Α΄
Εἰσαγωγή:
Εἶναι γεγονός, ὅτι σὲ κάθε ἄξιο, σπουδαῖο ἔργο, παραμονεύουν ἐχθροί, ποὺ τὸ ἐπιβουλεύονται. Καὶ ἡ συζυγία εἶναι κάτι πολὺ μεγάλο, ἕνα δῶρο τοῦ Θεοῦ ἀνεκτίμητο στὸν ἄνθρωπο, ἕνα πραγματικὸ θαῦμα! Ὁ ἴδιος ὁ Δημιουργὸς τόνισε: «Οὐ καλὸν εἶναι τὸν ἄνθρωπον μόνον». Καὶ ἡ συζυγία ἀποτελεῖ ἔργο τῶν χειρῶν Του. Αὐτός λοιπόν, ὁ δεσμός, ἡ συζυγία, ἀποτελεῖ θησαυρό, τὸν ὁποῖον, ὅμως ἐπιβουλεύονται πολλοὶ ἐχθροί, μέσα καὶ ἔξω ἀπὸ τὴν οἰκογενειακὴ ἑστία. Γι’ αὐτὸ καὶ χρειάζεται ἐκ μέρους τῶν συζύγων, ἄγρυπνη περιφρούρηση καὶ ἀκούραστη φροντίδα γιὰ τὴ διαφύλαξή του.
Στὴ συνέχεια, θὰ γίνει μία προσπάθεια νὰ παρουσιαστοῦν κάποιοι ἀπὸ τοὺς ἐχθρούς του ζευγαριοῦ καὶ συγχρόνως, μερικὲς προτάσεις γιὰ τὴν ἀποφυγὴ ἢ ἀντιμετώπισή τους.
Β΄
1) Πρῶτος ἐχθρὸς εἶναι ἡ ἀντίληψη ὅτι πρωταρχικὸς ρόλος μίας πετυχημένης συζυγικῆς ζωῆς εἶναι μόνο ὁ ἔρωτας.
Σίγουρα, ὁ ἔρωτας εἶναι ἀπαραίτητο στοιχεῖο γιὰ τὸ ξεκίνημα, ἀλλὰ εἶναι ἕνα συναίσθημα ἀπὸ τὴ φύση του κεραυνοβόλο, αὐθόρμητο, φευγαλέο, ποὺ πυρπολεῖ ξαφνικὰ τὴν καρδιὰ τοῦ ἀνθρώπου καὶ τὸν δένει μὲ ἕναν ἄλλο ἄνθρωπο, γρήγορα, ὅμως, ἀτονεῖ. Στατιστικὲς δείχνουν πὼς οἱ περισσότεροι ἀποτυχημένοι γάμοι εἶναι ἐκεῖνοι ποὺ ἔγιναν ἀπὸ κεραυνοβόλο ἔρωτα!
Ἡ συζυγικὴ ζωὴ ἔχει ἀνάγκη ἀπὸ τὴν ἀληθινὴ ἀγάπη, ποὺ εἶναι σύνδεσμος σωματικὸς καὶ ψυχικός, ἤρεμος, διαρκῆς. Εἶναι τὸ συναίσθημα τὸ ἱερό, ποὺ ἑνώνει ἀπὸ τὴν πρώτη στιγμὴ τοὺς συζύγους, ἀντέχει στὶς δυσκολίες τῆς ἔγγαμης ζωῆς, αὐξάνει καὶ ἀνανεώνεται, συνεχῶς. «Προσέχετε», γράφει ὁ Γάλος κορυφαῖος Χριστιανὸς ποιητὴς καὶ διπλωμάτης, Paul Claudel, «μὴν πλησιάζετε τὸ μυστήριο αὐτό, δηλαδὴ τῆς ἀγάπης, ποὺ ἑνώνει μὲ τὸν γάμο τὸν ἄνδρα καὶ τὴ γυναίκα … παρὰ μὲ πνεῦμα φόβου, πίστεως καὶ ταπεινώσεως»!
Ἐπίσης, ὁ Κων. Καλλίνικος, μεγάλη ἐκκλησιαστικὴ μορφὴ τοῦ περασμένου αἰώνα καὶ συγγραφέας, γράφει: «ὁ ἔρως εἶναι ὁ νυμφαγωγὸς τοῦ γάμου, ἔχων περιωρισμένα καθήκοντα. Εἰσήγαγε τοὺς νυμφίους εἰς τὴν παστάδα; Ἀπεσύρθη ἀμέσως διὰ νὰ ἀντικατασταθῆ ὑπὸ ἄλλων σοβαρωτέρων αἰσθημάτων: τῆς συζυγικῆς προνοίας, τῆς ἀνδρικῆς καὶ γυναικείας πιστότητος, τῆς πατρικῆς καὶ μητρικῆς φιλοστοργίας, τῆς ἀλληλοεκτιμήσεως κ.λ.π.»
