Μία όμορφη εκδήλωση λόγου και μουσικής πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα της Ιεράς Μητροπόλεως Εδέσσης,
Πέλλης και Αλμωπίας από την Ιερά μας Μητρόπολη και τον Ιερό Ναό του Αγίου Δημητρίου.
Η εορταστική εκδήλωση – αφιέρωμα στον Μακεδονικό Αγώνα και τη Μακεδονική Μουσική Παράδοση είχε τίτλο «Για τη Μακεδονία μας» και περιλάμβανε ομιλία της καθηγήτριας Πανεπιστημίου Αθηνών κας Κατερίνας Μαντούβαλου και τραγούδια από τη Χορωδία του Ιερού Ναού Αγίου Δημητρίου.
Ο Δήμαρχος Έδεσσας κ. Δημήτρης Γιάννου συνεχάρη τους διοργανωτές και τη χορωδία για την άψογη εκδήλωση και την κα Μαντούβαλου για την εμπεριστατωμένη ομιλία της, που περιλάμβανε πολύ σημαντικά στοιχεία για την ιστορία και τον πολιτισμό του τόπου μας.
Μια όμορφη μα και σημαντική εκδήλωση-αφιέρωμα στη Μακεδονία μας, πραγματοποιήθηκε στο Πνευματικό Κέντρο της Ιεράς Μητροπόλεως Εδέσσης, Πέλλης και Αλμωπίας, από τον Ιερό Ναό του Αγίου Δημητρίου Έδεσσας, την Κυριακή, 30 Νοεμβρίου 2014.
Η εορταστική εκδήλωση – αφιέρωμα στον Μακεδονικό Αγώνα και τη Μακεδονική Μουσική Παράδοση είχε τίτλο «Για τη Μακεδονία μας» και περιλάμβανε ομιλία της καθηγήτριας Πανεπιστημίου Αθηνών κας Μαρίας Μαντουβάλου και τραγούδια από τη Χορωδία του Ιερού Ναού Αγίου Δημητρίου.
Ο Δήμαρχος Έδεσσας κ. Δημήτρης Γιάννου συνεχάρη τους διοργανωτές και τη χορωδία για την άψογη εκδήλωση και την κα Μαντουβάλου για την εμπεριστατωμένη ομιλία της, που περιλάμβανε πολύ σημαντικά στοιχεία για την ιστορία και τον πολιτισμό του τόπου μας.
Διαβάστε παρακάτω ολόκληρη την εισήγηση της κ. Μαντουβάλου.
Ο ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΣΤΗ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ
ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
Μαρία Μαντουβάλου
Aναπληρώτρια Καθηγήτρια
Φιλοσοφικής Σχολής
Του Πανεπιστημίου Αθηνών
Η Έδεσσα ταυτιζόμενη με τις Αιγές ευτύχησε να είναι η πρώτη πρωτεύουσα των Μακεδόνων Βασιλέων του Μακεδονικού Κράτους και ο οραματιστής της απελευθέρωσης, Ρήγας, τής δίνει τιμητική θέση στη Χάρτα του, γράφοντας ο ίδιος στον σχετικό γεωγραφικό χώρο και στο φύλλο αριθμ. 8: Αιγαιάς. Έδεσσα. Εδώ εθάπτοντο οι Βασιλείς των Μακεδόνων. Πέλλα, πατρίς Αλεξάνδρου.
Ταυτόχρονα τυπώνει το 1797 την προσωπογραφία του Μεγάλου Αλεξάνδρου σε 1200 αντίτυπα και εξηγεί ο ίδιος ο Ρήγας ότι η εικόνα αυτή παριστάνει το πρόσωπο του Αλεξάνδρου, των τεσσάρων αρχιστρατήγων του των οποίων δίνει τα ονόματα στις εικονιζόμενες κεφαλές: Πτολεμαίος, Κάσσανδρος, Σέλευκος, Αντίγονος και ακόμα προσθέτει παραστάσεις που απεικονίζουν τη θριαμβευτική είσοδο στη Βαβυλώνα, τη φυγή των Περσών στνο Γρανικό ποταμό, την ήττα του Δαρείου και την οικογένεια του νικημένου βασιλιά Δαρείου στα πόδια του Αλεξάνδρου. Ακόμη προσθέτει στα ελληνικά και στα γαλλικά συνοπτική βιογραφία του Μεγάλου Αλεξάνδρου, όπου, σημειώνει ο Ρήγας, ότι γεννήθηκε το 355, αλλά ο Αλέξανδρος γεννήθηκε το 356 και συνεχίζει το βιογραφικό, γράφοντας ότι σπούδασε φιλοσοφία στον Αριστοτέλη, έδωσε τα πρώτα δείγματα πολεμικής ικανότητας στη μάχη της Χαιρωνείας, [δηλ. το 338], κάτω από τη διοίκηση του πατέρα του Φιλίππου και ότι ανέβηκε στον θρόνο της Μακεδονίας είκοσι ενός ετών [20 ετών], αναγνωρισμένος αρχηγός των Ελλήνων το 333, κατευθύνοντας τις δυνάμεις τους εναντίον των Περσών, χάλασε την αυτοκρατορία τους στην Ασία και Αφρική και την ένωσε με τη δική του. Πολλές αξιόλογες πόλεις, ακόμη και σήμερα, συνεχίζει ο Ρήγας, του χρωστούν την ύπαρξή τους. Πέθανε 32 ετών [33 ετών], βασιλεύσας δώδεκα [13] έτη και τέλος προσθέτει: «Εξεδόθη παρά του Ρήγα Βελεστινλή Θετταλού, χάριν των Ελλήνων και φιλελλήνων, 1797.»
