Γεωργίου Ἰ. Βιλλιώτη
13-4-20
Κατὰ τὶς τρεῖς πρῶτες ἡμέρες τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος ψάλλεται μετὰ τὰ στιχηρὰ τῶν αἴνων καὶ τὰ ἀπόστιχα τὸ ἐξαποστειλάριο: «Τὸν νυμφῶνά σου βλέπω, Σωτήρ μου, κεκοσμημένον καὶ ἔνδυμα οὐκ ἔχω, ἵνα εἰσέλθω ἐν αὐτῷ· λάμπρυνόν μου τὴν στολὴν τῆς ψυχῆς, φωτοδότα, καὶ σῶσόν με».
Ἤδη στὸν προφήτη Ὠσηὲ παρουσιάζεται ἡ σχέση τοῦ Θεοῦ μὲ τὸν ἄνθρωπο ὡς γάμος. Μὲ διάφορες εἰκόνες μᾶς παρουσίασε ὁ Κύριος τὴν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Οἱ παραβολὲς τῶν βασιλικῶν γάμων εἰκονίζουν τὴν ἕνωση τοῦ πιστοῦ μὲ τὸν Χριστό. Ὁ ἀρραβῶνας γίνεται στὴν ἁγία Κολυμβήθρα μὲ τὸ Βάπτισμα. Τὸ Βάπτισμα εἶναι υἱοθεσία. Μὲ τὴν Θεία Κοινωνία ἐκχέει τὸ Αἷμα Του στὶς καρδιὲς ὅσων Τὸν μεταλαμβάνουν καὶ μὲ τὸν τρόπο αὐτὸν ἀνατέλλει μέσα τους τὴν δική Του ζωή (Ἁγίου Νικολάου Καβάσιλα, Περὶ τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς, Δ΄, 82). Ὁ γάμος θὰ ὁλοκληρωθῇ κατὰ τὴν Δευτέρα Παρουσία τοῦ Χριστοῦ.
Ὁ Χριστὸς εἶναι ὁ Νυμφίος ποὺ ζητᾶ νὰ συνάψῃ γάμο μὲ τὴν ψυχὴ (τὴν νύμφη) τοῦ κάθε ἀνθρώπου. Ὁ χῶρος ποὺ γίνεται αὐτὸς ὁ γάμος εἶναι ὁ Νυμφών. Ὁ νυμφὼν εἶναι ὁ νυφικὸς θάλαμος. Εἶναι προφανὲς ὅτι παράγεται ἀπὸ τὴν νύμφη καὶ τὴν κατάληξη -ων. Ἀνήκει στὰ περιεκτικὰ ὀνόματα, ποὺ σημαίνουν τόπο ὁ ὁποῖος περιέχει πολλὰ ἐξ ἐκείνων ποὺ δηλώνει τὸ πρωτότυπο: π.χ. ὁ παρθενών ἦταν τὸ ἰδιαίτερο διαμέρισμα στὸ σπίτι, ὅπου ἔμεναν ἀποκλειστικὰ τὰ κορίτσια τῆς οἰκογένειας.
Ὁ πιστὸς βλέπει τὸν νυμφῶνα «κεκοσμημένον». Τὸ ρῆμα «κοσμῶ» σημαίνει στολίζω καὶ τὸ μέσο «κοσμοῦμαι» εἶμαι ἔξοχος καὶ «κεκοσμημένος» εἶναι ὁ καταστόλιστος. Κόσμος εἶναι τὸ στολίδι. Ἡ ἀρχικὴ σημασία τῆς λέξεως ἦταν «τάξη, ἁρμονία». Οἱ ἀρχαῖοι τὸν ὀνόμασαν ἔτσι λόγῳ τῆς τάξης καὶ τῆς ἁρμονίας ποὺ χαρακτηρίζει τὸ σύμπαν.