Ὁ συζυγικὸς δεσμὸς θὰ πάρει, τότε, πνευματικὴ ὑπόσταση. Θὰ μπεῖ τὸ πνευματικὸ στοιχεῖο στὴν ἀγάπη τους καὶ θὰ νιώσουν τὴν ἀληθινή, τὴν αὐθεντικὴ ἀγάπη, ἡ ὁποία θὰ ἀσφαλίσει τὸν γάμο τους καὶ θὰ τοὺς κάνει εὐτυχεῖς. Ἐκείνη τὴν ἀγάπη, ἡ ὁποία δημιουργεῖ ἄρρηκτους δεσμοὺς καὶ κάνει ὥστε ὁ καθένας νὰ αἰσθάνεται ὅτι ἔχει τὴν ἀνάγκη τοῦ ἄλλου. Ὁ καθένας διακρίνει στὸν ἄλλον αὐτὸ τὸ μοναδικὸ καὶ ἀνεπανάληπτο. Καὶ αὐτὸ τοὺς προφυλάσσει ἀπὸ κινδύνους καὶ πειρασμούς. Ἡ ἀγάπη αὐτή, ὅμως, τελειοῦται ἐκεῖ, ὅπου ὑπάρχει ταπείνωση. Σὲ αὐτὸ τὸ σπίτι, τότε, δὲν «διατάσσει» ὁ ἄνδρας ἢ ἡ γυναίκα ἀλλὰ ἡ ἀγάπη, ποὺ μακροθυμεῖ, ποὺ δὲν ζηλεύει, ποὺ δὲν φέρεται μὲ αὐθάδεια, ποὺ δὲν ξιπάζεται, ποὺ δὲν κάνει τίποτε τὸ ἀπρεπές, ποὺ δὲν ζητεῖ ἐγωιστικὰ τὰ δικά της, ποὺ δὲν σκέπτεται τίποτε τὸ κακὸ γιὰ τὸν ἄλλον, ποὺ ὑπομένει καὶ ἐλπίζει καὶ πιστεύει» (Α΄ Κορινθ. Ιγ΄ 4-7).
Ἔτσι, ὁ συζυγικὸς δεσμός τους θὰ εἶναι βράχος ἀσάλευτος. Μπροστὰ στὴν ἕνωση αὐτή, δὲν ἔχει καμιὰ δύναμη οὔτε ὁ χρόνος οὔτε ὁ θάνατος. Ἐνῶ ἡ ἀπουσία αὐτῆς τῆς ἀγάπης, εἶναι ἡ μεγαλύτερη δοκιμασία γιὰ τὸ ζευγάρι καὶ γιὰ τὴ σταθερότητα τοῦ συζυγικοῦ δεσμοῦ. Ἕνας ἀπὸ τοὺς βασικοὺς ἐχθρούς της ἀληθινῆς συζυγικῆς ζωῆς.
2) Ἡ ἔλλειψη ψυχικῆς ἐπαφῆς μεταξὺ τῶν συζύγων θεωρεῖται ἀπὸ τοὺς πιὸ σοβαροὺς ἐχθρούς. «Τὸ τραγικό μου λάθος», ἔλεγε ἕνας τέτοιος σύζυγος, «ὑπῆρξε ὅτι κλείσθηκα στὸν ἑαυτό μου. Ἀντὶ νὰ ἀντιδράσω, νὰ προσευχηθῶ, νὰ μιλήσω, νὰ κρούσω τὸν κώδωνα τοῦ κινδύνου καὶ νὰ ξυπνήσω καὶ τὴ γυναίκα μου, ἐγὼ φυλακίστηκα στὴ μοναξιὰ καὶ στὴ σιωπή. Ἔτσι, ἡ σκληράδα, ἡ παγωμάρα κυριάρχησαν στὴ καρδιά μου».
Τὸ ἄνοιγμα τῆς καρδιᾶς, σὲ τέτοιες περιπτώσεις, εἶναι ἡ δικλείδα, ποὺ ἐκτονώνει καὶ συγχρόνως, δημιουργεῖ τὴν πιὸ ζεστὴ ἐπικοινωνία μὲ τὸν σύντροφο τῆς ζωῆς. Δὲν τὸν ἀφήνει στὸ σκοτάδι τὸν κάνει «συγκοινωνὸ» τοῦ κινδύνου, τοῦ δράματος, ποὺ τυχὸν πάει νὰ ξεσπάσει μέσα στὸ σπίτι καὶ τὸν παρακινεῖ νὰ προσπαθήσουν νὰ τὸ ἀντιμετωπίσουν μαζί.
Εἶναι ἀλήθεια, ὅτι οἱ ἄνδρες εἶναι λιγότερο ὁμιλητικοὶ ἀπὸ τὶς γυναῖκες, δὲν μιλοῦν εὔκολα γιὰ τὴν ψυχική τους κατάσταση, γιὰ τὶς ἔννοιές τους, τὶς ἐπιθυμίες τους. Ἐπίσης, συχνά, δίνουν τὴν ἐντύπωση, ὅτι δὲν προσέχουν τὴ γυναίκα τους, ὅταν ἐκείνη μιλάει γιὰ τὶς διάφορες δυσκολίες της ἢ βλέπουν τηλεόραση ἢ εἶναι προσηλωμένοι στὸν ὑπολογιστή…. Οἱ γυναῖκες, ὅμως, δὲν πρέπει νὰ κάνουμε τὸ ἴδιο.
Ἀκολουθοῦν κάποιες προτάσεις, γιὰ τὴ σωστὴ ἀντιμετώπιση τοῦ κινδύνου, τῆς ἔλλειψης ψυχικῆς ἐπαφῆς, ποὺ ἰσχύουν, ὅμως, καὶ γιὰ τοὺς δύο συζύγους:
Α) νὰ ξεκαθαρίσεις, τί εἶναι αὐτὸ ποὺ μπορεῖς καὶ εἶσαι διατεθειμένος νὰ προσφέρεις στὸ σύντροφό σου καὶ τί εἶναι αὐτό, ποὺ ζητᾶς νὰ πάρεις ἀπὸ αὐτόν. Μίλησέ του ἀνοιχτὰ γιὰ τὶς ἀνάγκες σου.
Β) μὴν ἀπομονώνεσαι συναισθηματικά, ὑψώνοντας, μέρα μὲ τὴ μέρα, ἕναν ἀόρατο τοῖχο ἀνάμεσά σας.
Γ) καλλιέργησε τὸν διάλογο, ἀλλὰ ἀπόφευγε νὰ μιλᾶς συνεχῶς, καὶ δῶσε χρόνο καὶ στὸν ἄλλον νὰ σκεφθεῖ καὶ νὰ ἐκφράσει τὶς δικές του ἀπόψεις καὶ συναισθήματα.
