Μοναχός Ἀλέξιος Καρακαλληνός
Β΄
Ἀγαπητοί ἐν Χριστῷ ἀδελφοί, θά ἤθελα νά ἀναφερθῶ καὶ στὴν σημερινή μου ὁμιλία, ὅπως καὶ στὴν προηγούμενη γιὰ ὅσους τὴν ἄκουσαν, στό κυρίαρχο θέμα τῆς οἰκονομικῆς κρίσης στὴν Ἑλλάδα ἡ ὁποία εἶναι μία προέκταση τοῦ τρόπου τῆς ζωῆς μας καί ἐπίσης θὰ ἤθελα νὰ τονίσω τὴν συμβολή τῆς μετανοίας στὴν ζωή μας. Πολλές φορές, ὅταν ἔχουμε ἕνα πρόβλημα ἤ μία στεναχώρια, θέλουμε ἕνα θαῦμα γιὰ νὰ ἀρθεῖ τό πρόβλημα ἢ δυσκολία ποὺ μᾶς ταλαιπωρεῖ ἢ νά μᾶς ἐλευθερώσει ἀπό μία ἀνυπόφορη κατάσταση. Ὅμως, πολλές φορές, πίσω ἀπό αὐτό τό φαινομενικά εὔλογο θέλημα κρύβεται ἡ ἐπιθυμία νὰ ἀποφύγουμε τὴν προσπάθεια καί τὸν ἀγώνα πού ὁ Θεός ζητάει ἀπό μάς. Φοβόμαστε νὰ ἀλλάξουμε, διότι φοβόμαστε ὅχι μόνο τό ἄγνωστο, ἀλλά τὸ κυριότερο εἶναι ὅτι δὲν θέλουμε νὰ ἀφήσουμε τὸ βόλεμά μας.
Οἱ Ἐβραίοι
πού δέν πίστεψαν κατά βάθος στόν Θεό, ἀλλά μόνο ἐξωτερικά, ζήτησαν ἀπό τόν Χριστό ἕνα σημείο, ἕνα μεγάλο θαύμα. Καί τί ἀπάντησε ὁ Σωτήρας μας, “Γενεὰ πονηρὰ καὶ μοιχαλὶς σημεῖον ἐπιζητεῖ, καὶ σημεῖον οὐ δοθήσεται αὐτῇ εἰ μὴ τὸ σημεῖον Ἰωνᾶ.” Λυπάμαι ποὺ τὸ λέω, ἀλλά αὐτά τά λόγια ταιριάζουν στήν δική μας γενεά καί στήν σημερινή κατάσταση ποὺ ἐπικρατεῖ στὴν χώρα μας. Θέλουμε νά μήν ὑπάρχει κρίση καί ἐπιθυμοῦμε νά συνεχίζουμε νά ζοῦμε μέ τόν ἴδιο πνευματικά ἀρωστημένο τρόπο ὁ ὁποίος εἶναι τὸ βασικό αἴτιο ποὺ δημιούργησε τήν κρίση. Ποιό εἶναι τό σημεῖον τοῦ Ἰωνᾶ; Ἡ σταυροανάσταση πού ξεκινάει μὲ τὸ κύρηγμα τῆς μετανοίας.
Δὲν μποροῦμε, ὅμως, νὰ μετανοήσουμε ἂν δέν καλλιεργήσουμε τὴν συνείδησή μας καὶ ἂν δὲν κοιτάξουμε προσεκτικά καί μέ εἰλικρίνεια στὸ παρελθόν μας γιά νὰ ἐντοπίσουμε, μέ ἀκρίβεια μάλιστα ποῦ, πότε, καί πῶς ἀδικήσαμε καὶ παρανομήσαμεν τόν ἀδελφό μας καί ναί, τό δημόσιο. Ὁ ὕμνος τῶν τριῶν ἁγίων παίδων στὴν κάμινο τοῦ πυρός ἦταν ὁ ἑξής: «ἡμάρτομεν ἠδικήσαμεν ἠσεβήσαμεν, ἠνομήσαμεν καὶ ἀπέστημεν καὶ παρέβημεν τὰς ἐντολάς σου καὶ τὰ κρίματά σου». Αὐτά τὰ λόγια θὰ ἔπρεπε νὰ λέγονται καὶ ἀπό ἐμᾶς τούς ἁμαρτωλούς.