Από τα πρακτικά της ανάκρισης μετά τη σύλληψη του Ρήγα, διαβάζουμε τον σκοπό που είχε ο Ρήγας όταν εξέδωσε την εικόνα του Μεγάλου Αλεξάνδρου και μάλιστα σε 1200 αντίτυπα. Ομολόγησε, λοιπόν, ο ίδιος ότι σκοπός του ήταν η αναμόρφωση και διαφώτιση του έθνους του καθώς και να παραστήσει στους Έλληνες για τους οποίους προοριζόταν η εικόνα του Αλέξανδρου την αντίθεση της παλαιάς και της τότε κατάστασης. Αυτός ήταν ο λόγος που πρόσθεσε ο ίδιος, όπως είπε, παρατηρήσεις για την ανδρεία και τις πράξεις του ήρωα αυτού. Άλλωστε ο Ρήγας στα έργα του που απευθύνει στους Έλληνες επανειλημμένα κάνει λόγο για τον Αλέξανδρο και τους Μακεδόνες και επικαλείται σ’ αυτά την βοήθεια του Μεγάλου Αλεξάνδρου, όπως π.χ. στους στίχους:
α) Αλέξανδρε και συ να βγεις
από τον τάφον και να διεις
των Μακεδόνων πάλιν
ανδρείαν την μεγάλην
ή άλλο
β) Ενωθώμεν Μακεδόνες μετά των Σπαρτιατών
ή
γ) Τώρα ο Αθηναίος ας δείξει ότι ζει
ομού και ο Σπαρτιάτης κι ο Μακεδών μαζί.
Ωστόσο, πανσλαβιστές και κακόβουλοι προπαγανδιστές ιστορικοί μάς παρουσιάζουν, χωρίς επιστημονικό ενδοιασμό, το δικό τους σχέδιο για «Βαλκανική Ομοσπονδία» και το προσγράφουν ανερυθρίαστα στον Ρήγα ως δήθεν όραμά του, προκειμένου να επενδύσουν ιδεολογικά τα εγκληματικά σχέδιά τους για τη Μακεδονία.
Πρωτεργάτης στην πλαστογράφηση των οραμάτων του Ρήγα υπήρξε ο στρατευμένος ιδεολογικά ιστορικός Κορδάτος, που ως κομμουνιστής φρόντισε να προβάλλει τον Ρήγα ως συνεργό του στα ιδιοτελή σχέδια τα δικά του και των πανσλαβιστών ομοϊδεατών του, εκδίδοντας βιβλίο, το 1945, με τίτλο «Ρήγας Φεραίος και η Βαλκανική Ομοσπονδία» και με ιδιαίτερο κεφάλαιο «Τα πολιτικά σχέδια του Ρήγα και η Βαλκανική Ομοσπονδία», εξυπηρετώντας έτσι τα τότε ρωσικά πολιτικά σχέδια της υποταγής της Ελλάδας στον κομμουνισμό καλλιεργώντας συστηματικά και μέχρι σήμερα το ιδεολόγημα περί «Βαλκανικής Ομοσπονδίας» και χρησιμοποιώντας στους ανίερους σκοπούς τους τον εθνομάρτυρα Ρήγα. Πάντως ο Κορδάτος φρόντισε στο βιβλίο του να αποκρύψει παντελώς την έκδοση της μεγάλης εικόνας του Μεγάλου Αλεξάνδρου, γιατί αυτό θα του χαλούσε τις δήθεν ιστορικές αλλά σαφώς ψευδέστατες κατασκευές του, αφού η ιστορική αλήθεια είναι ότι ο Ρήγας εννοούσε στον απελευθερωτικό αγώνα που προετοίμαζε να φέρει οδηγό των Νεοτέρων Ελλήνων τον Αρχαίο πρόγονό τους, τον Μακεδόνα Αλέξανδρο, ονομάζοντας στη Χάρτα τα Σκόπια ως Σκόπια, Σκούπη, Ουσκούπ. Ο Ρήγας, όπως ολόκληρος ο ελληνικός λαός από την αρχαιότητα, το Βυζάντιο, την Τουρκοκρατία και μέχρι σήμερα προσέβλεπε στον Μεγαλέξανδρο ως απελευθερωτή και σωτήρα από τις παντοειδείς τυραννικές διοικήσεις και εχθρικές επιδρομές εναντίον των Ελλήνων.
Ο Ρήγας να υπενθυμίσω, ότι βρίσκει κατεξοχήν υποστήριξη μεταξύ των Μακεδόνων της Πέστης (Ουγγαρίας δηλαδή) της Βιέννης και της Λειψίας, όπως υπογραμμίζει και ο Νεοκλής Καζάζης, καθηγητής της Νομικής και πρόεδρος της Εθνικής Εταιρείας «Ελληνισμός», στο βιβλίο του για το Μακεδονικό πρόβλημα και όπως ο ίδιος επισημαίνει οι εταίροι του Υψηλάντη, ο Γεωργάκης Ολύμπιος και ο Φαρμάκης, ήρωες και μάρτυρες της Ελληνικής εξέγερσης στη Μολδοβλαχία, ήταν Μακεδόνες. Χρησιμοποίησε ο Καζάζης τον όρο εταίροι, που σημαίνει τους ιππείς σωματοφύλακες των Μακεδόνων βασιλέων, συνδέοντας έτσι την Νεοελληνική με τη Μακεδονική ιστορία.
