Λιάου Δημητρίου Γεωπόνου
Οἱ ἐπιστῆμες ποὺ ἔχουν σχέση μὲ τὸν πρωτογενῆ τομέα, τὰ τελευταῖα ἑξήντα χρόνια, ἔχουν σημειώσει μεγάλες προόδους, ὅπως ἡ χημεία (λιπάσματα- φάρμακα), ἡ βιολογία, ἡ μηχανολογία-ἠλεκτρολογία-ἠλεκτρονικὴ. Ὡς ἀποτέλεσμα εἴχαμε:
α. Νέες ποικιλίες, πιὸ παραγωγικές, πιὸ ἀνθεκτικὲς (πλάγιασμα) καὶ περισσότερο εὐαίσθητες στὶς διάφορες ἀσθένειες. β. Παραγωγὴ λιπασμάτων, μὲ συνδυασμὸ λιπαντικῶν στοιχείων, μὲ μικρότερο κόστος. γ. Ἡ Βιοτεχνολογία μᾶς δίνει τὴν δυνατότητα νὰ παράγουμε ὠφέλιμα ἔντομα καὶ παράσιτα, τὰ ὁποῖα συμβάλλουν στὴν παραγωγὴ καθαρῶν βιολογικῶν προϊόντων. δ. Ἡ μηχανολογία καὶ ὁ ἠλεκτρισμὸς μᾶς δίνουν τὴ δυνατότητα νὰ ἐκμηχανίσουμε σχεδὸν ὅλους τοὺς κλάδους τοῦ πρωτογενοῦς τομέα. ε. Τέλος ἡ ἠλεκτρονικὴ δίνει τὴν εὐκαιρία γιὰ πληροφόριση καὶ γνώση ἄμεσα. Ἄλλοτε χρειάζονταν χρόνια γιὰ νὰ μεταφερθεῖ ἡ γνώση ἀπὸ τὰ κέντρα ἔρευνας. Σήμερα ὅλα τὰ πανεπιστήμια παρακολουθοῦν ὅλα τὰ προγράμματα ἔρευνας, καθὼς καὶ ὅλες τὶς πληροφορίες, σχετικὲς μὲ τὴν παραγωγὴ ὅλου τοῦ πλανήτη, ἀλλὰ καὶ τὶς διάφορες καταστροφές. Ὅλα τὰ παραπάνω ἔχουν δημιουργήσει νέες συνθῆκες παραγωγῆς καὶ ἐμπορίας, ἀφοῦ ὁ παραγωγὸς μπορεῖ νὰ παράγει μεγάλες ποσότητες προϊόντων ἐπώνυμα καὶ νὰ τὰ στείλει σὲ μακρυνὲς ἀποστάσεις, γιατί οἱ ἀποστάσεις ἔχουν ἐκμηδενισθεῖ, σχεδόν, ἀλλὰ καὶ ὁ προστατευτισμὸς ἔχει μειωθεῖ πάρα πολὺ, λόγῳ τῶν συμφονιῶν τοῦ παγκόσμιου ὀργανισμοῦ ἐμπορίου.
Ἡ πατρίδα μας τὰ τελευταῖα ἑξήντα (60) χρόνια, δὲν παρακολούθησε, σὲ ἐπίπεδο ἔρευνας, τὶς μεγάλες μεταβολὲς ποὺ ἔχουν συντελεσθεῖ, λόγῳ μείωσης τῶν κονδυλίων ἔρευνας στὸν πρωτογενῆ τομέα, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ κλείσουν εἰδικευμένα ἰνστιτοῦτα ἔρευνας, ὅπως βαμβακιοῦ στὴ Σίνδο, καπνοῦ στὴ Δράμα, σιτηρῶν στὴ Θεσσαλονίκη, ὁπότε μείναμε ἁπλοὶ θεατές. Ἀλλὰ καὶ οἱ πανεπιστημιακὲς σχολὲς δὲν προσαρμόσθηκαν γιὰ τὸν ἴδιο λόγο, προκειμένου νὰ βγάλουν ἐπιστήμονες ὑψηλοῦ ἐπιπέδου, ὥστε οἱ νέες τεχνικὲς καὶ ἀνάγκες νὰ περάσουν στὸν παραγωγό.