Δ) νὰ μὴν ἐπιπλήττεις τὸν ἄλλο, νὰ μὴν τοῦ κάνεις κήρυγμα, (ἐδῶ ὑπάρχει κίνδυνος γιὰ τὶς «χριστιανικὲς» οἰκογένειες, ὅπου ἡ γυναίκα, θέλοντας νὰ βοηθήσει, πράγματι κάνει κήρυγμα καὶ μάλιστα ἐνίοτε εἶναι πολὺ πιεστική), νὰ μὴν ἔχεις πάντα τὸν τελευταῖο λόγο. Ἡ τάση αὐτὴ μπορεῖ νὰ ἀπομακρύνει καὶ νὰ ἀποξενώσει τὸν ἕναν ἀπὸ τὸν ἄλλο.
Ε) χρησιμοποίησε μία γλώσσα περιγραφικὴ – ἀντικειμενικὴ καὶ ὄχι ἀξιολογικὴ – ἠθική. Προσπάθησε, δηλαδὴ νὰ περιγράψεις, μὲ δικά σου λόγια, αὐτὸ ποὺ νομίζεις ὅτι εἶπε, λέγοντάς του: «ἂν ἔχω καταλάβει σωστά, θέλεις, νὰ πεῖς ὅτι….» ἢ «αἰσθάνεσαι ὅτι….» ἢ «θὰ ἤθελα νὰ μοῦ μιλήσεις περισσότερο γὶ αὐτὸ ποὺ αἰσθάνεσαι». Ἢ ἀντὶ νὰ πεῖς: «ἔτσι ποὺ πᾶς, θὰ μὲ τρελάνεις», εἶναι καλύτερα νὰ πεῖς: «αἰσθάνομαι πολὺ θυμωμένος/η». Καὶ ἀντὶ νὰ πεῖς: «εἶσαι ἐγωιστὴς/τρία, σκέφτεσαι μόνο τὸν ἑαυτό σου», εἶναι καλύτερα νὰ πεῖς: «εἶμαι πολὺ φορτωμένος/η μὲ παρὰ πολλὲς εὐθύνες καὶ αἰσθάνομαι τὴν ἀνάγκη νὰ μὲ βοηθήσεις».
Στ) φρόντισε νὰ εἶσαι εἰλικρινής, ἀληθινός. Τὰ μυστικά, τὰ ψέματα, οἱ ὑπεκφυγές, δημιουργοῦν, ἀποστάσεις. Ἡ ἀπουσία ἐμπιστοσύνης ὑπονομεύει τὸ μέλλον τῆς σχέσης καὶ εἶναι καταστροφική.
Ζ) προστάτεψε, ὅσο μπορεῖς, τὴν ἰδιωτικότητα τῆς σχέσης ἀπὸ τὶς παρεμβάσεις συγγενῶν καὶ φίλων.
Η) τέλος, προσπάθησε νὰ ἀποχωρισθεῖς συναισθηματικὰ ἀπὸ τὴν γονεϊκή σου οἰκογένεια καὶ νὰ ἀναδιομορφώσεις τὶς σχέσεις σου μὲ τὰ πρόσωπα, ποὺ τὴν ἀποτελοῦν, ὥστε νὰ ἐπενδύσεις ἀνεμπόδιστα στὸ γάμο.
Συμπερασματικά, θὰ λέγαμε, ὅτι ἐπικοινωνῶ δημιουργικὰ μὲ τὸν σύντροφό μου, ἔχω μαζί του ψυχικὸ σύνδεσμο, σημαίνει ὅτι τὸν ἀποδέχομαι ὅπως εἶναι, μὲ τὰ λάθη καὶ τὶς ἀδυναμίες του. Χωρὶς αὐτὸ νὰ σημαίνει ὅτι δὲν προσπαθῶ νὰ τὸν βοηθήσω (ὅπως ἐξ ἄλλου, ὀφείλω νὰ τὸ κάνω, πρῶτα γιὰ τὸν ἑαυτό μου) γιὰ τὴ βελτίωση τοῦ χαρακτήρα του, γιὰ τὴν πνευματική του πρόοδο. Ἀλλὰ μὲ τὸν πρέποντα πάντα τρόπο καὶ στὴν κατάλληλη ὥρα. Ἐνῶ ἀντίθετα, ἡ δυναμικὴ καὶ παρορμητικὴ προσπάθεια, ποὺ τυχὸν καταβάλλουμε γιὰ νὰ τὸν ἀνταλλάξουμε, τὸν κάνει νὰ ὀρθώνει ἕνα συναισθηματικὸ ἀμυντικὸ τεῖχος ἀπέναντί μας, ὥστε νὰ προφυλάξει τὴν αὐτονομία καὶ ἀξιοπρέπειά του, ὅπως ὁ ἴδιος νομίζει.
3) ἕνας ἄλλος σοβαρὸς ἐχθρὸς εἶναι ἡ ἔλλειψη ἀναγνώρισης καὶ σεβασμοῦ τῶν συζύγων. Οἱ ἄνθρωποι χρειάζονται νὰ νιώθουν ὅτι τοὺς ἐκτιμοῦν, ὅτι τοὺς σέβονται. Ἀκόμη, ἐνδόμυχα χρειάζονται νὰ νιώθουν ὅτι οἱ ἄλλοι τοὺς εὐχαριστοῦν γιὰ ὅ,τι κάνουν γι’ αὐτούς. Αὐτὸ τὸ τελευταῖο εἶναι ἰδιαίτερα σημαντικό, ἀλλὰ ξεχασμένο. Ἐκφράσεις, ὅπως: «τί ὡραῖο φαγητὸ ποὺ μαγείρεψες», «σὲ εὐχαριστῶ γιὰ τὸ ταξίδι ποὺ κάναμε» κ.λ.π. βοηθοῦν πολὺ στὴν ἑνότητα τοῦ ζευγαριοῦ. Ἀντίθετα, λόγια του τύπου: «Δὲν ἀξίζεις τίποτε. Γιατί παντρευόσουν, ἀφοῦ δὲν ἤσουν ἄξιος/α νὰ κάνεις οἰκογένεια;» ἐξουθενώνουν τὸν ἄλλον, μειώνουν τὴν προσωπικότητά του καὶ τὸν κάνουν εὐάλωτο στὸν πειρασμὸ ποὺ παραμονεύει.