Η επίκληση στον Αλέξανδρο ανεβαίνει στα χείλη και στα γραπτά του Ελληνορθόδοξου Γένους χωρίς καμία διακοπή τόσο στους Βυζαντινούς όσο και στον Τουρκοκρατούμενο Ελληνισμό για να κορυφωθεί στον Μακεδονικό Αγώνα και τους Βαλκανικούς πολέμους αποδεικνύοντας ότι η μνήμη, η μορφή και το όνομα του Μεγάλου Αλεξάνδρου ρέει στο αίμα και εμψυχώνει τις καρδιές των Ελλήνων και το έργο σε πεζή και έμμετρη μορφή που περιγράφει τα κατορθώματα του Μεγάλου Αλεξάνδρου η λεγόμενη «Φυλλάδα» ή «Αλέξανδρος ο βασιλεύς» σε λαϊκή μορφή από τον 12ο, 13ο αιώνα κυριαρχεί στο Βυζάντιο κάτω από την πρώτη του μορφή ως κείμενο του Ψευδοκαλλισθένη του 3ου μ.Χ αιώνα.
Τα κείμενα αυτά τροφοδότησαν όλες τις γενεές των Ελλήνων και σώζονται παραλλαγές και εκδόσεις σε πολλές βιβλιοθήκες και σε όλα σχεδόν τα μοναστήρια. Χρησιμοποιείται ο Αλέξανδρος πάντα σε όλες τις ιστορικές φάσεις άλλοτε για εγκώμια, όπως όταν ο Νικηφόρος Γρηγοράς συγκρίνει τον Άγιο Δημήτριο με τον Μέγα Αλέξανδρο, ή όταν ο Μανουήλ Παλαιολόγος, ως διοικητής Θεσσαλονίκης, προσπαθεί να εμψυχώσει τους πολιορκημένους Θεσσαλονικείς λέγοντας, «Πατρίδα μας είναι η πατρίδα του Φιλίππου και Αλεξάνδρου» ή όταν ο Κωνσταντίνος ο Πορφυρογέννητος υπενθυμίζει τον παγκόσμιο χαρακτήρα που είχε η εξάπλωση του Αλέξανδρου, γράφοντας ότι η βασιλεία των Μακεδόνων μεγαλύνθηκε και έγινε υπερφυής δηλ. υπερφυσική, θαυμάσια και επί του Αλεξάνδρου και των διαδόχων αυτού άγγιξε τα άκρα της γης, ή όταν ο ίδιος ο Βυζαντινός αυτοκράτορας σηματοδοτεί χρονολογικά γράφοντας «έως Αλεξάνδρου του Μακεδόνος» και ερμηνεύει τον όρο Μακεδονία. Ο ορθόδοξος Ελληνισμός γνωρίζει τα αγιογραφικά κείμενα Παλαιάς και Καινής Διαθήκης όπου πολλές οι αναφορές στη Μακεδονία και στον βασιλέα των Ελλήνων Μέγα Αλέξανδρο, καθώς και τα εκτενή σ’ αυτά σχόλια του Ιωάννου του Χρυσοστόμου. Άλλωστε ο Αλέξανδρος διέδωσε την Ελληνική γλώσσα και σ’ αυτή γράφτηκαν τα Ιερά Βιβλία.
Γνωρίζουν επίσης οι Βυζαντινοί τους διθυράμβους των ξένων λογοτεχνών στον Αλέξανδρο και κυρίως τα πλούσια εγκώμια της περσικής λογοτεχνίας των δύο μεγαλύτερων Περσών ποιητών του 10ου και 12ου μ.Χ. το Σαχ-Ναμέ του Φερντοσί και το Εσκενταρ-Ναμέ του Νιζαμί.
Βέβαια, οι ιστορικές πηγές για τον βίο του Μεγάλου Αλεξάνδρου Διόδωρος, Πλούταρχος, Αρριανός είναι αντικείμενο μελέτης και πλήθους αναφορών σ’ αυτούς από τους βυζαντινούς συγγραφείς, ιστορικούς, χρονογράφους και λογοτέχνες, εκκλησιαστικούς και λαϊκούς. Έτσι, ο Ευσέβειος Καισαρείας συγκρίνει τον Μέγα Κωνσταντίνο με τον Αλέξανδρο, ο Θεσσαλονίκης Ευστάθιος προβάλλει στον αυτοκράτορα Μανουήλ Κομνηνό το πρότυπο του Αλεξάνδρου καλού βασιλέως, ο Γεννάδιος Σχολάριος γράφει ότι ο τελευταίος αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Παλαιολόγος είναι άντικρυς Αλέξανδρος δηλ. όμοιος παντελώς με Αλέξανδρο, ο Μ. Βασίλειος στο έργο του προς τους νέους για το πώς να ωφεληθούν από τα ελληνικά κείμενα προβάλλει πράξεις του Αλεξάνδρου για ηθικό φρονηματισμό, όπως π.χ. τη στάση του απέναντι στις κόρες του Δαρείου. Στους βυζαντινούς ο Αλέξανδρος γίνεται σύγχρονος βυζαντινός ηγεμόνας, απελευθερώνει χώρες που ανήκουν στους Έλληνες. Ο Αλέξανδρος ο Μακεδών [είναι] ο πρώτος βασιλεύς των Ελλήνων, όχι μόνο για τους χρονογράφους, αλλά και για πολλούς άλλους συγγραφείς, όπως ο Ιω. ο Χρυσόστομος, ο Θεοδώρητος Κύρου, ο Νικηφόρος Βλεμμίδης. Έλληνες γαρ και Μακεδόνες οι αυτοί, γράφει ο Γεώργιος Σύγκελλος και ο Γεώργιος Μοναχός προβάλλει: Τον των Ελλήνων βασιλέα Αλέξανδρον τον Μακεδόνα.
