Από τα τέλη Ιουλίου η Ελλάδα βρέθηκε στα διεθνή μέσα για ακόμα μία φορά για το Μεταναστευτικό. Η εγχώρια και η διεθνής πίεση για την ελληνική κυβέρνηση έγινε ασφυκτική όταν γνωστοποιήθηκε ότι βρίσκονταν εγκλωβισμένοι σε νησίδα του ποταμού Εβρου 38 Σύροι και Παλαιστίνιοι πρόσφυγες. Κατά μαρτυρίες είχαν προωθηθεί υπό την απειλή των τουρκικών δυνάμεων.
- Από τον Βασίλη Γαλούπη
Ηταν τότε που μη κυβερνητικές οργανώσεις, όπως οι HumanRights360 και Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες, ανέφεραν ότι η νησίδα βρίσκεται εντός της ελληνικής επικράτειας και απαιτούσαν την άμεση διάσωση των προσφύγων από τις ελληνικές Αρχές. Επικαλούνταν στοιχεία του Εθνικού Κτηματολογίου, καθώς και τον χάρτη της Google, επισημαίνοντας ότι το στίγμα που είχαν στη διάθεσή τους εμφάνιζε τη νησίδα ως ελληνικό έδαφος.
Ισχυρά έντυπα, όπως το γερμανικό «Spiegel», εξαπέλυσαν σκληρή επίθεση στη χώρα επειδή δεν κάνει τίποτα για να σώσει μετανάστες και πρόσφυγες που είναι στο έδαφός της. Η ελληνική κυβέρνηση βρέθηκε ανάμεσα σε πυρά και κατηγορίες επειδή δεν παρεμβαίνει.
Υπό τη διεθνή πίεση εκείνων των κρίσιμων ωρών, μια σπασμωδική κίνηση από ελληνικής πλευράς θα μπορούσε να οδηγήσει αυτόματα σε θερμό επεισόδιο, σε μια ήδη τεταμένη περίοδο με την Τουρκία όσο ποτέ τις δύο τελευταίες δεκαετίες. Αργότερα διαπιστώθηκε ότι η νησίδα ήταν τουρκική, κάτι που σημαίνει ότι οποιαδήποτε ελληνική επέμβαση θα είχε ολέθρια αποτελέσματα και βαρύ εθνικό κόστος.
Πολλές μέρες αφότου εκτονώθηκε η κρίση του Αυγούστου και αφότου βέβαια είχε διαπιστωθεί -όχι βέβαια από τους χάρτες της… Google- πως οι πρόσφυγες ήταν σε τουρκική νησίδα, ήρθε την περασμένη Πέμπτη η ανακοίνωση του ιδρυτή της ΜΚΟ, που πρωταγωνίστησε εκείνες τις ημέρες με τις καταγγελίες της και τις κατηγορίες της. Ανεύθυνες, όπως αποδείχτηκε.
Ο Επαμεινώνδας Φαρμάκης της HumanRights360 είπε ότι «η οργάνωσή μας δεν επιθυμεί, σε καμία περίπτωση, τη δημιουργία συνοριακού ζητήματος μεταξύ Ελλάδας – Τουρκίας, ούτε άλλωστε αμφισβητεί τα σύνορα μεταξύ των δύο χωρών» και παραδέχτηκε ότι «σχηματίσαμε την εσφαλμένη πεποίθηση ότι η ανωτέρω περιοχή βρισκόταν επί ελληνικού εδάφους». Η HumanRights360 είναι η οργάνωση η οποία είχε έρθει αρχικά σε επαφή με τους πρόσφυγες καταρτίζοντας λίστα ονομάτων που απέστειλε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, προκειμένου να ασκηθεί μεγαλύτερη πίεση στην Ελλάδα για να επέμβει.