Ἐπὶ πλέον, κάποια πειράγματα μπορεῖ νὰ εἶναι ἐξαιρετικά, γι’ αὐτὸ πρέπει ἀμέσως νὰ διακόπτονται. Τὸ ἴδιο καὶ οἱ τυχὸν διαφωνίες τοῦ ζευγαριοῦ μπροστὰ σὲ τρίτους. Προσπαθώντας ἐκεῖ νὰ κερδίσεις ἐσὺ τὴ «μάχη» στὰ μάτια τῶν ἄλλων, δὲν ἀντιλαμβάνεσαι ὅτι ὑποβιβάζεις τὸν σύντροφό σου, γεγονὸς ὅμως, ποὺ ἐπιδρᾶ πολὺ ἀρνητικὰ στὶς σχέσεις σας. Γι’ αὐτὸ καὶ ὅταν προκύπτει κάποιο πρόβλημα διαφωνίας δευτερεύουσας σημασίας, μπροστὰ σὲ τρίτους, εἶναι προτιμότερο νὰ συμφωνήσεις μὲ τὸ σύντροφό σου καὶ νὰ τὸ συζητήσετε ἀργότερα, κατ’ ἰδίαν.
Τέλος, δὲν πρέπει νὰ θίγονται ποτὲ τὰ ἀγαπημένα πρόσωπα τοῦ ἄλλου, ἀκόμα καὶ ἂν τὰ πρόσωπα αὐτὰ κάνουν λάθη ἢ ἐπηρεάζουν ἀρνητικὰ τὴ σχέση τοῦ ζευγαριοῦ. Θὰ πρέπει νὰ μιλάει κανεὶς γι’ αὐτὰ μὲ πολλὴ προσοχὴ καὶ σεβασμό.
Γενικότερα, ὅσο μεταξὺ τῶν συζύγων καλλιεργεῖται – μέσα στὴν καθημερινότητά τους – ὁ ἀλληλοσεβασμὸς καὶ ἡ ἀλληλοεκτίμηση, τόσο καὶ ὁ συζυγικὸς δεσμὸς θὰ γίνεται πιὸ βαθύς, πιὸ στερεός.
4) Ἡ ἀνία, μεγάλη παγίδα καὶ ἕνας θανάσιμος ἐχθρὸς γιὰ τὴ συζυγικὴ συμβίωση. Ἀνθίζει στὶς ψυχὲς τῶν συζύγων, ποὺ δὲν ἔχουν ἀληθινὴ ἀλλὰ ἐπιπόλαιη καὶ ἄστατη ἀγάπη. Μὲ τέτοια ἀγάπη δὲν δίνει τὴν πληρότητα, ποὺ ἀπαιτοῦν οἱ σύζυγοι. «Τὸ δραματικὸ εἶναι ὅτι στὴ γυναίκα μου δὲν βρίσκω τίποτε νὰ κατηγορήσω. Καὶ οἱ φίλοι μου τὴν χαρακτηρίζουν ἄψογη. Εἶναι μία σύζυγος ἀφοσιωμένη στὸ σπίτι της καὶ στὸ σύζυγό της. Μὰ ἐγώ, στὸ βάθος, πλήττω. Ἡ ἀνία μὲ ἔχει αἰχμαλωτίσει», λέει ἕνας σύζυγος. Ἐδῶ πρέπει ἡ ἀγάπη νὰ τονωθεῖ, νὰ ζωντανέψει, νὰ γίνει ἀληθινὴ καὶ ρωμαλέα. Δηλαδή, νὰ μὴ μένει στὸ ἴδιο σημεῖο, ἀλλὰ νὰ πλουτίζεται καὶ νὰ βαθαίνει, συνεχῶς, σὰν νὰ πρόκειται γιὰ κάποιο καινούργιο δεσμό.
Πρακτικά, ὅμως, τί σημαίνει αὐτό; Ἂς δοῦμε τί προτείνει ἕνας εἰδικός:
Α) Ἀναζήτησε καὶ ὑπογράμμισε τὰ θετικὰ καὶ ἐλπιδοφόρα στοιχεῖα, ποὺ σίγουρα ὑπάρχουν, στὸν ἄλλον.
Β) Μὴν περιμένεις νὰ σοῦ προσφέρει τὰ πάντα ὁ σύντροφός σου, δηλαδή, νὰ σοῦ καλύψει ὅλες τὶς ὑπαρξιακές, ψυχολογικὲς καὶ πνευματικές σου ἀνάγκες. Ἀπόφυγε τὴν αὐτοκόλλητη σχέση ἐξάρτησης. Νὰ ἔχεις καὶ τοὺς δικούς σου φίλους, τὶς δικές σου δραστηριότητες, τοὺς δικούς σου στόχους. Ἀφιέρωσε χρόνο στὸν ἑαυτό σου, γιὰ νὰ κάνεις καὶ πράγματα, ποὺ προσωπικὰ σὲ ἐνδιαφέρουν, σὲ ἐμπλουτίζουν καὶ νοηματοδοτοῦν τὴ ζωή σου.