Ο Ιω. Σκυλίτζης γράφει ότι προφητικά κείμενα προλέγανε ότι το γένος των Τούρκων θα καταστραφεί από μια τέτοια δύναμη, σαν αυτή με την οποία ο Μακεδών Αλέξανδρος κατέστρεψε τους Πέρσες. Μετά την πτώση της Βασιλεύουσας μεταγλωττίζονται βυζαντινά κείμενα και αναγνώσματα και μεταφέρονται στη δημοτική συχνά με πολλές παραφράσεις όπως η Μυθιστορία του Μεγάλου Αλεξάνδρου, αλλά γράφονται και πολλά έργα με θέμα τον Μεγαλέξανδρο. Πολλοί απ’ αυτούς είναι ιερωμένοι, όπως ο ιερομόναχος Ιωαννίκιος Καρτάνος, ο Γεννάδιος Σχολάριος, ο Γεώργιος Κονταρής από τα Σέρβια της Κοζάνης, ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων Νεκτάριος. Ο Δημήτριος Γοβδελάς δημοσιεύει βιβλίο επιγραφόμενο «Ιστορία του Μεγάλου Αλεξάνδρου κατά τους Ανατολίτες Συγγραφείς». Αλλά εκείνος που από την Ολλανδία που βρίσκεται, στο Άμστερνταμ, ενώ είναι μαχητικός ορθόδοξος και στηλιτεύει τους αθετήσαντες την ορθόδοξο πίστη και λουθηροκαλβινίζοντες μας χάρισε μια μνημειώδη προσευχή που αναφέρεται στον Μέγα Αλέξανδρο, είναι ο Ιωάννης Πρίγκος.
Πρόκειται για μια συγκινητική επίκλησή του στνο Θεό να βοηθήσει το γένος, χαρίζοντάς του έναν άξιο ηγέτη-στρατηλάτη σαν τον Μ. Αλέξανδρο. Το κείμενο αυτό δείχνει το κύρος του Μ. Αλεξάνδρου στη συνείδηση της Τουρκοκρατούμενης Ορθοδοξίας. Διαβάζουμε την προσευχή του Ιωάννη Πρίγκου:
«Ο μέγιστος Θεός ν’ αναστήσει, ήγουν να ασηκώσει και δια εμάς τους σκλαβωμένους στον Τούρκο τώρα υπέρ τους τριακόσιους χρόνους [ο Πρίγκος γεννήθηκε το 1725], ως τον Αλέξανδρον, άλλον ένα τέτοιον άξιον να μας λυτρώσει από την τυραννίαν του αθέου Αγαρηνού, οπού επερίσσευσε η κακία του εις την αδικία και είμεστε κομμένοι, ήτοι σκυφτοί εις την γην, μη δυνάμενοι πλέον βαστάζειν τα βάρη των αδικημάτων, τα βαριά δοσίματα. Ανάστησε, Θεέ μου, έναν Αλέξανδρον Μακεδόνα να ελευθερώσει την αθλία Ελλάδα μας. Κατάστησον το Γένος μου πάλε στην προτέραν του σοφία και αξία».
Όπως βλέπουμε, ο Μέγας Αλέξανδρος πέθανε ως εθνικός παγανιστής και αναγεννήθηκε ως ορθόδοξος κατέχοντας τη μνήμη και την καρδιά τόσο των βυζαντινών όσο και του υπόδουλου γένους. Ποια είναι όμως αυτά τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που κάνουν τον Αλέξανδρο να πρυτανεύει διαχρονικά στις ορθόδοξες συνειδήσεις; Τα χαρακτηριστικά αυτά και χαρίσματα του Αλεξάνδρου μας δίνουν οι ελληνικές πηγές των Ιστορικών και Χρονογράφων καθώς και ο Ψευδοκαλλισθένης του οποίου το αρχικό μυθιστόρημα του 3ου π..Χ αιώνα, γνώρισε άπειρες μεταγενέστερες διασκευές από το 300 μ..Χ, με τη διάδοσή του στο Βυζάντιο και σε ολόκληρη την Τουρκοκρατία, με πολλές επανεκδόσεις. Το κείμενο αυτό είναι το μοναδικό μετά τον Όμηρο στην παγκόσμια λογοτεχνία που έτυχε τόσο μεγάλης αποδοχής και υιοθετήθηκε απ’ όλους τους λαούς Ανατολής και Δύσης.
Για να εκτιμήσουμε, όμως, καλύτερα την αμεροληψία στην έκθεση των προσόντων του Αλεξάνδρου θα δανειστούμε τους χαρακτηρισμούς που κάνουν γι αυτόν οι πιο σκληροί εχθροί του, αυτοί που τους διέλυσε ολοκληρωτικά την Αυτοκρατορία τους και τους οδήγησε στην υποταγή. Οι Πέρσες, λοιπόν, στα κείμενά των εθνικών ποιητών τους, του Φερντοσί του 10ου και του Νιζαμί του 12ου αι., μεταβάλλονται από εχθροί στους μεγαλύτερους εγκωμιαστές και υμνητές του Μ. Αλεξάνδρου. Ας ακούσουμε μερικά αποσπάσματα από το έργο τους:
Ο Φερντοσί λοιπόν τον 10ο αιώνα, που τους μόνους Έλληνες που γνώρισε ήταν οι Βυζαντινοί αυτοκράτορες, παρουσιάζει στο έργο του τον Αλέξανδρο ως χριστιανό βασιλιά, αφού το κράτος της δυναστείας των Σασανιδών (221-651 μ.Χ) που διαδέχθηκαν τους Αρσακίδες είχε εξελληνιστεί με τον Αλέξανδρο, τους Επιγόνους και τους Βυζαντινούς Αυτοκράτορες.