Πολλές φορές, οι ἄνθρωποι ἔρχονται στὴν ἐξομολόγηση χωρίς τὴν παραμικρή συναίσθηση ὅτι ἔχουν λυπήσει τὸν Θεό καὶ τὸν ἀδελφό μέ πράξεις πού καταπατᾶνε καὶ φιμώνουν τήν συνείδηση. Ὁ πνευματικός ἀγώνας ξεκινάει ἀπό τὰ μικρά καὶ ἀσήμαντα καὶ ἐπεκτείνεται στὰ μεγάλα καὶ σοβαρά ἁμαρτήματα. Αὐτά τὰ μικρά εἶναι ἱκανά νὰ ἀρχίσουν νὰ φιμώνουν σιγά σιγά τὴ συνείδηση τοῦ ἀνθρώπου καὶ κατόπιν ἡ ψυχή ἐθίζεται κατά κάποιο τρόπο στὴν ἁμαρτία και πράττει κατόπιν σοβαρότερα. Θὰ ἀναφέρω μερικά παραδείγματα γιὰ νὰ ἀντιληφθοῦμε τὸν τρόπο μὲ τὸν ὁποίο καταπατεῖται ἡ συνείδηση.
Δυστυχῶς ἔχω παρατηρήσει ταξιδεύοντας μία κακή συνήθεια τῶν ἀνθρώπων νὰ πετάνε ἀπό τὰ παράθυρα τῶν αὐτοκινήτων χαρτιά ἢ τσιγάρα ἢ καὶ ἄλλα ἀντικείμενα ἐπιβαρύνοντας ἔτσι τὸ περιβάλλον, αὐτή τὴν πανέμορφη φύση ποὺ μᾶς χάρισε ὁ Θεός γιὰ νὰ εὐφραινόμαστε και νὰ χαλαρώνουμε ὅλοι μας μέ τή θέα της καὶ τίς ὀμορφιές της. Ὅπως ἐπίσης κατά τόν ἴδιο τρόπο ἔχω παρατηρήσει νὰ πετάνε οἱ προσκυνητές στὸν χώρο τῆς μονῆς σκουπίδια καὶ τὰ ἀποτσίγαρά τους. Μία ἀκόμη πράξη ποὺ δηλώνει τὴν ἴδια ἀσέβεια ἀπέναντι ὅχι μόνο στὰ πρόσωπα ἀλλά καὶ στὸν χώρο τῆς μονῆς, ποὺ δὲν εἶναι ἁπλῶς ἕνας δημόσιος χώρος ἀλλά κάτι παραπάνω, εἶναι χώρος ἀφιερωμένος στὸν Θεό. Αὐτή ἡ κίνηση δηλώνει ἀσέβεια ἀπέναντι στὴν κτίση τοῦ Θεοῦ και ἀπέναντι στοὺς ἀδελφούς μας ἀλλά καὶ στοὺς ἴδιους τοὺς ἑαυτούς μας. Νὰ λοιπόν μία ἁπλή και τόσο ἀσήμαντη, γιὰ μερικούς, πράξη ποὺ ὅμως χρειάζεται μετάνοια. Ἐπίσης πόσοι ἄνθρωποι ἀγοράζουν πράγματα χωρίς νά κόβουν μία ἁπλή ἀπόδειξη διότι θέλουν νὰ ἀποφύγουν τὴν φορολογία; Ή πόσοι ἄνθρωποι ἔχουν κάνει μία ψευδή δήλωση γιά νά πάρουν κάτι ἀπό τό δημόσιο ὅπως για παράδειγμα ἀπό τό ταμείο ἀνεργίας ὅπου φαίνονται ὡς ἄνεργοι ἑνώ στὴν πραγματικότητα ἐργάζονται; Καί αὐτά χρειάζονται μετάνοια. Σὲ προσωπικό επίπεδο, τώρα, μήπως δέν εἶμασταν εἰλικρινείς μὲ τὀν ἀδελφό μας καὶ τὸν χρησιμοποιήσαμε σάν μέσο γιά προσωπικό συμφέρον γιά νά γίνει ἡ δουλειά μας χωρίς νὰ ἐμβαθύνουμε σὲ αὐτή τὴ σκέψη πώς ἴσως τον λυπήσουμε; Καί αὐτό χρειάζεται μετάνοια.