Ἡ προσαρμογὴ καὶ ἡ παραγωγὴ ἀφέθηκε ἐντελῶς στοὺς ἰδιῶτες καὶ τὰ ἀποτελέσματα ἦσαν μηδαμινά, γιὰ τοὺς παρακάτω λόγους: α. Μὴ σωστὴ καὶ ἔγκαιρη ἐνημέρωση τῶν ἐνδιαφερομένων παραγωγῶν καὶ κτηνοτρόφων. β. Μὴ προσαρμογὴ τῆς νομοθεσίας, ἀλλὰ καὶ οἱ ἀλλαγὲς ποὺ ἔγιναν δὲν ἐφαρμόσθηκαν. γ. Δὲν προστατεύθηκε καὶ δὲν δόθηκε ἡ δέουσα βαρύτητα γιὰ τὸν ἐκσυγχρονισμὸ καὶ τὴν ὀργάνωση, σὲ ὑγιεῖς βάσεις, τοῦ Συνετηριστικοῦ κινήματος, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ μὴν προσαρμοσθεῖ μέχρι σήμερα στὰ εὐρωπαϊκὰ δεδομένα, νὰ στερήσει τὸν παραγωγὸ ἀπὸ τὸ νὰ κερδίσει περισσότερα καὶ νὰ δημιουργήσει προϋποθέσεις παραγωγῆς προϊόντων ἀνταγωνιστικῶν σὲ παγκόσμια κλίμακα, ἀφοῦ σήμερα στέλνει καὶ ἔχει τὴ δυνατότητα νὰ στείλει γεωργικὰ καὶ κτηνοτροφικὰ προϊόντα ἀκόμα καὶ στὶς Η.Π.Α, ὅπως τυρὶ φέτα, γιαούρτι, κομπόστες φρούτων, κρασιὰ κ.λπ.
Ἐπικράτησε δυστυχῶς ἡ ἄποψη ὅτι δὲν χρειάζονται νόμοι γιὰ νὰ κερδίσει ὁ παραγωγὸς περισσότερα καὶ ὅμως χρειάζεται γεωργικὴ ἐπιχείρηση χρειάζεται ἀριθμὸ κεφαλαίων, παρὰ τὸ γεγονὸς ὅτι ὁ πρωτογενὴς τομέας δίνει μικρὸ ποσοστὸ κέρδους, τὸ ὁποῖο δὲν ὑπερβαίνει στὶς καλύτερες περιπτώσεις τὸ πέντε (5%) τοῖς ἑκατό. Ἡ ἀγορὰ ὅμως ἀπαιτεῖ πολλὰ φθηνὰ καὶ ἐπώνυμα γεωργικὰ καὶ κτηνοτροφικὰ προϊόντα, ἑπομένως ἡ ἐπιχείρηση, ἀνάλογα μὲ τὸ τί παράγει, χρειάζεται τὴν ἀπαιτούμενη ἔκταση, ἂν εἶναι δυνατὸν νὰ εἶναι συνεχόμενη ἢ τὸ πολὺ σὲ δύο-τρία ἀγροτεμάχια, ὥστε νὰ μπορεῖ νὰ δώσει προϊόντα μὲ σταθερὰ χαρακτηριστικὰ, ἀλλὰ καὶ μεγάλες ποσότητες, ὥστε ἡ παρουσία νὰ εἶναι συνεχὴς στὴν ἀγορά. ε. Ἡ ἐξέλιξη παραγωγῆς μηχανημάτων, διαφόρων αὐτοματισμῶν, ἐπέβαλαν τὴ χρήση μηχανημάτων μεγάλης ἱπποδύναμης καὶ μεγάλης ἀξίας, μὲ ἀποτέλεσμα ἐκμηχάνισης, σχεδόν, ὅλων τῶν κλάδων τοῦ πρωτογενοῦς τομέα. Ἡ ἐκμηχάνιση τοῦ πρωτογενοῦς τομέα ἔδωσε τὴν δυνατότητα νὰ καλλιεργηθοῦν μεγάλες ἐκτάσεις καὶ νὰ ἐκτραφεῖ μεγάλος ἀριθμὸς ζώων καὶ πτηνῶν, καθὼς καὶ τὴν παραγωγὴ γεωργικῶν-κτηνοτροφικῶν προϊόντων μεγάλων ποσοτήτων, μὲ χαμηλὸ κόστος, ὅπως παραγωγὴ σιτηρῶν καὶ κρέατος ὀρνιθοειδῶν (κοτόπουλο-γαλοπούλα).