Δίνεται λοιπόν ένα υποδειγματικό πορτραίτο του Αλέξανδρου, γεμάτο από αρετές, προτερήματα και ποτέ κάτι αρνητικό γι αυτόν. Εξαίρεται η συμπεριφορά του απέναντι στον ετοιμοθάνατο Δαρείο και στην οικογένειά του και υμνείται η σοφία των Ελλήνων και του Εσκεντάρ (Αλέξανδρου δηλαδή), παράλληλα με τους ύμνους για το θάρρος, την αξία, τις στρατιωτικές ικανότητες, τα υψηλά αισθήματα δικαιοσύνης, επιείκειας, μεγαλοψυχίας και η παραδειγματική του ευλάβεια με την προσπάθεια να εξολοθρεύσει τα είδωλα. Γι αυτά του τα χαρίσματα υποτάσσονταν εθελοντικά πολλές χώρες.
Στην επιστολή του ο Αλέξανδρος προς την μητέρα του γράφει:
«Ω μητέρα μου! Μη σε λυπήσει ο θάνατός μου, γιατί αυτό δεν είναι κάτι νέο που συμβαίνει. Καθένας που γεννιέται θα πεθάνει. Είτε είναι βασιλιάς είτε άνθρωπος απλός, το πράγμα δεν αλλάζει. Είπα στους Έλληνες αξιωματούχους, σαν επιστρέψουν στην πατρίδα, διαταγές να παίρνουν από σένα μόνο. Στους Πέρσες, που θα μπορούσαν ίσως να δημιουργήσουν στην Ελλάδα πρόβλημα, έδωσα εδάφη έτσι ώστε οι Έλληνες να ζούνε άνετα και ακίνδυνα. Θάψε το σώμα μου στο χώμα της Αιγύπτου και μην αφήσεις τίποτα να παρεκκλίνει από τις εντολές μου. Κάθε χρόνο να μοιράζεις εκατό χιλιάδες χρυσά νομίσματα σε όλους τους φτωχούς. Εάν η Ρωξάνη κάνει γιο, μέσα απ’ αυτόν εγώ θα ξαναζήσω. Δεν πρέπει λοιπόν κανένας άλλος εκτός από αυτόν να γίνει στην Ελλάδα βασιλιάς».
Και στο κεφάλαιο 50 του «Σαχ-Ναμέ», που αναφέρεται στο τέλος της ζωής του Αλέξανδρου και τη μεταφορά της σορού του στην Αλεξάνδρεια, σημειώνεται μεταξύ άλλων:
«Σκέπασαν και σφράγισαν το φέρετρο. Όταν πήραν το φέρετρο και άρχισαν να το κουβαλούν στα χέρια εναλλάξ Έλληνες και Ιρανοί, επικρατούσαν δύο διαφορετικές απόψεις. Οι Πέρσες υποστήριζαν πως ο τάφος του Αλέξανδρου όφειλε να είναι στο Ιράν, λέγοντας: ‘Εδώ είναι τόπος βασιλέων’. Κι ένας από τους Έλληνες αξιωματούχους είπε: ‘Ο Αλέξανδρος πρέπει να ταφεί εκεί που γεννήθηκε». Ένα Πέρσης είπε: ‘Αν συζητάμε έτσι, δε πρόκειται να βγάλουμε συμπέρασμα. Εγώ θα σας δείξω ένα μέρος που λέγεται Χάρμ. Εκεί υπάρχει ένα πανύψηλο βουνό , που ό,τι κι αν το ρωτήσεις θα σου απαντήσει και που ο καθένας μπορεί ν’ ακούσει τη φωνή του. Αφήστε λοιπόν το φέρετρο εδώ, ώσπου ένας γέροντας να πάει να του ζητήσει να μας συμβουλέψει τι θα πράξουμε’. Γρήγορα φύγανε και πήγανε εκεί πέρα, όπου ρώτησαν το βουνό και το βουνό τούς είπε: ‘Γιατί θέλετε να κουβαλήσετε το φέρετρο τόσο μακριά; Η ταφή του Αλέξανδρου πρέπει να γίνει στην Αλεξάνδρεια που την έχτισε ο ίδιος όσο ζούσε.’ Όταν άκουσαν το μήνυμα, πήραν το φέρετρο από κει και κίνησαν γραμμή για την Αλεξάνδρεια.»