Πολύ αργά για συγγνώμες
Φυσικά, σχεδόν 40 μέρες μετά το ξέσπασμα του σκηνικού στον Εβρο μια τέτοια ομολογία λάθους μπορεί να θεωρείται ότι αποκαθιστά ηθικά τη ΜΚΟ απέναντι στον εαυτό της και στους χρηματοδότες της, ωστόσο δεν έχει καμία βαρύτητα και πρακτική αξία για την Ελλάδα και το ζήτημα εθνικής ασφάλειας στον «ευαίσθητο» Εβρο. Αν στις αρχές Αυγούστου είχε πάει κάτι στραβά, τότε σήμερα θα ήταν πολύ αργά για συγγνώμες.
Διότι δεν θα λογοδοτούσε στον ελληνικό λαό κάθε ΜΚΟ που πίεζε μέσω ακόμα και ξένων οργανισμών προς άλλη κατεύθυνση με πλήρως ανακριβή στοιχεία, αλλά αυτοί που πήραν τη βαριά ευθύνη να επιχειρήσουν σε μια «ελληνική» νησίδα, που ήταν, όμως, τουρκική. Με ό,τι αυτό θα συνεπαγόταν για την εθνική μας ασφάλεια.
Κι επειδή έχουν προηγηθεί και πολλά άλλα με μη κυβερνητικές οργανώσεις, εύλογα θα μπορούσε να ρωτήσει ο καθένας «τι ακριβώς συμβαίνει τελικά με τις ΜΚΟ στην Ελλάδα;» Η απάντηση είναι η ίδια όλα αυτά τα χρόνια: Το χάος! Καμία κυβέρνηση δεν μπόρεσε ή δεν θέλησε να βάλει τα πράγματα σε μια σειρά.
Ηδη από τα πρώτα μνημονιακά χρόνια επί Σαμαρά, στη συνέχεια επί ΣΥΡΙΖΑ και με το που βγήκε η Ν.Δ. το 2019, έχουν γίνει εξαγγελίες επί εξαγγελιών κι έχουν ψηφιστεί νόμοι για τη δράση των ΜΚΟ στη χώρα μας. Στην πραγματικότητα, δεν έχει γίνει τίποτα. Όπως ασφαλώς υπάρχουν μη κυβερνητικές οργανώσεις που προσφέρουν κοινωνικό έργο, έτσι υπάρχουν και πολλές άλλες που δρουν ανεύθυνα ή ανεξέλεγκτα, προκαλώντας προβλήματα στα πλέον σοβαρά εθνικά ζητήματα, όπως το Μεταναστευτικό και τις δήθεν μειονότητες.
Με επιχορηγήσεις από κυβέρνηση Νορβηγίας, Σόρος και Ιδρυμα Ροκφέλερ
Η HumanRights360 ή «Ανθρώπινα Δικαιώματα 360», όπως αναφέρει στους ισολογισμούς της, συστάθηκε ως ΜΚΟ στις 16 Οκτωβρίου 2017 με έδρα την Ελλάδα. Η καταστατική έδρα της βρίσκεται στη Βασιλίσσης Σοφίας 95, στην Αθήνα. Για το 2022 αναφέρει ότι «παρά το δυσχερές πλαίσιο αναμένουμε άλλη μια θετική χρονιά για το 2022. Ειδικότερα αναμένουμε συνολικό προϋπολογισμό εσόδων 2,07 εκατ. ευρώ. Τα 1,46 εκατ. είναι ήδη επιβεβαιωμένα».
Στις δημοσιευμένες χρηματοοικονομικές καταστάσεις της HumanRights360 στις 31 Δεκεμβρίου 2021 που δημοσιοποιήθηκαν στις 23 Μαΐου 2022 αναφέρεται: «Επεκτείναμε και ανανεώσαμε όλες τις χρηματοδοτήσεις μας από το προηγούμενο έτος, συμπεριλαμβανομένης της χρηματοδότησης από την κυβέρνηση της Νορβηγίας, των επιχορηγήσεων της Νορβηγίας του ΕΟΧ, του Rockefeller Brothers Fund, του Open Society Foundations (σ.σ.: του Τζορτζ Σόρος), του Social Change Initiative και του Kahane Foundation (σ.σ.: Αυστρία)».
