Τα τελευταία πενήντα χρόνια, τα κινητά τηλέφωνα έχουν μεταμορφωθεί από γιγαντιαία, χοντροκομμένα τερατουργήματα σε μικροσκοπικούς υπολογιστές που μας επιτρέπουν να έχουμε πρόσβαση σε όλες τις πληροφορίες που υπάρχουν στο σύμπαν. Και τώρα δεν μπορούμε να τα αφήσουμε κάτω. Όμως, καθώς όλο και περισσότεροι από εμάς συνειδητοποιούμε τις αρνητικές συνέπειες που έχει η υπερβολική χρήση των smartphones στη ζωή μας, το τοπίο μοιάζει να αλλάζει.
Όσο κι αν μας αρέσει να μισούμε αυτές τις ενοχλητικές μικρές συσκευές, δεν μπορούμε να αρνηθούμε την ευκολία που προσφέρουν, από το να μας επιτρέπουν να κλείσουμε ένα ταξί με το πάτημα ενός κουμπιού μέχρι να μεταφέρουμε χρήματα από τον τραπεζικό μας λογαριασμό σε ανύποπτο χρόνο.
Το 2022, η HMD Global – οι κατασκευαστές των τηλεφώνων Nokia – είδε τις πωλήσεις της να αυξάνονται κατά 5% στις ΗΠΑ – μια εξέλιξη που, σύμφωνα με την εταιρεία, επεκτείνεται και στην Ευρώπη. Παράλληλα, οι πωλήσεις smartphone μειώθηκαν κατά 22%. Στο Reddit, το φόρουμ r/dumbphone έχει 46.000 μέλη και το YouTube είναι γεμάτο με βίντεο – κυρίως από δημιουργούς της Gen Z – σχετικά με την εγκατάλειψη του smartphone σας. Είναι σαφές ότι όλο και περισσότεροι νέοι επιθυμούν να εγκαταλείψουν εντελώς τα τηλέφωνά τους. Οι περισσότεροι άνθρωποι που επιλέγουν να αντικαταστήσουν ένα smartphone με ένα dumb τηλέφωνο επιθυμούν να ανακτήσουν τον έλεγχο της σχέσης τους με την τεχνολογία και να απελευθερωθούν από τα δεσμά της συνεχούς ψηφιακής επικοινωνίας. Άλλοι επιλέγουν να παραιτηθούν από τη χρήση smartphone στο όνομα ανησυχιών για την προστασία της ιδιωτικής ζωής ή θέλουν να απαλλαγούν από τη συνεχή ροή διαφημίσεων.
«Επιδημία αμνησίας»
Υπάρχει επίσης συσχέτιση μεταξύ της υπερβολικής χρήσης smartphone και του κοινωνικού άγχους. Αν όντως σηκώνουμε τα smartphones μας κάθε πέντε λεπτά, όπως υποστηρίζει η επιστήμη, ίσως δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι οι νέοι άνθρωποι βιώνουν τα υψηλότερα επίπεδα άγχους από ποτέ. Από μια «επιδημία αμνησίας» έως την απώλεια της συγκέντρωσης και την επιβάρυνση της ψυχικής υγείας, μήπως τα μειονεκτήματα του να κρατάμε ολόκληρο το σύμπαν στην πίσω τσέπη μας αρχίζουν να υπερτερούν των πλεονεκτημάτων;
Σύμφωνα με την Tanya Goodin, ειδική στην ψηφιακή αποτοξίνωση και συγγραφέα του βιβλίου «Το μυαλό μου έχει πάρα πολλές καρτέλες ανοιχτές και κλειστές: Η ψηφιακή αποτοξίνωση για μια καλύτερη ζωή», τα οφέλη από την εγκατάλειψη του smartphone σας, είτε προσωρινά είτε μόνιμα, είναι αναρίθμητα. Αναφέρει την ηρεμία, την παραγωγικότητα, τη βελτιωμένη συγκέντρωση, τον καλύτερο ύπνο, την αυξημένη δημιουργικότητα και την καλύτερη ικανότητα να ζείτε στην παρούσα στιγμή ως μερικά από τα κύρια πλεονεκτήματα.
«Όλοι μισούμε το συναίσθημα να είμαστε με κάποιον που σηκώνει το τηλέφωνό του και αρχίζει να το κοιτάζει ενώ μιλάμε μαζί του»
Αν και δεν πιστεύει ότι όλοι πρέπει να εγκαταλείψουν οριστικά το smartphone τους, η Goodin λέει ότι αξίζει να αξιολογήσετε τη σχέση σας με το smartphone σας και να κάνετε τακτικά διαλείμματα. «Δεν νομίζω ότι πρέπει απαραίτητα όλοι να αποκτήσουμε αδρανή τηλέφωνα, αλλά, για ορισμένους ανθρώπους, αυτός μπορεί να είναι ο μόνος τρόπος για να θέσουν όρια γύρω από τη χρήση του smartphone τους», λέει. «Όλοι είμαστε διαφορετικοί και θα ξέρετε μόνοι σας αν πρέπει να εγκαταλείψετε εντελώς το smartphone σας ή αν είστε αρκετά πειθαρχημένοι ώστε να ακολουθήσετε ορισμένους κανόνες».