Αυτά από τον Πέρση συγγραφέα. Ας δούμε τώρα και ένα δύο αποσπάσματα από το ελληνικό κείμενο της λεγόμενης Φυλλάδας του Μεγαλέξανδρου και θα καταλάβουμε γιατί υιοθετήθηκε ως ορθόδοξος (Μ. Ευθυμιάδης, Φυλλάδα Μεγαλέξανδρου, Βιβλιοφιλία 2006):
«Ρώτησε τον Αλέξανδρο ο Αριστοτέλης· το χρυσάφι και τον πλούτο που απόχτησες απ’ όλον τον κόσμο που τα έχεις; Ο Αλέξανδρος του είπε· οι αγαπημένοι μου σύντροφοι και ο λαός είναι το χρυσάφι και ο πλούτος μου». Και ένα άλλο: Σαν άκουσε ο Αλέξανδρος τα λόγια του γιατρού [ότι δηλ. θα ζήσει μόνο τρεις μέρες] είπε δυνατά: «Ω ψεύτη και μάταιε κόσμε και άτυχη δόξα μου, που φάνηκες για λίγο μόνον καιρό, γιατί τώρα, μπαίνω στη γη, όπως ο κάθε άνθρωπος». Και τους άφησε εντολή στη Διαθήκη του: «Στις χώρες που σας κληροδοτώ, σας παραγγέλλω να μην είστε πλεονέκτες, να διατηρήσετε δικαιοσύνη, να δείχνετε αγάπη στους φτωχούς και να μην κάνετε αδικίες, γιατί θα πεθάνετε χωρίς να έχετε κερδίσει τίποτα, όπως εγώ σήμερα. Αφήνω ακόμα φλουριά, να τα μοιράσετε στους φτωχούς, τις χήρες και τα ορφανά. Και σεις Άρχοντες, Ηγεμόνες, Στρατηγοί και λοιποί Μακεδόνες ξέρετε καλά ότι κάναμε κατορθώματα σαν να ’μασταν αθάνατοι, χωρίς να σκεφτούμε το θάνατο. Να τώρα, όμως, που πεθαίνω και τίποτα απ’ όσα έκαμα δεν παίρνω μαζί μου. Άλλον Αλέξανδρον δεν θα ξαναδείτε.»
Η μνήμη όμως του Αλέξανδρου διατηρείται μέχρι σήμερα στους Πανέλληνες και ανανεώνεται με τα θαύματα των Μακεδονομάχων σε όλους τους απελευθερωτικούς αγώνες πάνω στη Μακεδονική γη. Ακόμη και το Άγιον Όρος υπενθυμίζει ότι θα μπορούσε να είχε αποτελέσει στο παρελθόν ο Άθως, σύμφωνα με το όραμα τού αρχιτέκτονα του Μεγάλου Αλεξάνδρου Δεινοκράτη, το μνημείο τού Αλεξάνδρου προς δόξαν του μακεδονικού μεγαλείου, πρόταση που απέρριψε ο Αλέξανδρος λέγοντας στο Δεινοκράτη, άφησε το Όρος ως έχει, αρκεί ότι άλλος βασιλιάς το διόρυξε αφήνοντας την ανάμνηση της αιώνιας αλαζονείας του.
Πάντως στο Άγιον Όρος σηματοδοτείται η παρουσία της Έδεσσας και μέσω αυτής η μακεδονική ανάμνηση με τη δωρεά του χορηγού Χρήστου από τα Βοδενά μιας ασημένιας κανδήλας στη Μονή Διονυσίου. Στη Μονή Χιλανδαρίου επίσης στην εικόνα της Τριχερούσας Θεοτόκου διακρίνονται νομίσματα του Μεγάλου Αλεξάνδρου και στη Μονή Κωνσταμονίτου, σε απόσταση 25 λεπτών απ’ αυτήν, υπάρχει αρχαίο πόλισμα, συνοικισμός, που αποκαλύφθηκε ασημένιο νόμισμα, επί του οποίου εικονίζεται έφιππος ο Μέγας Αλέξανδρος.
Η Έδεσσα συνεχίζει μέχρι σήμερα σε όλες τις ιστορικές περιόδους να τιμά την αρχαία προέλευσή της με τους φωτισμένους ιεράρχες και στην περίοδο της δουλείας διδασκάλους χορηγούς και αγωνιστές όπως ο μητροπολίτης Μελέτιος, με την πλούσια βιβλιοθήκη του, ο Μητροπολίτης Νικόδημος που αγωνίσθηκε κατά της προπαγάνδας του Πανσλαβισμού και τόσοι άλλοι.
Και για να έρθω στα σημερινά της Μακεδονίας, επιτρέψτε μου να παραθέσω την απορία του πεζογράφου της Θεσσαλονίκης Γιώργου Ιωάννου, δημοσιευμένη σε άρθρο του με τίτλο «Ο Μακεδονικός Αγώνας δεν έληξε» στο περιοδικό των Σερρών «Γιατί» του 1984, όπου αφού αναφέρει ένα πλήθος αντεπιστημονικών παραχαράξεων την ανάπτυξη από τους Σκοπιανούς της λεγόμενης «μακεδονικής ιστοριογραφίας» και εξηγεί ότι αυτή η πρωτόφαντη «επιστημονική μέθοδος» χρησιμοποιείται από τους Σκοπιανούς για προφανείς σκοπούς, αλλά διατυπώνει το εύλογο ερώτημα, πρώτον πως οι προηγμένοι επιστήμονες του άλλου κόσμου τους ανέχονται και τους στηρίζουν δεδομένου ότι αυτή η κακοποίηση της επιστήμης εγκυμονεί τεράστιους και ανυπολόγιστους μελλοντικούς κινδύνους. Οδηγεί δηλ. σε ομαδική παράκρουση και δεύτερον αναρωτιέται που οφείλεται ο δικός μας στρουθοκαμηλισμός και πως τους αφήνουμε έτσι να φλυαρούν τονίζοντας ότι η Μακεδονία είναι η χώρα της καρδιάς μας, το καμάρι του Ελληνισμού. Και τους αφήνουμε να τολμούν να μιλούν!…
Και να προσθέσω εγώ ότι ενώ δεν μιλούμε εμείς ή μάλλον στα Πανεπιστήμιά μας υπάρχει αριθμός λεγομένων ιστορικών που έχουν ως εργολαβία την παραχάραξη της ελληνικής ιστορίας σε μόνιμη βάση, εντούτοις υπάρχουν ευτυχώς ακόμη στον διεθνή χώρο επιστήμονες που προασπίζονται την επιστημονική αλήθεια. Πρόκειται για την μνημειώδη επιστολή του διάσημου Ομότιμου Αμερικανού καθηγητή Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϋ Στέφεν Μίλλερ, που τη δημοσίευσε στο επίσημο περιοδικό του Αμερικανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου, όπου ξεσκεπάζει τους σφετεριστές της ιστορικής αλήθειας και με αδιαμφισβήτητα επιστημονικά επιχειρήματα καταρρίπτει απόλυτα τους ισχυρισμούς των Σκοπίων περί του δήθεν δικαιώματός τους να αποκαλούνται «Μακεδονία» και «Μακεδόνες». Η επιστολή του καθηγητή αποτελεί αυστηρή απάντηση στον εκδότη του περιοδικού για τη δημοσίευση του απαράδεκτου άρθρου ενός Matthew Brunwasser, κατοίκου Βουλγαρίας, με τίτλο «γράμμα από τη Μακεδονία» όπου διαπιστώνεται ότι το γράμμα αυτό προέρχεται από την περιοχή βόρεια του όρου Όρβηλος που δεν ήταν ποτέ Μακεδόνες, αλλά Παιόνες.