Γ) Φρόντισε νὰ ἔχεις καὶ μία κοινὴ δραστηριότητα, ὅταν αὐτὸ εἶναι ἐφικτὸ καὶ μὲν τὸν σύντροφό σου. Οἱ εὐχάριστες καὶ δημιουργικὲς δραστηριότητες, ποὺ κάνετε μαζί σᾶς ἑνώνουν. Μπορεῖτε, π.χ. νὰ δεῖτε μία ταινία μαζὶ ἢ μία ἄλλη ἐκπομπὴ καὶ μετὰ νὰ συζητήσετε. Ἄλλη λύση θὰ ἦταν νὰ πᾶτε κάπου μαζὶ ἔξω γιὰ φαγητό, μία ἐκδρομή. Ἢ νὰ πᾶτε στὸ ὑπνοδωμάτιο μὲ τὸ βιβλίο τοΥ ὁ καθένας καὶ νὰ διαβάσει στὸν ἄλλον ἕνα ἀπόσπασμα γιὰ κάποιο θέμα, ποὺ ξέρει ὅτι τὸν ἐνδιαφέρει.
Δ) Προσπάθησε νὰ ἀποδειχθεῖς τὴν πραγματικότητα, νὰ συμφιλιωθεῖς μαζί του, ἀλλὰ νὰ ἐντοπίσεις καὶ τὶς δικές σου εὐθύνες καὶ τὴ δική σου «συμμετοχὴ – συμβολὴ» στὴ δημιουργία τῆς ἀνίας.
Εἶναι ἀλήθεια ὅτι, ἂν οὐσιαστικὰ θέλουμε νὰ βοηθήσουμε τὴ σχέση μας, προστατεύοντάς την ἀπὸ τὴν ἀνία, τὸ κυριότερο εἶναι πρῶτα, νὰ στρέφουμε στὸ ἑαυτό μας καὶ νὰ προσπαθήσουμε νὰ ἀλλάξουμε τὸν τρόπο μὲ τὸν ὁποῖο ἀντιμετωπίζουμε τὸν σύντροφό μας. Νὰ δοῦμε τὰ δικά μας λάθη, τὶς δικές μας ἐλλείψεις καὶ νὰ πειραματισθοῦμε μὲ νέους τρόπους δημιουργικῆς ἐπικοινωνίας. Νὰ δείξουμε κατανόηση γιὰ τὴ συμπεριφορὰ τοῦ ἄλλου, ἄλλα καὶ νὰ ἐπινοήσουμε νέους, γόνιμους τρόπους, γιὰ νὰ τοῦ μεταφέρουμε τὰ δικά μας μηνύματα καὶ τὶς ἐσωτερικές μας ἀνάγκες ἢ διαπιστώσεις.
5) Ἡ κοσμικότητα εἶναι ἕνας ἄλλος ἐχθρός του ζευγαριοῦ. (Δὲν ἐννοοῦμε τὴν κοινωνικότητα). Οἱ σύζυγοι πρέπει νὰ προσέχουν τὶς συναναστροφές τους. Οἱ «φίλοι» καὶ οἱ «φίλες», ποὺ ἀποκτῶνται στὶς διάφορες κοσμικὲς συναναστροφές, πολλὲς φορές, καταστρέφουν τὸ ἱερόν της συζυγίας. Στὴν ἐποχή μας, ἐποχὴ χαλαρώσεως ἠθῶν καὶ πτώσεως θεσμῶν καὶ δεσμῶν, οἱ πειρασμοὶ καραδοκοῦν σὲ κάθε μας βῆμα. Καὶ οἱ πιὸ δυνατοί, κινδυνεύουν! Κρούσματα συζυγικῆς ἀπιστίας ὑπάρχουν σὲ ὅλες τὶς τάξεις. Συμβαίνουν καὶ σὲ αὐτοὺς ποὺ ἔχουν ζήσει δέκα, δεκαπέντε ἢ καὶ πλέον χρόνια ἔντιμης συζυγικῆς ζωῆς! Ἐπίσης, ὁ πειρασμὸς τῆς μέσης ἡλικίας, εἶναι ἰσχυρός. Στήνει τὶς παγίδες του ἀκόμη καὶ ἐκεῖ ὅπου ὑπάρχουν ἰσχυρὰ ἠθικὰ βάθρα. Ἂς προσέξουν, λοιπόν, οἱ σύζυγοι καὶ ἂς μὴν ἐπαναπαύονται. Ἂς ἐπαναλαμβάνουν ταπεινὰ τὸ «μὴ εἰσενέγκης ἠμᾶς εἰς πειρασμὸν» καὶ ἂς ἀλληλοπροστατεύονται. Ἡ ἀλληλοπροστασία εἶναι «ἐκ τῶν ὧν οὐκ ἄνευ» στὴ συζυγικὴ ζωή. Προστατεύω τὸν σύζυγό μου, μὲ προστατεύει καὶ ἐκεῖνος, ἀλλὰ προσέχω καὶ ἀγωνίζομαι καὶ ἐγώ. Ἀποφεύγω ἐπαφὲς μὲ ἄτομα, πού μου διεγείρουν ἔνοχα συναισθήματα. Ἐλέγχω τὸν ἑαυτό μου, δὲν ὑποχωρῶ, εἶμαι προσεκτικὸς/η.
Πάντως ἡ καλύτερη προστασία εἶναι ἡ πηγαία καὶ ἀληθινὴ ἀγάπη. Ἔλεγε χαρακτηριστικὰ ἕνας σύζυγος. «Ἡ γυναίκα μου εἶναι πολὺ καλή, μὲ ἀγαπάει πολὺ καὶ εἶναι σωστὸς ἄγγελος. Παρ’ ὅλο, ποὺ εἶχα πολλοὺς πειρασμούς, δὲν θὰ μποροῦσα νὰ σκεφτῶ ἄλλη, λόγω τῆς ἀγάπης καὶ τῆς καλοσύνης τῆς συζύγου μου»!