Καταστόλιστος εἶναι ὁ νυμφῶνας τοῦ Χριστοῦ καὶ ὁ πιστὸς λόγῳ τῶν ἁμαρτιῶν του δὲν ἔχει καθαρὸ ἔνδυμα γιὰ νὰ εἰσέλθῃ στὸν νυφικὸ θάλαμο. Ὁ καθαρὸς χιτῶνας τοῦ βαπτίσματος λερώθηκε. Τὸ μόνο ποὺ ζητάει ἀπὸ μᾶς ὁ Θεὸς εἶναι νὰ μὴν φέρουμε στὶς ψυχές μας τίποτε ἀνθρώπινο, ἀλλὰ μόνον ὅσα ἀνήκουν στὸν Χριστό, καὶ μὲ αὐτὰ νὰ ἀπέλθουμε ἀπὸ τὴν ἐπίγειο ζωή. Αὐτὴν τὴν ἀρετὴ πρέπει νὰ ἐπιδείξουμε γιὰ νὰ εἰσέλθουμε στὸν Νυμφῶνα. Αὐτὴ εἶναι καὶ ἡ μόνη εἰσφορά μας γιὰ τὴν Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν (ὅ.π. 79). Αὐτὴ εἶναι καὶ μόνη δική μας θυσία γιὰ Ἐκεῖνον ποὺ θυσιάστηκε γιὰ μᾶς. Ὅσο πιὸ πολὺ Τὸν ἀγαπᾶμε τόσο θὰ θυσιαζόμαστε γιὰ Ἐκεῖνον· «ἕνεκά σου θανατούμεθα ὅλην τὴν ἡμέραν, ἐλογίσθημεν ὡς πρόβατα σφαγῆς» (Ψαλ. 43,23 Ἐπειδὴ ὁ ἀλείπτης μας, ὁ προπονητής μας σὲ αὐτὸν τὸν ἀγῶνα, εἶναι ὁ Ἴδιος ὁ Χριστός, Ἐκεῖνος ποὺ δημιούργησε καὶ χορηγεῖ τὸ φῶς, τὸν παρακαλοῦμε νὰ καθαρίσῃ τὴν στολή τῆς ψυχῆς μας: «λάμπρυνόν μου τὴν στολὴν τῆς ψυχῆς, φωτοδότα, καὶ σῶσόν με».
ΑΣΚΗΣΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ
Ὁ καλύτερος τρόπος γιὰ νὰ ἔλθουμε σὲ δημιουργικὴ ἐπαφὴ μὲ τὰ παλαιότερα ἑλληνικὰ καὶ νὰ νὰ διαλεχθοῦμε μαζί τους εἶναι τὰ Εὐαγγέλια καὶ τὰ λειτουργικὰ κείμενα. Μὲ ἀφορμὴ τὸ ἐξαποστειλάριο «Ἰδοὺ ὁ Νυμφίος ἔρχεται» παραθέτουμε ἀπὸ τὸ εἰκοστὸ δεύτερο κεφάλαιο τοῦ Εὐαγγελιστοῦ Ματθαίου τὴν παραβολὴ τῶν βασιλικῶν γάμων μὲ τὰ δέοντα σχόλια, ἀνὰ χωρίο.
