Τοῦ πρωτοπρεσβυτέρου πατρὸς Ἀλεξάνδρου Σμέμαν,
«Πορεία πρὸς τὸ Πάσχα», ἐκδόσεις Ἀκρίτας, Ἀθήνα 1999
Πόσο ἄραγε ξεφύγαμε ἀπὸ τὴν συνηθισμένη ἀντίληψη τῆς νηστείας -ὅτι νηστεία δὲν εἶναι παρὰ ἡ ἀλλαγὴ φαγητῶν, ἢ τὸ τί ἐπιτρέπεται καὶ τί ἀπαγορεύεται-, ἀπ’ ὅλη τὴν ἐπιφανειακὴ ὑποκρισία; Τελικὰ νηστεύω σημαίνει μόνο ἕνα πρᾶγμα: πεινάω. Νὰ φτάνω δηλαδὴ στὰ ὅρια ἐκείνης τὴν ἀνθρώπινης κατάστασης ὁπότε φαίνεται καθαρὰ ἡ ἐξάρτηση ἀπὸ τὴν τροφὴ καί, καθὼς εἶμαι πεινασμένος ν’ ἀνακαλύπτω ὅτι αὐτὴ ἡ ἐξάρτηση δὲν εἶναι ὅλη ἡ ἀλήθεια γιὰ τὸν ἄνθρωπο, ὅτι αὐτὴ ἡ πεῖνα εἶναι πρῶτα ἀπ’ ὅλα μιὰ πνευματικὴ κατάσταση καὶ ποὺ αὐτή, στὴν πραγματικότητα, εἶναι πεῖνα γιὰ τὸν Θεό.
Στὴν ζωὴ τῆς πρώτης Ἐκκλησίας, νηστεία πάντοτε σημαίνει τελεία ἀποχὴ ἀπὸ τὴν τροφή, κατάσταση πείνας, ὤθηση τοῦ σώματος στὰ ἄκρα. Ἐδῶ ὅμως ἀνακαλύπτουμε ἀκόμη καὶ ἡ νηστεία σὰν μιὰ σωματικὴ προσπάθεια δὲν ἔχει… κανένα νόημα χωρὶς τὸ πνευματικὸ συμπλήρωμά της «ἐν νηστείᾳ καὶ προσευχῇ». Αὐτὸ σημαίνει ὅτι χωρὶς τὴν ἀντίστοιχη πνευματικὴ προσπάθεια, χωρὶς νὰ τρεφόμαστε μὲ τὴν θεία πραγματικότητα, χωρὶς ν’ ἀνακαλύπτουμε τὴν ὁλοκληρωτική μας ἐξάρτηση ἀπὸ τὸν Θεὸ καὶ μόνο ἀπ’ Αὐτόν, ἡ σωματικὴ νηστεία θὰ καταντήσει μιὰ πραγματικὴ αὐτοκτονία. Ἂν ὁ ἴδιος ὁ Χριστὸς πειράστηκε ἐνῷ νήστευε, ἐμεῖς δὲν ἔχουμε τὴν παραμικρὴ πιθανότητα ν’ ἀποφύγουμε ἕναν τέτοιο πειρασμό.
Ἡ σωματικὴ νηστεία εἶναι ἀπαραίτητη μὲν ἀλλὰ χάνει τὸ νόημα καὶ γίνεται ἀληθινὰ ἐπικίνδυνη ἂν ξεκοπεῖ ἀπὸ τὴν πνευματικὴ προσπάθεια – ἀπὸ τὴν προσευχὴ καὶ τὴν αὐτοσυγκέντρωση. Ἡ νηστεία εἶναι μιὰ τέχνη ποὺ τὴν κατέχουν ἀπόλυτα οἱ ἅγιοι. Θὰ ἦταν ἀλαζονικὸ καὶ ἐπικίνδυνο γιὰ μᾶς ἂν δοκιμάζαμε αὐτὴν τὴν τέχνη χωρὶς διάκριση καὶ προσοχή. Ἡ λατρεία τῆς Μεγάλης Σαρακοστῆς μας ὑπενθυμίζει συνέχεια τὶς δυσκολίες, τὰ ἐμπόδια καὶ τοὺς πειρασμοὺς ποὺ περιμένουν ὅσους νομίζουν ὅτι μποροῦν νὰ στηριχτοῦν στὴν δύναμη τῆς θέλησής τους καὶ ὄχι στὸν Θεό.
(π. Ἀλεξάνδρου Σμέμαν, Μεγάλη Σαρακοστή, «Πορεία πρὸς τὸ Πάσχα», Μετάφραση ἀπὸ τὸ ἀγγλικό: Ἑλένη Γκανούρη, Ἐκδόσεις Ἀκρίτας, σελ. 111).