Ο καθηγητής Miller γράφει ότι αποτελεί το δημοσίευμα παροχή κακών υπηρεσιών προς τους αναγνώστες του περιοδικού «Αρχαιολογία», οι οποίοι ασφαλώς, όπως γράφει, ενδιαφέρονται για ιστορικές αλήθειες. Αλλά τότε, η απόφαση εκ μέρους ενός εντύπου του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής για τη διάδοση αυτής της ιστορικής ανοησίας, του Ματθαίου Μπρανβάσερ, αποτελεί εγχείρημα σε βάρος της αξιοπιστίας του.
Και αφού ο καθηγητής Miller τονίσει σε όλους τους τόνους ότι: τα Σκόπια διεκδικούν ελληνικό έδαφος, ότι Έλληνας είναι ο Μέγας Αλέξανδρος και οι πρόγονοί του, ότι στα ελληνικά δίδασκε ο Αριστοτέλης τον Αλέξανδρο, στα ελληνικά ήταν τα έργα του Ευριπίδη για τους Μακεδόνες ότι την ελληνική γλώσσα μετέφερε ο Αλέξανδρος στις εκστρατείες του στην Ανατολή, στα ελληνικά γράφτηκε επίσης η Καινή Διαθήκη και στα ελληνικά είναι οι επιγραφές σε πόλεις που ίδρυσε ο Αλέξανδρος, καταλήγει ότι Μακεδονία ήταν μόνο μια και ότι σημαίνει ελληνική περιοχή προσθέτοντας και τη γνωστή ιστορική αμερικανική εγκύκλιο του Υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Edward Stettinious, ο οποίος στις 26 Δεκεμβρίου 1944 έγραφε μεταξύ άλλων «Η κυβέρνηση των ΗΠΑ θεωρεί τις συζητήσεις περί Μακεδονικού ‘κράτους’ Μακεδονικής ‘πατρίδας’ ή Μακεδονικής ‘εθνικής συνειδήσεως’ αδικαιολόγητη δημαγωγία που δεν αντιπροσωπεύει εθνική η πολιτική πραγματικότητα και διαβλέπει με τη σημερινή της επανεμφάνιση σε μια συγκάλυψη επιθετικών προθέσεων κατά της Ελλάδας».
Μετά απ’ αυτά ας θυμηθούμε ενδεικτικά στη μνήμη των ηρώων των Βαλκανικών Πολέμων τον εκλεκτό ποιητή, τον ακέραιο πολιτικό και λάτρη της πατρίδας εθνικό ήρωα Λορέντσο Μαβίλη, τον αντάρτη της Κρήτης του 1896 και της Ηπείρου του 1897, τον οργανωτή με δικά του έξοδα εθελοντικών σωμάτων, τον φίλο του Ελευθερίου Βενιζέλου που σκοτώθηκε στη μάχη του Δρίσκου στις 28 Νοεμβρίου 1912, αφού πριν είχε λάβει την τιμή να τον επισκεφθεί στην Κέρκυρα ο ίδιος ο ήρωας του Μακεδονικού Αγώνα Παύλος Μελάς που τον μύησε στην Εθνική Εταιρεία προδιαγράφοντας έτσι την πολυκύμαντη πορεία του Μαβίλη που πήγε εθελοντής αν και βουλευτής στη Σιάτιστα και όπου με βουρκωμένα μάτια είπε στον αξιωματικό των Γαριβαλδινών «Αν ζήσουμε, θα ζητήσω να με διορίσουνε δάσκαλο σ’ ένα Μακεδονικό χωριό».
Ας ακούσουμε τελειώνοντας ένα ποίημα του που το έγραψε σε ηλικία μόλις 18 ετών, στις 5 Σεπτεμβρίου 1878.
Πατρίδα
Μάνα μου Ελλάδα, τι δεν είσαι τώρα
Σαν πρώτα ορθή, ψηλή, στεφανωμένη
Με δάφνες, τι δεν είσαι με τα δώρα
Της αθάνατης Νίκης στολισμένη;
Αχ! Πότε θα ‘ρθει, πότε θα ’ρθει η ώρα
Να ματαστράψει η όψη σου η σβησμένη
Και την ερημωμένη σου την χώρα
Μ’ ελπίδα να φωτίσεις, ω ανδρειωμένη;
Πατρίδα μου, σηκώσου. Ας λάμψει πάλι
Στον αιθέρα ψηλά το μέτωπό σου,
Και της Ελευτεριάς θε να προβάλει
Η μέρα και το θείο πρόσωπό σου
Θα λάμπει σαν τον ήλιο της. Μεγάλη
Θα γίνεις κι αλιά τότε στον εχθρό σου.