Στη συνέχεια σημειώνεται ότι έχει ανοίξει διαύλους επικοινωνίας και συνεργασίας για υποστήριξη και από μεγάλα ελληνικά ιδρύματα, όπως το Κοινωφελές Ιδρυμα Λάτση κ.ά., ενώ λίγο πιο κάτω αναφέρει: «Στα άμεσα σχέδιά μας είναι να επιδιώξουμε χρηματοδότηση μέσω των ευρωπαϊκών διαρθρωτικών ταμείων της Ε.Ε. (…) Αναμένουμε νέες σημαντικές επιχορηγήσεις από το Global Whole Being Fund και τα Open Society Foundations και σκοπεύουμε να αναζητήσουμε χρηματοδότηση από 10 νέα ιδιωτικά ιδρύματα, συμπεριλαμβανομένων των γερμανικών ιδρυμάτων στα οποία ήδη έχουμε υποβάλει αίτηση (…) Τέλος, διαφαίνονται αρκετές ευκαιρίες χρηματοδότησης για την υποστήριξη πληθυσμών που έρχονται στην Ελλάδα από την Ουκρανία που υπολογίζονται ήδη σε 25.000 άτομα».
Ανάμεσα στους υποστηρικτές που αναφέρει στο site της η συγκεκριμένη ΜΚΟ είναι και η πρεσβεία της Ολλανδίας.
Στην ιδρυτική ομάδα αναφέρονται, εκτός του Φαρμάκη, και η οικονομολόγος Ράνια Παπαδοπούλου, όπως και η Ελένη Τάκου, που, όπως αναφέρει στο βιογραφικό της, έχει επίσης εργαστεί στο Solidarity Now (του Σόρος), ενώ το 2015 διετέλεσε διευθύντρια γραφείου στο τότε νεοσύστατο υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής. Εχει επίσης διατελέσει σύμβουλος του Γραφείου της Υπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ στην Ελλάδα σε ζητήματα ανιθαγένειας.
Σύμφωνα με τα δημοσιευμένα στοιχεία, τα έσοδα της ΜΚΟ από δωρεές για το 2021 ήταν 1,04 εκατ. ευρώ και το 2020 1,55 εκατ. Για να υπάρχει ένα μέτρο σύγκρισης, το 2017 είχε έσοδα από δωρεές μόλις 18.750 ευρώ και το 2018 ήταν στα 430.700 ευρώ.
Στο απυρόβλητο από τη Δικαιοσύνη
Το ανεκδιήγητο που συνέβη είναι ότι το Υπουργείο Μετανάστευσης του Μηταράκη και το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη του Θεοδωρικάκου «αξιοποίησαν» την ομολογία της ΜΚΟ για όσα έγιναν στον Εβρο αποκλειστικά και μόνο για μικροκομματικούς σκοπούς και για να επιτεθούν στον… ΣΥΡΙΖΑ, που από την πρώτη στιγμή κι αυτός είχε καταπιεί αμάσητα όσα έλεγε η ΜΚΟ. Λες και μια οποιαδήποτε ΜΚΟ μπορεί να γνωρίζει τα σύνορα καλύτερα και να ορίζει τι είναι Ελλάδα και τι δεν είναι. Δηλαδή, η ΜΚΟ με ένα «σόρι, λάθος» έγινε «επιχείρημα» κομματικής αντιπαράθεσης για την κυβέρνηση.
Κι όμως, τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Η HumanRights360 επί εβδομάδες «καβάλησε» την επικαιρότητα με ένα fake news, όπως αποδείχτηκε και η ίδια παραδέχτηκε. Κι όχι μόνο αυτό, αλλά με αυτό το fake news δικαιώθηκε και στην προσφυγή κατά της Ελλάδας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΔΑ). Εσυρε τη χώρα σε προσωρινά ασφαλιστικά μέτρα.
Η Ελλάδα, δηλαδή, βρέθηκε με την πλάτη στον τοίχο από το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες και τη HumanRights360, όταν ζήτησαν να δοθεί κατεπείγουσα εντολή στην ελληνική κυβέρνηση να πραγματοποιήσει επιχείρηση διάσωσης, να διασφαλίσει στοιχειώδεις συνθήκες επιβίωσης και να καταγράψει το αίτημά τους για άσυλο. Το ΕΔΔΑ εξέδωσε την εντολή την Τετάρτη 20 Ιουλίου 2022 για ασφαλιστικά μέτρα προς την ελληνική κυβέρνηση να μη μετακινηθούν οι πρόσφυγες από την Ελλάδα. Κι ενώ δεν ήταν στην Ελλάδα!
