρονη μάστιγα που επιδρά στον άνθρωπο σε πολλά επίπεδα. Η λύση όμως δεν είναι η καταφυγή σε ψυχιάτρους και ψυχοφάρμακα. Όπως κάθε συναισθηματική αστάθεια, έτσι και η κατάθλιψη έχει εσωτερικά αίτια, και οι θεραπείες των ιατρών αντιμετωπίζουν τα εξωτερικά συμπτώματα, όχι τις βαθύτερες αιτίες, που πρέπει να τις αναζητήσουμε στο ψυχικό κενό που δημιουργεί στον άνθρωπο η σύγχρονη ζωή και η απομάκρυνσή του από τον Θεό.
Για να απελευθερωθεί και να λυτρωθεί ο άνθρωπος από την κατάθλιψη πρέπει να αλλάξει πνευματική πορεία, να στραφεί με μετάνοια στον Θεό και να αφήσει πίσω κάθε φόβο, ενοχή και αμαρτία που τον καταθλίψουν ψυχολογικά. ”Μετανοήστε λοιπόν και επιστρέψτε στον Θεό, για να εξαλειφθούν οι αμαρτίες σας, ώστε να έρθει ο καιρός που ο Κύριος θα σας ανακουφίσει από τα δεινά’, ώστε να έλθουν καιροί αναψύξεως” (Πραξ. 3, 19-20). Χρειαζόμαστε μία αληθινή επανάσταση στον τρόπο ζωής μας , ένα νέο ξεκίνημα, μία πνευματική αναγέννηση για να δούμε την βασιλεία του Θεού, όπως είπε ο Χριστός στον Νικόδημο (Ιω. 3, 3). Ζώντας κοντά στον Χριστό, μέσα στην ζωή της Εκκλησίας, γευόμαστε διά των μυστηρίων και της θείας λατρείας την βασιλεία του Θεού. Ζούμε στηριζόμενοι καθημερινώς στον Θεό και έχουμε ειρήνη στις καρδιές μας. Ζούμε μίαν όμορφη ζωή, όπου η κατάθλιψη δεν έχει θέση, αφού στην καρδιά μας έχει θέση η αγάπη και η ειρήνη του Χριστού.
Έτσι, και οι στενοχώριες και οι θλίψεις και τα προβλήματα της καθημερινότητος αντιμετωπίζονται καλύτερα, αποτελεσματικότερα, εφ’ όσον έχουμε στήριγμα στον Θεό. ”Μην φοβάσαι, διότι εγώ είμαι μαζί σου, μην τρομάζεις… διότι εγώ είμαι Κύριος ο Θεός σου, που κρατώ την δεξιάν σου, λέγοντάς σου, μην φοβάσαι, εγώ θα σε βοηθήσω” (Ησαΐας 41, 10-19). Όταν βγάζουμε από μέσα μας κάθε αρνητική προδιάθεση, κάθε αρνητικό λογισμό, κάθε σκέψη στενοχώριας, και γεμίζουμε την καρδιά μας και την διάνοιά μας με όμορφους, καλούς λογισμούς, πνευματικές σκέψεις, θα δούμε πως μπορεί να αλάξει προς το καλύτερο η ζωή μας. Ας γεμίσουμε την σκέψη και την καρδιά μας με ‘αυτό που είναι ”αληθινό, σεμνό, δίκαιο, καθαρό, αξιοαγάπητο, καλόφημο, σχετικό με αρετή και άξιο επαίνου, αυτά να συλλογίζεσθε” (Φιλιπ. 4, 8), μας προτρέπει ο Παύλος. ”Πάντα δυνατά τω πιστεύοντι” (Λουκ. 1, 37) μας λέγει ο Κύριος. Και πράγματι, με την δύναμη της πίστεως πολλά αρνητικά μπορούμε να τα ξεπεράσουμε. Ας μην βλέπουμε μόνον τα αρνητικά της ζωής, αλλά να εκτιμούμε και τα θετικά της, και να μην λησμονούμε να δοξάζουμε τον Θεό για όσα μας προσφέρει. ”Ευλόγει η ψυχή μου τον Κύριον και μη επιλανθάνου πάσας τας ανταποδώσεις αυτού” (Ψαλμ. 102, 2).
Ας μην απογοητευόμαστε και ας μην χάνουμε το θάρρος μας, και ας μην μας κυριεύει πνεύμα ηττοπάθειας και απελπισίας. ”Ο Θεός είναι καταφυγή μας και δύναμη, βοηθός στις θλίψεις μας” (Ψαλμ. 45, 1). Σε άλλο σημείο ο ψαλμωδός με σοφία Κυρίου μας λέει: ”γιατί είσαι περίλυπος, ψυχή μου; Και γιατί συνταράζεσαι; Έλπισε στον Θεό, Αυτός είναι η σωτηρία του προσώπου μου και ο Θεός μου” (Ψαλμ. 41, 12).
Συνεχίζεται…