Γράφει η Anna Ekström, πρ. Υπουργός Παιδείας της Σουηδίας
Ήταν μια ξεκάθαρη αξιολόγηση: τα παιδιά βρίσκονταν σε μικρότερο κίνδυνο από τον κορωνοϊό, αλλά αντιμετώπισαν μια πολύ σοβαρή απειλή επειδή στερήθηκαν σημαντική μόρφωση.
Ως Υπουργός Παιδείας της Σουηδίας, αντιμετώπισα ένα εξαιρετικά δύσκολο ζήτημα τον Μάρτιο του 2020: πρέπει να κρατήσουμε τα σχολεία ανοιχτά ή να τα κλείσουμε; Ακολούθησα τις συμβουλές των επιστημόνων και των ειδικών μας. Διατηρήσαμε τα δημοτικά, τα γυμνάσια, τα λύκεια και τα νηπιαγωγεία ανοιχτά σχεδόν καθ’ όλη τη διάρκεια της πανδημίας.
Δεν ήταν παρόμοια η κατάσταση οπουδήποτε αλλού. Ήταν πολύ περίεργο να βλέπεις τις χώρες, η μία μετά την άλλη να κλείνουν τα σχολεία τους με τέτοια ταχύτητα και συχνά αναρωτιόμουν αν έπαιρνα τη σωστή απόφαση. Γνωρίζαμε πως δεν υπήρχε επιλογή δίχως ρίσκο. Ο Κόβιντ ήταν ένας δυνητικός κίνδυνος για τα παιδιά. Αλλά τα πρώτα στοιχεία έδειξαν πως βρίσκονταν σε πολύ μικρότερο κίνδυνο για σοβαρή ασθένεια. Η πραγματική απειλή αντιμετωπίστηκε από τους πιο ηλικιωμένους.
Προσπαθήσαμε καθ’ όλη τη διάρκεια της πανδημίας να λάβουμε ολιστική εικόνα του κάθε δυνητικού μέτρου. Προσπαθήσαμε να λάβουμε υπόψη το κόστος – όχι μόνο σε χρηματικούς όρους αλλά επίσης και τις απώλειες τόσο στην υγεία όσο και σε κοινωνικό επίπεδο – της κάθε παρέμβασης και τα ζυγίσαμε ενάντια σε τι θα μπορούσε να κερδηθεί. Θυμάμαι να κάθομαι κάτω με ένα λευκό φύλλο χαρτιού και να βάζω μια στήλη με τα θετικά και μία με τα αρνητικά για το κλείσιμο των σχολείων. Οι αρνητικές πλευρές ήταν απλά πολύ μεγάλες.
Ήταν σημαντικό να διατηρήσουμε τα παιδιά στην μάθηση. Ενδιαφερόμασταν για όλους όσους έμεναν σε μικρά διαμερίσματα δίχως χώρο να μάθουν ή να ασκηθούν και για αυτούς που πιθανόν να στερούνταν την τροφή. Ενδιαφερόμασταν για την ευτυχία των παιδιών. Περνώντας χρόνο με τους φίλους στο σχολείο είναι ένα σημαντικό κομμάτι της ζωής των νέων ανθρώπων. Για τα νέα κορίτσια και αγόρια από συγκεκριμένο θρησκευτικό υπόβαθρο, που αναγκάστηκαν να παντρευτούν ή τους απαγορεύθηκε η κοινωνικοποίηση με ανθρώπους που έχουν άλλα πιστεύω, το σχολείο είναι ένας ασφαλής παράδεισος. Δεν θα μπορούσαμε να τους το αρνηθούμε αυτό ειδικά δεδομένου ότι δεν γνωρίζαμε πόσο διάστημα θα διαρκούσε.
Καθ’ όλη τη διάρκεια της πανδημίας, ακολουθήσαμε την επιστήμη. Οι ειδικοί μας ήταν πολύ ξεκάθαροι: δεν υπήρχαν αποδεικτικά στοιχεία που να υποστηρίζουν την απαγόρευση της κυκλοφορίας.
Παρομοίως, ποτέ δε συστήσαμε τις μάσκες για τους μαθητές μας. Μπορούσαν να τις φορούν αν το επέλεγαν αλλά δεν ήταν απαραίτητο. Αυτό αντιπροσώπευε την στρατηγική μας. Αντί για αυστηρούς νόμιμους κανόνες εμείς κάναμε συστάσεις αναφορικά με το πώς οι άνθρωποι θα μπορούσαν να διαχειριστούν καλύτερα τον ατομικό κίνδυνο. Ποτέ δεν ανησύχησα για το αν θα μας άκουγαν οι άνθρωποι ή όχι.
Εξηγήσαμε τα θετικά και τα αρνητικά, τον λόγο για τον οποίο έγιναν οι συστάσεις, και οι άνθρωποι άκουσαν. Όταν λήφθηκε η απόφαση να κλείσουμε τα Λύκεια ενώ τα Γυμνάσια παρέμειναν ανοιχτά, εξηγήσαμε τον λόγο: οι μαθητές του Λυκείου συχνά μετακινούνταν με πολυπληθή μέσα μεταφοράς και ήταν αρκετά μεγάλοι ώστε να βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο από την ασθένεια, αλλά επίσης και να αναλάβουν την ευθύνη για τις σπουδές τους. Το σχέδιο του Matt Hancock να «τρομοκρατήσουμε πολύ όλους τους ανθρώπους», ήταν σχεδόν ακριβώς το αντίθετο από αυτό που κάναμε. Δώσαμε στους ανθρώπους την πληροφορία που χρειάζονταν ώστε να αποφασίσουν για τον εαυτό τους.
Άλλες χώρες έπραξαν διαφορετικά. Θυμάμαι να εργάζομαι με τους συνεργάτες μου σε όλη την Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης και της Βρετανίας και μιλούσα που και που με τον Nick Gibb, τον Βρετανό υπουργό Παιδείας. Είχαμε μια καλή εργασιακή σχέση συζητώντας τα θετικά και τα αρνητικά διαφόρων τακτικών.
Καθώς δεν είχαμε τους ίδιους ειδικούς, του μετέφερα τι έλεγαν οι δικοί μας ειδικοί. Πιστεύω πως είχαμε δίκιο που κρατήσαμε τα σχολεία ανοιχτά.
Πέρυσι την άνοιξη συνάντησα τους ομολόγους μου από όλη την Ευρώπη, οι οποίοι τώρα νιώθουν πως θα σχολεία θα πρέπει να είναι τα τελευταία που θα κλείσουν και τα πρώτα που θα ανοίξουν. Αλλά δεν έχω το αίσθημα της δικαίωσης, μόνο ένα βαρύ στομάχι για τις δύσκολες αποφάσεις που αντιμετωπίσαμε. Η πανδημία ήταν μια πολύ σοβαρή περίοδος και στην Σουηδία ήμασταν περισσότερο ειλικρινείς, ξεκάθαροι και ευθείς.
Φυσικά δεν κάναμε τα πάντα σωστά. Η έρευνά μας για τον Κόβιντ παρουσιάστηκε ένα χρόνο πριν και ανέφερε ότι στην επόμενη πανδημία θα πρέπει να είμαστε πιο ξεκάθαροι απέναντι στο κοινό. Η συμβουλή μου είναι να είμαστε τελείως ειλικρινείς. Στη Σουηδία οι κανόνες είναι απλοί: κάνουμε ό,τι λέμε και λέμε ό,τι κάνουμε. Επομένως, δεν κάνουμε πάρτυ εδώ αν και δεν είχαν απαγορευτεί.