Παρά ταύτα, η χώρα διασύρθηκε επί εβδομάδες μετά και την απόφαση του Ειδικού Δικαστηρίου Ανθρώπινων Δικαιωμάτων και δέχτηκε αφόρητες πιέσεις από τις ΜΚΟ και τα διεθνή ΜΜΕ για επιχείρηση σε τουρκικό έδαφος. Κι όλα αυτά βασίστηκαν σε διαρροή fake news περί ελληνικής νησίδας, που αποδέχτηκε ανεύθυνα και το ΕΔΔΑ. Αν γινόταν αυτό που ζητούσε το ΕΔΔΑ, θα είχε προκύψει σήμερα σύγκρουση με την Τουρκία. Με ευθύνη της χώρας, μάλιστα!
Αλήθεια, οι εισαγγελείς και η κυβέρνηση που είναι έτοιμοι να κυνηγήσουν κάθε δημοσιογράφο επειδή μπορεί να διαφωνεί με τις πρακτικές Μητσοτάκη, είτε παλιότερα με την πανδημία και τη Novartis είτε πρόσφατα με τις διαρροές για τις πρωθυπουργικές υποκλοπές, θεωρούν ότι δεν έχουν λόγο να κινητοποιηθούν για ένα τόσο σοβαρό ζήτημα που άπτεται της εθνικής ασφάλειας; Και ειδικά όταν υπάρχει νόμος για τα fake news και την ειδική ασφάλεια, πολύ πριν τις τυποκτόνες προσθετικές τροπολογίες του Μητσοτάκη.
Πώς βιοπορίζεται μια ΜΚΟ
Πώς ζει, όμως, μια ΜΚΟ; Οι μη κυβερνητικοί οργανισμοί αποτελούν ιδιαίτερες οντότητες. Λειτουργούν ανεξάρτητα από κυβερνήσεις, αλλά στηρίζονται και σε κρατικές και σε ευρωπαϊκές χορηγίες. Δεν ελέγχονται από κυβερνήσεις, αλλά τους παρέχεται το ελεύθερο να μπερδεύονται σε ζητήματα… ανέμελα, ακόμα και για τα πιο λεπτά διπλωματικά θέματα.
Χωρίς, όμως, να λογοδοτούν όταν προκαλούν σοβαρές ζημιές. Δεν είναι επιχειρήσεις, αλλά διαχειρίζονται εκατομμύρια. Δεν μπορούν να πουλήσουν μετοχές, όπως μια εταιρία, αλλά έχουν απρόσκοπτη πρόσβαση σε κεφάλαια.
Για τις ΜΚΟ το κέρδος έρχεται από τον σκοπό. Η Παγκόσμια Τράπεζα ορίζει τις ΜΚΟ ως «ιδιωτικούς οργανισμούς που ασκούν δραστηριότητα για να απαλύνουν τον πόνο, να προωθήσουν τα συμφέροντα των φτωχών, την προστασία του περιβάλλοντος, την παροχή βασικών κοινωνικών υπηρεσιών». Στην πραγματικότητα οι ΜΚΟ είναι απόλυτα «επαγγελματικές». Δεν πρόκειται για ερασιτέχνες φιλάνθρωπους. Μοιάζουν όλο και περισσότερο με επιχειρήσεις, όπως έχει γράψει ο «Economist» το 2017.
Δεν είναι σπάνιο μια ΜΚΟ να εξαντλεί κάθε ηθική εξουσία με την παντελώς ανεύθυνη και ασύδοτη στάση της. Το 2018, για παράδειγμα, αποκαλύφθηκε το σκάνδαλο της Oxfam, ΜΚΟ με διεθνή παρουσία σε πολλές χώρες, και στην Ελλάδα. Εγινε γνωστό ότι προσωπικό της Oxfam στην Αϊτή κακοποιούσε γυναίκες σεξουαλικά και τις εκμεταλλευόταν ως πόρνες. Σαν να μην έφτανε αυτό, η ανώτατη διοίκηση της Oxfam φαίνεται να αγνόησε τις προειδοποιήσεις για το τι συνέβαινε.