Ἡ ἐξέλιξη αὐτὴ δὲν πραγματοποιήθηκε σωστὰ ἀπὸ τοὺς παραγωγούς, γιατί ἔπρεπε ἡ ἀγορὰ μηχανημάτων μεγάλης ἱπποδύναμης νὰ συνδυασθεῖ καὶ μὲ τὴν αὔξηση καλλιεργούμενης ἔκτασης, δηλαδὴ τὴν ἀγορὰ τῶν κτημάτων τῶν οἰκογενειακῶν ἐκμεταλλεύσεων, ποὺ ἐγκατέλειψαν τὸ ἐπάγγελμα γιὰ πολλοὺς λόγους καὶ νὰ δοθεῖ ἡ δυνατότητα πλήρους ἀπασχόλησης τῶν μηχανημάτων, καλύτερης ἀξιοποίησης αὐτῶν, μὲ παράλληλη αὔξηση τοῦ κέρδους τοῦ παραγωγοῦ καὶ τὴ δημιουργία σιγὰ-σιγὰ γεωργικῶν καὶ κτηνοτροφικῶν ἐπιχειρήσεων. Συνέβη τὸ ἀντίθετο. Οἱ περισσότεροι παραγωγοὶ προέβησαν στὴν ἀγορὰ τοῦ μηχανολογικοῦ ἐξοπλισμοῦ, χωρὶς τὴν ἐξασφάλιση τῆς ἀπασχόλησης, στηριζόμενοι στὴν ἐνοικίαση χωραφιῶν, μὲ ὑψηλὸ ἐνοίκιο ἢ τὴν προσφορὰ ὑπηρεσιῶν πρὸς τρίτους. Ἡ νοοτροπία αὐτὴ εἶχε γιὰ τοὺς περισσότερους παραγωγοὺς ζημιογόνο ἀποτέλεσμα, διότι δὲν ἔλαβαν ὑπ᾿ ὄψη τους τὸν παράγοντα καιρικὲς συνθῆκες καὶ ὅταν αὐτὲς ἦταν δυσμενεῖς, ποὺ συμβαίνει συχνά, εἶχε ὡς ἀποτέλεσμα τὴν παραγωγὴ προϊόντων ἀκριβῶν καὶ ἄρα ζημία καὶ ἀπώλεια τοῦ κεφαλαίου ἐνοικίασης χωραφιῶν. Ἀποτέλεσμα αὐτοῦ, ἡ μείωση ἀπασχόλησης τοῦ μηχανολογικοῦ ἐξοπλισμοῦ, ἀφοῦ χάθηκε ἡ δυνατότητα ἐνοικίασης.