2 Ὡμοιώθη ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν ἀνθρώπῳ βασιλεῖ, ὅστις ἐποίησε γάμους τῷ υἱῷ αὐτοῦ. 3 καὶ ἀπέστειλε τοὺς δούλους αὐτοῦ καλέσαι τοὺς κεκλημένους εἰς τοὺς γάμους, καὶ οὐκ ἤθελον ἐλθεῖν. 4 πάλιν ἀπέστειλεν ἄλλους δούλους λέγων· εἴπατε τοῖς κεκλημένοις· ἰδοὺ τὸ ἄριστόν μου ἡτοίμασα, οἱ ταῦροί μου καὶ τὰ σιτιστὰ τεθυμένα, καὶ πάντα ἕτοιμα· δεῦτε εἰς τοὺς γάμους. 5 οἱ δὲ ἀμελήσαντες ἀπῆλθον, ὃς μὲν εἰς τὸν ἴδιον ἀγρόν, ὃς δὲ εἰς τὴν ἐμπορίαν αὐτοῦ· 6 οἱ δὲ λοιποὶ κρατήσαντες τοὺς δούλους αὐτοῦ ὕβρισαν καὶ ἀπέκτειναν. 7 ἀκούσας δὲ ὁ βασιλεὺς ἐκεῖνος ὠργίσθη, καὶ πέμψας τὰ στρατεύματα αὐτοῦ ἀπώλεσε τοὺς φονεῖς ἐκείνους καὶ τὴν πόλιν αὐτῶν ἐνέπρησε. 8 τότε λέγει τοῖς δούλοις αὐτοῦ· ὁ μὲν γάμος ἕτοιμός ἐστιν, οἱ δὲ κεκλημένοι οὐκ ἦσαν ἄξιοι· 9 πορεύεσθε οὖν ἐπὶ τὰς διεξόδους τῶν ὁδῶν, καὶ ὅσους ἐὰν εὕρητε καλέσατε εἰς τοὺς γάμους. 10 καὶ ἐξελθόντες οἱ δοῦλοι ἐκεῖνοι εἰς τὰς ὁδοὺς συνήγαγον πάντας ὅσους εὗρον, πονηρούς τε καὶ ἀγαθούς· καὶ ἐπλήσθη ὁ γάμος ἀνακειμένων. 11 εἰσελθὼν δὲ ὁ βασιλεὺς θεάσασθαι τοὺς ἀνακειμένους εἶδεν ἐκεῖ ἄνθρωπον οὐκ ἐνδεδυμένον ἔνδυμα γάμου· 12 καὶ λέγει αὐτῷ· ἑταῖρε, πῶς εἰσῆλθες ὧδε μὴ ἔχων ἔνδυμα γάμου; ὁ δὲ ἐφιμώθη. 13 τότε εἶπεν ὁ βασιλεὺς τοῖς διακόνοις· δήσαντες αὐτοῦ πόδας καὶ χεῖρας ἄρατε αὐτὸν καὶ ἐκβάλετε εἰς τὸ σκότος τὸ ἐξώτερον· ἐκεῖ ἔσται ὁ κλαυθμὸς καὶ ὁ βρυγμὸς τῶν ὀδόντων. 14 πολλοὶ γάρ εἰσι κλητοὶ, ὀλίγοι δὲ ἐκλεκτοί.
ΣΧΟΛΙΑ
- ἄριστον: τὸ μεσημβρινὸ φαγητό//τὸ πρόγευμα. [ΕΤΥΜΟΛ. Ἄρι/ἦρι(νωρίς) + εδ- τοῦ ρ. ἐσθίω (τρώγω) + (επίθημα) -το-.
θύω:προσφέρω θυσία. Ἡ μετοχὴ τεθυμένα:τὰ ζῶα ποὺ ἔχουν σφαγῆ.
- ἀπόλλυμι: (ἀπὸ+όλλυμι)·καταστρέφω, ἀχρηστεύω ἐξολοθρεύω. Ὁμόρριζα: ὄλεθρος, ἀπώλεια, ἐξώλης καὶ προώλης, λωλός<ὀλωλός, ἐξολοθρευτής, πανώλης, πανωλεθρία.
ἐμπίμπρημι (ἐν+πίμπρημι): πυρπολῶ. Ἀόριστος: ἐνέπρησε. Ὁμόρριζα: ἐμπρηστής, ἐμπρησμός.
- πίμπλημι: πληρῶ, γεμίζω μὲ κάτι. Ὁμόρριζα: πλήρης, πληρωμή, πλέριος, πλῆθος, πολύς, πλημμυρίδα, πιά<πλέα, πληθυντικὸς τοῦ πλέον, πλησμονή.
ἀνάκειμαι: ξαπλώνω σὲ ἀνάκλιντρο γιὰ νὰ δειπνήσω//εἶμαι καλεσμένος.
- φιμώνω: βάζω φίμωτρο σὲ ζῶο // (παθ.) φιμοῡμαι· μένω σιωπηλός, σιωπῶ.
- βρυγμὸς: τὸ τρίξιμο τῶν δοντιῶν// ὁ βρυχηθμός.
Δοκιμάστε ἂν τὰ καταφέρατε: http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Kata_Mathaion_Euaggelio/Kata_Mathaion_Euaggelio_kef.22.htm#H_plhrwmh_twn_forwn