6) Ἀπόσταση ζευγαριοῦ. Ἕνα θέμα ποὺ πρέπει νὰ προσεχθεῖ ὁπωσδήποτε. Εἶναι οἱ ἰδιαίτερες προσωπικὲς σχέσεις τοῦ ζευγαριοῦ, ποὺ δὲν πρέπει νὰ παραμελοῦνται ἢ νὰ ὑποβαθμίζονται, λόγω κούρασης ἢ ἄλλων φροντίδων. Ἡ σεξουαλικὴ σχέση εἶναι ἕνα ἀπὸ τὰ θεμέλια του ὁμαλοῦ συζυγικοῦ βίου καὶ ἀπαραίτητη μορφὴ ἐπικοινωνίας, ἀρκεῖ νὰ συνοδεύεται ἀπὸ τρυφερότητα καὶ στοργή. Ἀγγίζοντας τὸν σύντροφο, ἐκφράζεται καὶ δυναμώνει ἡ σχέση. Ἡ σωματικὴ ἐπαφὴ καλλιεργεῖ καὶ θεραπεύει τὴ σχέση. Σὲ περίπτωση, βέβαια, ποὺ ἕνας ἀπὸ τοὺς συζύγους ἔχει πρόβλημα, χρειάζεται ἡ βοήθεια εἰδικῶν.
7) Τὰ παιδιά. Φυσικά, τὰ παιδιὰ εἶναι δῶρο Θεοῦ καὶ εἶναι παράδοξο, ποὺ μπαίνουν σὲ αὐτὸ τὸν κατάλογο. Καὶ ὅμως! Ἂν δὲν προσέξουμε καὶ ὅλη μας ἡ ζωὴ ἐπικεντρώνεται σὲ αὐτά, ἡ συζυγικὴ σχέση μπαίνει σὲ δεύτερη μοίρα. Πρέπει νὰ συνειδητοποιήσουμε ὅτι πρῶτα εἴμαστε σύζυγοι καὶ ἔπειτα γονεῖς. Διαφορετικά, προκύπτουν προβλήματα – ἐμπόδια στὴν συνοχὴ τῆς οἰκογένειας.
Ἐδῶ, μποροῦμε νὰ δοῦμε κάποιες πρακτικὲς λύσεις: π.χ. νὰ καθιερωθεῖ ἡ ὥρα τῶν γονιῶν, δηλαδή, στὶς 10 μ.μ. ἢ κάποια ἄλλη ὥρα, οἱ γονεῖς δὲν εἶναι διαθέσιμοι. Κάθε παιδὶ στὸ δωμάτιό του καὶ οἱ γονεῖς στὸ δικό τους καὶ νὰ εἶναι ἀμετακίνητοι σὲ αὐτὴ τὴν ἀπόφαση. Ἐπίσης, ἂν εἶναι δυνατόν, νὰ προγραμματίζουν εὐκαιρίες γιὰ νὰ μένουν ἕνα Σαββατοκύριακο μόνοι, χωρὶς παιδιά, ἔστω, μία φορὰ στὸ τρίμηνο. Ἕνας σύζυγος ἀπεγνωσμένα ἐξέφραζε αὐτὴ τὴν ἀνάγκη, ἀλλὰ ἡ σύζυγος δοσμένη ὁλοκληρωτικὰ στὸ παιδί, δὲν τὸν κατανοοῦσε, ἀντιδροῦσε καὶ τελικὰ ὁδηγήθηκαν στὸ διαζύγιο (ὄχι, βέβαια, μόνο ἐξ αἰτίας αὐτοῦ).
8) Ἡ ζήλεια. Συνήθως, αὐτὸς ποὺ τὴν ἔχει ὑποκριτικὰ τὴν προβάλλει, τάχα, ὡς ἀπόδειξη ἐνδιαφέροντος γιὰ τὸν ἄλλο καὶ ὡς φόβο, μήπως ἀπομακρυνθεῖ, μήπως τὸν χάσει. Μπορεῖ, ἐν μέρει, αὐτό, προσωρινά, νὰ κολακέψει τὸν/τὴν σύζυγο, ἀλλὰ εἶναι γεγονὸς ὅτι πολὺ σύντομα, ἀποδεικνύεται ὅτι ἡ ζήλεια ἀνάμεσα στὸ ζευγάρι, εἶναι μία βραδυφλεγὴς βόμβα, ἕνας θανάσιμος ἐχθρός, ποὺ ἐπιβουλεύεται ἐπικίνδυνα τὴ συνοχὴ τοῦ ζευγαριοῦ. Ἂς ξέρουμε δέ, σὲ τελευταία ἀνάλυση, ὅτι ἡ ζήλεια, γιὰ ὅποιον τὴν ἔχει, εἶναι δεῖγμα ἔλλειψης ἐμπιστοσύνης στὸ ἑαυτό του καὶ στὶς ἱκανότητές του, ἔλλειψη αὐτοεκτίμησης, ποὺ χρειάζεται νὰ τὸ ἀντιμετωπίσει, σοβαρὰ καὶ ἔγκαιρα.
9) Οἱ φίλες. Δὲν εἶναι εὐχάριστο γιὰ τὸν σύζυγο νὰ τηλεφωνεῖ ἡ σύζυγος τὸ βράδυ γιὰ πολλὴ ὥρα σὲ φίλη της, ποὺ ἔχει πρόβλημα, μετὰ νὰ τοῦ ἀνακοινώνει τὰ σχετικὰ καὶ τέλος ὅτι τὴν Κυριακή, τὴν κάλεσε γιὰ φαγητὸ καὶ θὰ πάει, χωρὶς προηγουμένως νὰ ἔχει προηγηθεῖ μία συνεννόηση μαζί του. Ἀκόμα καὶ ἂν ἡ φίλη ἔχει σοβαρὸ πρόβλημα, προτεραιότητα ἔχει ὁ σύζυγος, ἡ οἰκογένεια. Τὸ βράδυ, ἂς κλείνουμε τὸ κινητό, στὸ σταθερό, ἀπαντάει ὁ τηλεφωνητής. Ἐπίσης, ὅταν ἐμεῖς ἔχουμε πρόβλημα μὲ τὸν σύζυγο, καλὸ εἶναι νὰ μὴν τὸ ἐκθέτουμε στὶς φίλες μας καί, ἂν τὰ πράγματα εἶναι πολὺ σοβαρά, ἀπευθυνόμαστε μόνο στὸν πνευματικό μας, ἢ σὲ κάποιον ἄλλον εἰδικό, στὸν ὁποῖο ἔχουμε ἐμπιστοσύνη.