Ευχαριστώ
Βιβλιογραφία
– «Η Μακεδονία στο πέρασμα των αιώνων» (6-7-8 Σεπτεμβρίου 1991) Πρακτικά Διεθνούς Συμποσίου, Βέροια 1998
– Δέσποινα Παπακωνσταντίνου-Διαμαντούρου, Πέλλα Ι. Ιστορική Επισκόπηση και Μαρτυρίαι, Αθήνα 1971
– «Αρχαία Μακεδονία. Ανακοινώσεις κατά το πρώτον διεθνές Συμπόσιον εν Θεσσαλονίκη» 26-29 Αυγ. 1968». Επιμέλεια Βασ. Λαούρδα-Χ. Μακαρόνα, Θεσσαλονίκη 1970 <Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών. Ίδρυμα Μελετών Χερσονήσου του Αίμου, αριθ. 122>
– Βαρβάρα Κουτάβα-Δεληβοριά, Ο Γεωγραφικός κόσμος Κωνσταντίνου του Πορφυρογεννήτου. Α΄ τα ‘Γεωγραφικά’, Αθήνα 1991
– Αθ. Καραθανάσης «Οι Μακεδόνες Βασιλείς Φίλιππος και Αλέξανδρος στην γραμματεία της εποχής των Παλαιολόγων» στον τόμο: Θεσσαλονίκεια και Μακεδονικά, τ.Α΄, Θεσσαλονίκη 2005, σελ. 3-10
– Αθ. Καραθανάσης, «Η εθνική συνείδησή μας κατά την Τουρκοκρατία, συνείδηση συμπάσης της Ρωμιοσύνης» στον τόμο: Η ζωή των υποδούλων Ελλήνων επί Τουρκοκρατίας, Πρακτικά Β΄ Συνεδρίου, <Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος>, εκδ. Αρχονταρίκι, Αθήνα 2014, σελ. 21-28
– «Διαχρονική πορεία του Ελληνισμού στη Μακεδονία» στο: 21ο Δελτίο Συνδέσμου Ελληνίδων Επιστημόνων, Αθήνα 1992
– Β. Σκουβαράς, Ιωάννης Πρίγκος (1725;-1789). Η Ελληνική Παροικία του Άμστερνταμ. Η Σχολή και η Βιβλιοθήκη Ζαγοράς, Θεσσαλικά Χρονικά 9 (1964)
– Johannes Irmscher, «Η Μακεδονία στην εποχή του Ιουστινιανού» Διεθνές Συμπόσιο Βυζαντινή Μακεδονία 324-1430 μ.Χ, ανάτυπο, <Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών>, Θεσσαλονίκη 1995
– Μαριάννα Ιατροπούλου-Θεοχαρίδου, Ο Μέγας Αλέξανδρος στην Περσική Επική Ποίηση Σαχ-Ναμέ του Φερντοσί και Εσκεντάρ-Ναμέ του Νιζαμί, εκδ. Όμιλος ‘Ιων, Έλλην, Αθήνα 2007
– David Holton, «Η Ελληνική παράδοση του Μυθιστορήματος του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Η συνέχεια και η εξέλιξή της», <Κείμενα και Μελέτες Νεοελληνικής Φιλολογίας>, Αθήνα 1973
– Χαράλαμπος Μηνάογλου, Ο Μεγαλέξανδρος στην Τουρκοκρατία, <Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών>, εκδ. Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη 2012
– Δημ. Μιχαηλίδης, Ο ηπειρώτης ποιητής Μάνθος Ιωάννου και το έργο του, Αθήνα 1970
– Γ.Θ. Ζώρας, «Επιφανίου Δημητριάδου Ανέκδοτα κείμενα» <Κείμενα και Μελέται Νεοελληνικής Φιλολογίας>, Αθήνα 1975
– Μαρία Μαντουβάλου, Ο Ρήγας στα βήματα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, Αθήνα 1996
– «Δημήτριος Π. Γοβδελάς, Ιστορία Μεγάλου Αλεξάνδρου κατά τους Ανατολίτες συγγραφείς με σχόλια Γεωγραφικά και Ιστορικά> Μετάφραση από τα γαλλικά – Παράρτημα «Μαρία Τίλιου», Λάρισα 2000
– Αγνή Βασιλικοπούλου, «Ο Μέγας Αλέξανδρος των Βυζαντινών. Οι Βυζαντινοί επίγονοι του Μεγάλου Αλεξάνδρου» στο: Αρχαία Μακεδονία έκτο Διεθνές Συμπόσιο, τόμος 2 ανάτυπο
– Χρίστος Σαμαρτζίδης, Το εκπολιτιστικό έργο του Μεγάλου Αλεξάνδρου και οι συνέπειες αυτού για την εξέλιξη της ανθρωπότητος. Ιστορικό μελέτημα, Θεσσαλονίκη 2004
– Επισκόπου Σπυρίδωνος Κυβετού, Μητροπολίτου Ζιχνών και Νευροκοπίου, Μαρτυρίες της Αγίας Γραφής για τη Μακεδονία το Μέγα Αλέξανδρο και τους Έλληνες Μακεδόνες, Β΄ έκδοση Ιεράς Μητροπόλεως Ζιχνών και Νευροκοπίου 1992
– Γεράσιμος Σμυρνάκης, Το Άγιον Όρος, 1903
Έδεσσα, 30 Νοεμβρίου 2014