Υπαρξιακή κρίση
Παράλληλα εμφανίστηκαν κι άλλες παρόμοιες καταγγελίες, όπως ότι εργαζόμενοι σε φιλανθρωπικούς οργανισμούς στη Βρετανία κακοποιούσαν εφήβους εθελοντές ή ότι μέλη του προσωπικού αντάλλασσαν ανθρωπιστική βοήθεια με σεξ. Μετά το σκάνδαλο, η Oxfam αντιμετώπισε υπαρξιακή κρίση, με τις δωρεές να πέφτουν κάθετα και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να απειλεί ότι θα τους κόψει τη χρηματοδότηση.
Από σκάνδαλα διάφορων ειδών μέχρι σοβαρά επιζήμιους χειρισμούς, συχνά κάποιες ΜΚΟ -όχι βέβαια όλες- συμπεριφέρονται χωρίς αρχές. Το πρόβλημα έχει τη ρίζα του στην άποψη ότι οι ΜΚΟ είναι εξ ορισμού ηθικές, αφού ο σκοπός τους βασίζεται στην αρετή της φιλανθρωπίας. Με αυτό το… τεκμήριο αρετής, τα ζητήματα λογοδοσίας των ΜΚΟ παραμελούνται διεθνώς.
Σε σχέση με εταιρίες ή κυβερνήσεις, οι ΜΚΟ αντιμετωπίζουν ελάχιστο έλεγχο, όπως σημειώνει και η «Washington Post». Οι ΜΚΟ λαμβάνουν τεράστιο μέρος της χρηματοδότησής τους από κυβερνήσεις, Ε.Ε., ιδρύματα όπως το Open Society του Σόρος, με συνέπεια να επικεντρώνονται περισσότερο στη διαχείριση των σχέσεων με το πολιτικοεπιχειρηματικό περιβάλλον και λιγότερο στην αποτελεσματική διοίκηση και στον εσωτερικό έλεγχο.
Σε αντίθεση με τις ΜΚΟ, ο κερδοσκοπικός τομέας, οι επιχειρήσεις δηλαδή, που λειτουργούν εκτός του τεκμηρίου της αρετής, εποπτεύονται από πολλά στρώματα ρυθμιστικών Αρχών και φορέων. Οι κερδοσκοπικοί οργανισμοί υποχρεούνται να αποκαλύπτουν σε τακτική βάση πληροφορίες για τα πεπραγμένα τους, από τα οικονομικά ως τα διαχειριστικά. Οι πληροφορίες ελέγχονται και κοινοποιούνται μέσω εφημερίδων και sites. Λογοδοτούν σε μετόχους και πελάτες. Οι διευθυντές τους απολύονται αν δεν αποδίδουν και αν δεν πιάσουν τους στόχους.
Οι ΜΚΟ λειτουργούν σε ένα σύμπαν μειωμένης εποπτείας και υπερβολικής εμπιστοσύνης σε παγκόσμια κλίμακα. Είναι επίσης σχετικά εύκολο να ανοίξει κάποιος μια ΜΚΟ, κάτι που σημαίνει ότι το «σύστημα» ελκύει κάθε καρυδιάς καρύδι, από άτομα που απλώς θέλουν πρόσβαση στα κονδύλια, όπως σημειώνει η «Washington Post».
Τα ίδια τα μοντέλα της συχνά δαιδαλώδους χρηματοδότησης για τις ΜΚΟ προκαλούν απορίες. Ενα συνονθύλευμα από μη κυβερνητικές οργανώσεις που χρηματοδοτούνται από κυβερνήσεις ή την ίδια την Ε.Ε. δεν βγάζει νόημα. Ούτε είναι δυνατόν να δρουν πέρα από κάθε ευθύνη ή λογοδοσία.