10) Ἡ πεθερά. Ἡ μητέρα τοῦ καθενὸς εἶναι μία πραγματικότητα, ποὺ ἴσως ἐπεμβαίνει καὶ θέλει νὰ ἐπιβάλλεται καὶ συνήθως μεροληπτεῖ ὑπὲρ τοῦ παιδιοῦ της. Σὲ αὐτὴ τὴν περίπτωση, εἶναι καλὸ νὰ κρατοῦμε λογικὲς ἀποστάσεις καὶ εἶναι καλύτερο νὰ ἀποφύγουμε μία συνάντηση, ἂν πρόκειται νὰ ὁδηγήσει σὲ σύγκρουση. Τὸ ἴδιο ἰσχύει καὶ γιὰ τὶς διακοπὲς ἀπὸ κοινοῦ. Φυσικά, ὁ κάθε σύζυγος θὰ βλέπει τὴ μητέρα του, χωρὶς τὴν παρουσία τοῦ ἄλλου. Σὲ περίπτωση ποὺ εἶναι πιὸ σοβαρὲς οἱ ἐπεμβάσεις τῆς πεθερᾶς π.χ. «παντρευτήκατε, ἀλλὰ δὲν χρειάζεται νὰ ἀποκτήσετε παιδιὰ ἀπὸ τώρα», κ.λ.π. ζητοῦμε τὴ βοήθεια πρωτίστως τοῦ πνευματικοῦ μας, ἀλλὰ καὶ κάποιου φίλου ποὺ μπορεῖ νὰ τὴν ἐπηρεάσει.
11) Ἡ καθημερινότητα. Τὰ ροῦχα, καθαρὰ ἢ ἄπλυτα, ποὺ δὲν μπαίνουν στὴ θέση τους, τὰ ἀσιδέρωτα, τὸ σωληνάριο τῆς ὀδοντόπαστας ποὺ μένει ἀνοιχτό, τὸ πλύσιμο τοῦ αὐτοκινήτου, τὸ διάβασμα τῶν παιδιῶν, τὰ ψώνια κ. ἄ. γίνονται ἀφορμὴ γιὰ μικροσυγκρούσεις. Βέβαια, πρέπει νὰ γίνει μία προσπάθεια, γιὰ νὰ λειτουργήσουμε ὡς ὁμάδα, ἀλλὰ πρέπει νὰ λάβουμε ὑπ’ ὄψη μας καὶ τὶς ἀδυναμίες τοῦ καθενός. Ἐδῶ χρειάζεται διάκριση, κάποιες στιγμὲς εἶναι προτιμότερο νὰ τὸ κάνουμε ἐμεῖς παρὰ νὰ θυμώσουμε. Ἐπίσης, κάθε ἐργασία μέσα στὴν οἰκογένεια, ὅταν γίνεται μὲ ἀγάπη, δίνει μεγάλη χαρὰ καὶ ἱκανοποίηση!\
12) Οἱ πρώην σύζυγοι. Εἶναι καλό, ὅταν ὑπάρχουν παιδιά, οἱ σχέσεις νὰ εἶναι καλές. Ἀλλὰ ἀπαιτεῖται προσοχή. Δὲν πρέπει νὰ γίνονται συγκρίσεις μὲ τὸν προηγούμενο γάμο. Οἱ σχέσεις πρέπει νὰ εἶναι περιορισμένες σὲ τελείως ἀπαραίτητες ἐκδηλώσεις (γάμοι παιδιῶν, βαφτίσια). Ὅ,τι εἶναι τοῦ προηγούμενου γάμου, εἶναι ἐκτός της νέας οἰκογένειας.
13) Ἡ ἐπιθετικὴ συμπεριφορά, ἕνας ἀπὸ τοὺς πιὸ σοβαροὺς ἐχθροὺς καὶ αὐτὸς γιὰ τὴ ζωὴ τοῦ ζευγαριοῦ. Ἂν δὲν ὑπάρχει παθολογικὸ πρόβλημα, τὸ ὁποῖο ἀπαιτεῖ ἐξέταση ἀπὸ εἰδικό, ἡ ἐπιθετικὴ συμπεριφορὰ (φυσικὰ ἐδῶ ἀναφερόμαστε στὴ συνήθη ἐπιθετικότητα π.χ. θυμός, φωνές, νεῦρα καὶ ὄχι στὶς ἀκραῖες μορφὲς ἐπιθετικότητας, ποὺ καταλήγουν στὴ βία καὶ χρήζουν ἄλλης δραστικῆς καὶ ἄμεσης ἀντιμετώπισης), πρέπει νὰ τύχει μεγάλης προσοχῆς. Πολλὲς φορές, κάτω ἀπὸ μία ἐπιφανειακὴ σύγκρουση, ὑπάρχει μία βαθύτερη, κρυμμένη ἱστορία, γιὰ τὸν κάθε σύντροφο, ποὺ εἶναι δύσκολο νὰ ἀντιμετωπισθεῖ. Μάλιστα, συχνὰ ὁ ἄνθρωπος δὲν ἐπιλέγει αὐτοῦ του εἴδους τὴ συμπεριφορά, ἁπλὰ δὲν τὴν ἐλέγχει. Ἂς δοῦμε καὶ πάλι τὶς συμβουλὲς τῶν εἰδικῶν:
«Παράβλεψε» τὶς προσβολὲς καὶ ἐπιθέσεις καὶ ἑστίασε τὴν προσοχή σου στὸ παράπονο, ποὺ κρύβεται πίσω ἀπὸ τὴ συγκεκριμένη στάση. Ὅταν ὁ ἄλλος σου «ἐπιτίθεται», σημαίνει ὅτι μπορεῖ νὰ αἰσθάνεται πληγωμένος ἀπὸ σένα. Πίσω ἀπὸ τὴ συμπεριφορὰ του αὐτή, κρύβεται πόνος καὶ ἀπογοήτευση. Ὅταν π.χ. κάποιος συνεχάρη ἕναν σύζυγο γιὰ τὴν ὑπέροχη γυναίκα του, ἐκεῖνος, ἐπειδὴ ζήλευε καὶ ἡ σύζυγος τὸν προκαλοῦσε ἄθελά της, γεμάτος θυμὸ τοῦ λέει: «ἂν θές, μπορῶ νὰ σοῦ τὴ χαρίσω»! καὶ μετά, ἄρχισε νὰ κλαίει, γιατί ὑπέφερε ὁ ἴδιος.