Γνωρίζω καλά ὅτι ὅλα αὐτά, ἴσως ἀσήμαντα γιά μερικούς, ἀλλά γίνονται στήν Ἐλλάδα καί σπανίως ἀκούγονται στήν ἐξομολόγηση. Ποῦ εἶναι ἡ μετάνοιά μας; Δέν μᾶς βοηθάει νά ποῦμε στὴν ἐξομολόγηση ὅτι εἴπαμε κάποιο ψεματάκι, ἀλλά… Πρώτα ἀπ᾽ ὅλα πρέπει νά κόψουμε τό “ἀλλά”, νά κόψουμε τήν δικαιολογία. Ἀντί αὐτοῦ, νά λέμε, μὲ ἐπίγνωση, συνέχεια «Ἤμαρτον, Κύριε, διδαξόν μέ τά δικαιωματά σου». Ἡ μετάνοια δέν ξεκινάει μέ μία ἀόριστη αἴσθηση τῆς ἁμαρτωλότητος, πού ὅλοι ἔχουμε καί δέν μᾶς συγκινεῖ ἰδιαίτερα. Ξεκινάει μέ τήν ἐπίγνωση ὅτι λυπήσαμε τόν Θεό μέ συγκεκριμένες πράξεις, ἐνέργειες, καί σκέψεις πού ἔγιναν σέ συγκεκριμένες ἡμερομηνίες και μέ συγκεκριμένα ἄτομα. Θέλουμε νά βοηθήσουμε τὴν κατάσταση; Θέλουμε νὰ εἰσακουστεῖ ἡ προσευχή μας; Πρώτα, θά τακτοποιήσουμε τό λογαριασμό μας μέ τόν Θεό. Θά βροῦμε μία ὥρα ὑσηχίας. Θά ἀνατρέξουμε στό παρελθόν, καί θά προσπαθήσουμε νὰ θυμηθοῦμε ἀπό τήν ἡλικία τῶν 5 ετῶν ἕως σήμερα πού δέν εἴμασταν σωστοί και νά τά καταγράψουμε. Θά τά διαβάσουμε καὶ κατόπιν ἂς ἀναρωτηθοῦμε: θέλουμε νά συνεχίσουμε αὐτή τήν πορεία; Μετά ἂς διαβάσουμε τούς μακαρισμούς καί τήν περικοπή περί ἀγάπης τοῦ Ἁποστόλου Παύλου. Καί τότε, ἂν θέλουμε ἂς πάρουμε μία ἀπόφαση ζωῆς καὶ σωτηρίας. Νά σταματήσουμε αὐτήν τήν πορεία ποὺ μᾶς καταδυναστεύει ψυχικῶς καί σωματικῶς ἀποφασίζοντας νὰ ἀποτινάξουμε τόν ζυγό ἀπό πάνω μας κάνοντας τό πρώτο βήμα πρὸς τήν ἱερά ἐξομολόγηση.
Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος ἔχει ἕνα φοβερό ρητό ποὺ εἶναι ὠφέλιμο νὰ θυμόμαστε ὅλοι μας. «Τὸ μὲν γὰρ ἁμαρτεῖν ἴσως ἀνθρώπινον, τὸ δὲ ἐπιμεῖναι ἐπὶ τοῖς αὐτοῖς, τοῦτο οὐκ ἀνθρώπινον λοιπόν, ἀλλ’ ὅλον σατανικόν.» Δηλαδή, τὸ νά σκοντάφτουμε καί νά ἁμαρτάνουμε ἑνώπιον Θεοῦ εἶναι κάτι πού οἱ ἄνθρωποι κάνουν. Βέβαια λεέι ἴσως ἀνθρώπινον. Ἀλλά νὰ συνεχίζουμε σ᾽αὐτή τήν πορεία σὰν νὰ μὴ συμβαίνει τίποτε, νά μὴ δίνουμε σημασία στόν ἑλέγχο τῆς συνειδήσεώς μας, δέν εἶναι πλέον ἀνθρώπινον. Εἶναι δαιμονικό. Φοβερός χαρακτηρισμός, διότι τό δαιμονικό ἀπορρίπτει τὴν σωτηρία. Πρέπει ὁπωσδήποτε νά φθάσουμε στό ἐπίπεδο τό ἀνθρώπινο, ἀνεξάρτητα ἅν χρειάζονται ἀκόμη μεγαλύτερες θυσίες ἀπό ὅτι ἀπαιτοῦνται σήμερα. Χρειάζεται μετάνοια καί ἀλλαγή καρδιακής πλεύσεως.
Στὸ νόμο τοῦ Μωησαίου γράφεται: “Τίς δώσει εἶναι οὕτω τὴν καρδίαν αὐτῶν ἐν αὐτοῖς, ὥστε φοβεῖσθαί με καὶ φυλάττειν τὰς ἐντολάς μου πάσας τὰς ἡμέρας, ἵνα εὖ ᾖ αὐτοῖς καὶ τοῖς υἱοῖς αὐτῶν δι’ αἰῶνος;” Δηλαδή, ποιός θά δώσει σ᾽ αὐτούς νά ἔχουν τέτοια καρδιά γιά νά ἔχουν φόβο Θεοῦ, νά φυλάγουν τίς ἐντολές του ὅλες τις ἡμέρες τῆς ζωῆς τους, ὥστε νά ἔχουν αὐτοί καὶ τά παιδιά τους τήν εὐλογία τοῦ Θεοῦ σ᾽ αὐτή τήν ζωή καί σωτηρία στήν ἄλλη.”
Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, ὁ Χριστός μας μᾶς ἔχει δώσει τέτοια δυνατότητα μὲ τὴν σταυροανάσταση. Εἴμαστε βαπτισμένοι Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί. Ἔχουμε τά μυστήρια. Μποροῦμε νά μετανοήσουμε, ἂν θέλουμε. Ἡ κρίση δέν εἶναι στά χέρια μας, ἀλλά ἡ μετάνοιά μας εἶναι. Ἂς κάνουμε μία ἀνασκόπιση, ἂς καλιεργήσουμε τήν συνείδηση μας, ἂς ἐτοιμαστοῦμε γιά ἐξομολόγηση. Ἂς προχωρᾶμε μέ τήν ἐλπίδα τῆς μετανοίας. Καὶ ὁ Θεός τῶν μετανοούντων θά ἀπλώσει τό χέρι Του καί θα μᾶς σηκώσει ἀπό τήν πνευματική χρεωκοπία τῆς συνειδήσεώς μας καὶ ἕνα πιό φωτεινό μέλλον θά ἀνοίξει γιά μας. Το μόνο που χρειαζόμαστε γιά νά γίνει τό πρώτο βήμα εἶναι ἡ προαίρεση καὶ ἡ ταπείνωση καὶ ο φιλάνθρωπος Θεός θὰ ἀναπληρώσει ὅλα τὰ ἐλλείποντα. Αμήν.