Ἔτσι ἔχουμε ὑποαπασχολούμενο μηχανολογικὸ ἐξοπλισμὸ καὶ παραγωὴ προϊόντων μὲ ὑψηλὸ κόστος, μὴ ἀνταγωνιστικῶν καὶ παράλληλα ἐγκαταλελειμμένες γεωργικὲς καὶ κτηνοτροφικὲς ἐκτάσεις, οἱ ὁποῖες πρέπει νὰ ἀξιοποιηθοῦν καὶ νὰ ἀντιστρέψουν τὴν σημερινὴ εἰκόνα. Ἡ δημιουργία γεωργικῶν-κτηνοτροφικῶν- ἀμπελουργικῶν-δεντροκομικῶν ἐπιχειρήσεων ποὺ νὰ βασίζονται στὸ κέρδος καὶ ὄχι στὴν ἐπιδότηση εἶναι ἐπείγουσα γιὰ τοὺς παρακάτω λόγους: α. Γιὰ τὴν παραγωγὴ προϊόντων μὲ χαμηλὸ κόστος, γιὰ νὰ σταματήσει ἡ εἰσαγωγὴ ὁμοειδῶν προϊόντων ἀπὸ τὸ ἐξωτερκό. β. Νὰ ἀξιοποιηθεῖ ἡ γῆ ποὺ παραμένει χέρσα. γ. Νὰ ἀξιοποιηθεῖ τὸ ἐξειδικευμένο ἐπιστημονικὸ προσωπικὸ (ζωοτέχνες-οἰνολόγοι-δεντροκόμοι) ποὺ σήμερα ἀπασχολεῖται σὲ ἄλλους τομεῖς, ἐκτὸς ἀντικειμένου τους. δ. Μὲ τὴ δημιουργία γεωργικῶν καὶ κτηνοτροφικῶν ἐπιχειρήσεων θὰ βρεθοῦν κλάδοι οἱ ὁποῖοι θὰ παράγουν προϊόντα ἀνταγωνιστικὰ γιά τὸ ἐξωτερικό, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ αὐξηθοῦν οἱ ἐξαγωγὲς ποὺ εἶναι σήμερα ἐλάχιστες. ε. Ἡ αὐξημένη παραγωγὴ ἀνταγωνιστικῶν προϊόντων θὰ αὐξήσει θέσεις ἐργασίας στὴ μεταποίηση καὶ τὸ ἐμπόριο γεωργικῶν καὶ κτηνοτροφικῶν προϊόντων, καθὼς καὶ στὶς μεταφορές, ἀφοῦ θὰ ἔχουμε ποσοτικὴ αὔξηση τοῦ ὄγκου πρὸς μεταφορὰ στὸ ἐσωτερικὸ καὶ τὸ ἐξωτερικό. Μὲ βάση τὰ παραπάνω πρέπει νὰ γίνουν ἐπενδύσεις στὸν πρωτογενῆ τομέα, προκειμένου νὰ δημιουργηθοῦν οἱ προϋποθέσεις γιὰ τὴν ἵδρυση ἐπιχειρήσεων, διότι ἡ οἰκογενειακὴ ἐκμετάλλευση ἔχει παρέλθει.
Οἱ ἰδιῶτες ἐπενδυτὲς, κυρίως οἱ νέοι ἐπιστήμονες ἀδυνατοῦν μὲ τὶς ὑπάρχουσες συνθῆκες ποὺ εἶναι σχεδὸν ἀπαγορευτικὲς, γιὰ τοὺς παρακάτω λόγους: α. Ὁ πολυτεμαχισμὸς τῶν χωραφιῶν ἐμποδίζει τὴν ἀγορὰ συνεχόμενης ἔκτασης, ποὺ εἶναι ἀναγκαία. β. Ἡ ἔλλειψη κεφαλαίων μὲ χαμηλὸ ἐπιτόκιο καὶ γιὰ πολλὰ χρόνια, ἀφοῦ ἡ γεωργικὴ ἐπιχείρηση χρειάζεται τοὐλάχιστον πέντε χρόνια γιὰ νὰ ὀργανωθεῖ σωστὰ καὶ νὰ μπεῖ σὲ πλήρη παραγωγή. γ. Ἡ ἔλλειψη πολλῶν κεφαλαίων γιὰ ἀγορὰ γῆς καὶ μηχανημάτων, κυρίως ἀπὸ νέους παραγωγούς. δ. Ἡ ἔλλειψη σταθερῆς πολιτικῆς ποὺ νὰ δίνει ὅραμα καὶ ἐλπίδα σὲ νέους ἐξειδικευμένους ἐπιστήμονες, οἱ ὁποῖοι θὰ βοηθήσουν στὴ συνέχεια νὰ ἱδρυθοῦν ὑγιεῖς καὶ σωστοὶ συναιτερισμοί, ποὺ θὰ δώσουν στοὺς παραγωγοὺς σταθερὰ κέρδη μὲ προοπτική.