Σωματικά, όχι χρονικά όρια
Η Goodin συνιστά να ξεκινήσετε με «μίνι παύσεις» αντί να επιχειρήσετε την «εν ψυχρώ» μέθοδο. Θεωρούμε δεδομένο το πόσο πολύ βασιζόμαστε στα smartphones μας και το να τα εγκαταλείψουμε από τη μια μέρα στην άλλη πιθανότατα δεν θα είναι εφικτό. «Ένας τρόπος για να εφαρμόσετε μίνι παύσεις είναι να αφήνετε το τηλέφωνό σας πίσω όταν κάνετε ορισμένες δραστηριότητες, όπως το να πηγαίνετε στο κατάστημα για γάλα ή να πετάγεστε για φαγητό όταν είστε στο γραφείο σας», λέει η Goodin. «Είναι ένα από εκείνα τα πράγματα όπου η προσμονή είναι πολύ χειρότερη από την πραγματική εμπειρία. Οι περισσότεροι άνθρωποι λένε ότι όχι μόνο είναι πολύ πιο εύκολο να το κάνεις απ’ ό,τι νομίζεις, αλλά και τα οφέλη είναι πολύ μεγαλύτερα».
H Goodin συνιστά επίσης να θέτετε σωματικά όρια με το τηλέφωνό σας, τα οποία είναι συχνά πολύ πιο αποτελεσματικά από τα χρονικά όρια (όπως «θα χρησιμοποιήσω το τηλέφωνό μου μόνο για δέκα λεπτά το πρωί»), τα οποία μπορούν εύκολα να παραβιαστούν. Έτσι, μην παίρνετε ποτέ το τηλέφωνό σας στην τουαλέτα μαζί σας, για παράδειγμα, ή κάντε την κρεβατοκάμαρά σας μια περιοχή χωρίς τηλέφωνο.
Ένας άλλος τρόπος για να κάνετε μίνι διαλείμματα από το smartphone σας είναι να δίνετε πάντα προτεραιότητα στους ανθρώπους έναντι του τηλεφώνου σας. «Έτσι, όταν είστε πρόσωπο με πρόσωπο με κάποιον, θεωρείστε τη συσκευή σας αόρατη», λέει η Goodin. «Όλοι μισούμε το συναίσθημα να είμαστε με κάποιον που σηκώνει το τηλέφωνό του και αρχίζει να το κοιτάζει ενώ μιλάμε μαζί του».
Βάλτε όρια – και φροντίστε να τα διατηρήσετε
Mπορεί να έχετε βρει ένα dumb τηλέφωνο που ταιριάζει στις ανάγκες σας και να έχετε κλειδώσει το smartphone σας σε ένα συρτάρι. Το επόμενο βήμα είναι να βεβαιωθείτε ότι οι φίλοι και η οικογένειά σας γνωρίζουν ότι δεν θα είστε διαθέσιμοι μέσω των συνηθισμένων μέσων – Instagram, WhatsApp κ.λπ. – τουλάχιστον όχι συνεχώς.
«Επικοινωνήστε με σαφήνεια με τους αγαπημένους σας για το πώς θα μπορούν να σας βρίσκουν», λέει η Goodin, «αλλά στη συνέχεια πρέπει να είστε εσείς αυτός που θα διατηρήσει το όριο». Αν πείτε σε κάποιον να μην σας στέλνει μηνύματα κατά τη διάρκεια της ημέρας, βεβαιωθείτε ότι δεν θα απαντήσετε όταν προσπαθήσει να έρθει σε επαφή μαζί σας. «Πρέπει να έχετε πραγματικά αυστηρά όρια», προσθέτει η Goodin.
Προετοιμαστείτε για μια ζωή εκτός δικτύου
Τέλος, βεβαιωθείτε ότι είστε πραγματικά προετοιμασμένοι να βγείτε έξω χωρίς το smartphone σας. Όσο κι αν μας αρέσει να μισούμε αυτές τις ενοχλητικές μικρές συσκευές, δεν μπορούμε να αρνηθούμε την ευκολία που προσφέρουν, από το να μας επιτρέπουν να κλείσουμε ένα ταξί με το πάτημα ενός κουμπιού μέχρι να μεταφέρουμε χρήματα από τον τραπεζικό μας λογαριασμό σε ανύποπτο χρόνο.
Επιπλέον, πολλοί από εμάς βγαίνουμε ακόμη και από το σπίτι χωρίς τις τραπεζικές μας κάρτες αυτές τις μέρες, χάρη στη μαγεία που λέγεται Apple Pay.