Γι’ αὐτὸ – συνεχίζουμε – προσπάθησε νὰ κατανοήσεις τὴ δική του ὀδύνη, τὰ τραύματα, τὴν πίκρα, τὸν πόνο του. Καλὸ εἶναι, ὅμως, νὰ ξεφεύγεις εἰρηνικὰ ἀπὸ προκλητικὴ συμπεριφορὰ τοῦ συντρόφου σου. Ἀπόφυγε τὴν ἀναμέτρηση. Δὲν ὑπάρχει ἀντίπαλος γιὰ νὰ τὸν νικήσεις, οὔτε χρειάζεται νὰ φανεῖς καλύτερή του. Τέλος, ὅταν ὁ σύντροφός σου αἰσθάνεται τὴν ἀνάγκη νὰ ἐκφράσει μὲ ἔντονο τρόπο τὰ ἀρνητικά του συναισθήματα, νὰ τοῦ τὸ ἐπιτρέψεις. Διατήρησε ὅσο μπορεῖς τὴν ψυχραιμία σου. Ὅταν, ὅμως, περάσει ἡ μπόρα, φροντίστε μὲ ἕνα διάλογο «ἐν ἀγάπη καὶ ἀλήθεια», νὰ τὰ βρεῖτε.
14) Ἡ ὑλιστικὴ νοοτροπία στὴ ζωὴ τοῦ ζευγαριοῦ, εἶναι ὁ πλέον ἐπικίνδυνος ἐχθρός του, γι’ αὐτὸ τὸν ἀφήσαμε καὶ τελευταῖο, ἀφοῦ, κατὰ κάποιο τρόπο, καλλιεργεῖ τὶς κατάλληλες συνθῆκες, ὥστε οἱ προαναφερθέντες ἐχθροί του ζευγαριοῦ νὰ μποροῦν νὰ ἐπιτελέσουν ἄνετα τὸ διαβρωτικό τους ἔργο!
Καὶ τοῦτο, γιατί, ὅταν τὰ ὄνειρα, οἱ ἐπιδιώξεις, οἱ στόχοι τῶν συζύγων, κινοῦνται ἀποκλειστικὰ καὶ μόνο, στὸν πλουτισμό, στὴν κοινωνικὴ προβολή, στὶς ὑπερβολικὲς ἀνέσεις κ.λ.π. χωρὶς τίποτα τὸ πνευματικό, τὸ ἱερὸ νὰ τοὺς ἑλκύει, ἑπόμενον εἶναι καὶ ἡ ψυχή τους νὰ εἶναι εὐάλωτη στοὺς κάθε εἴδους πειρασμούς.
Νά, γιατί, τὸ ζευγάρι, μόνο ἂν στηρίζει τὴ ζωή του στὴν ἀσάλευτη «Πέτρα» ποὺ εἶναι ὁ Χριστός, τότε, θὰ ἰδῆ ὁ καθένας κάτω ἀπὸ ἄλλο πρίσμα τὴ ζωή του. Θὰ κάνει διαφορετικὴ ἀξιολόγηση τῶν ἀπαιτήσεών του. Θὰ ἔχει ὅραμα, ἰδανικά, ὡς πρόσωπο. Ἀλλὰ καὶ ὡς σύζυγοι θὰ ἀντιμετωπίζουν ὁ ἕνας τὸν ἄλλον ὡς κάτι τὸ ἱερό. Θὰ ναὶ ἔτσι ἀφοσιωμένοι στὴ μεταξύ τους σχέση.
Τὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ ἰδιαίτερα ἡ Ἱερὰ Ἐξομολόγηση καὶ ἡ θεία Κοινωνία θὰ ἀποτελοῦν τὴν ἀσπίδα ἐναντίον κάθε ἐπιβουλῆς τοῦ ὁποιουδήποτε ἐχθροῦ. Ἀποκτοῦν, τότε, οἱ σύζυγοι, τὸ αἴσθημα τῆς ἀσφάλειας, ποὺ γίνεται πνευματικὴ δύναμη ἡ συζυγικὴ ἠθική, ὑπὸ τὴ στενὴ καὶ τὴν εὐρύτερη ἔννοια, εἶναι πλέον βράχος….
Γ΄
Ἐπίλογος
Ἔτσι, ὅταν πρὸς τὸ τέλος τῆς ζωῆς τους, ἡλικιωμένοι πλέον οἱ σύζυγοι, σταθοῦν μόνοι, γιὰ μία ἀκόμη φορᾶ, ὁ ἕνας δίπλα στὸν ἄλλον, ὅπως τότε, ὅταν πρωτάρχισαν τὴ ζωή τους, θὰ μποροῦν μὲ ἱκανοποίηση ψυχῆς, νὰ ὁμολογήσουν ὅτι στηριγμένοι ὁ ἕνας στὸν ἄλλον, τὸν ἀγώνα τὸν καλόν της συζυγίας ἀγωνίστηκαν… καὶ τώρα περιμένουν «τὸν στέφανον τῆς δικαιοσύνης» τὸν αἰώνιον. Ἀμήν.
Ἀπό τὸν κύκλο μητέρων