Του Σταμάτη Σπανουδάκη
Διαβάζοντας όλα αυτά που κατά καιρούς είπα, μου φαίνονται πολλά και συχνά σαν να τα ’χει πει κάποιος άλλος. Είμαι εγώ όμως, σε διάφορες περιόδους της ζωής μου και έχοντας απέναντι μου πολύ διαφορετικούς ανθρώπους, αλλά και καταστάσεις.
Χαίρομαι που δεν αντιφάσκω και που η πίστη μου και οι αγάπες μου, παραμένουν ακλόνητες.
Εύχομαι να το διαβάζετε κατά καιρούς και κατά βούληση και να σας θυμίζει με αγάπη αυτόν που είπε τις λίγες αυτές κουβέντες, στα διαλείμματα της μουσικής του.
Είναι καλύτερα γι’ αυτόν που κάτι έχει να πει, να το λέει μόνος του σε όποιον θέλει ή μπορεί ν’ ακούσει. Πάντως στην oρχηστρική μουσική μου, ο στιχουργός μέσα μου δυσανασχετεί και περιμένει.
Η εποχή μας είναι εικόνα. Η καλή μουσική δέν πρέπει να είναι μόνο επίκαιρη.
Το ταλέντο χαρίζεται. Δεν μαθαίνεται και δεν αποκτιέται με κανένα ανθρώπινο τρόπο. Είναι δώρο. Ευλογημένοι όσοι το έχουν. Αλλά ευλογημένοι κι όσοι δεν το έχουν. Το ταλέντο βέβαια χρειάζεται δουλειά, αφοσίωση και υπέρλογη πίστη στο προσωπικό σου όραμα ή στο θαύμα.
Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου στεκόμουν «απέναντι» και κοίταγα τους «συμμετέχοντες». Αυτό ίσως να ήταν, και είναι ακόμη, ένα διαρκές παιδικό πνεύμα αντιλογίας, ή ίσως μια ηθελημένη καλλιτεχνική διαστροφή, ή ίσως ένας φόβος να μη χάσω κάτι το μοναδικό, κάτι το οποίο, παρεμπιπτόντως, περιμένω ακόμη.
Από το 1975 πιστεύω στον Χριστό και μιλάω γι’ Αυτόν σε κάθε ευκαιρία. Αρνούμαι το παιχνίδι των δημοσίων σχέσεων, των παραγοντισμών και λέω σχεδόν πάντα ό,τι και όσα πιστεύω. Όλο αυτό μού προσέφερε τις επιπλέον δυνατότητες που έχει ένα παιδί, που οι γονείς του δεν το πολυκαταλαβαίνουν κι έτσι αναγκάζεται συνέχεια να προσπαθεί κι άλλο, μήπως αγαπηθεί κάποτε. Μου στέρησε τις ευνοϊκές κριτικές των «ειδικών», τις πλούσιες επιχορηγήσεις, την υποστήριξη γενικά ενός άρρωστου συστήματος, το οποίο όμως ούτως ή άλλως πολεμάω με τα λόγια την στάση και τη μουσική μου. Άρα, όλα καλά.
Το πρώτο πράγμα για το οποίο υποκλίνομαι σε έναν καλλιτέχνη είναι τo ταλέντο του. Τo δεύτερο είναι η στάση του στη ζωή. Δηλαδή τι έκανε με το δώρο που του χαρίστηκε. Το τρίτο, και ίσως ουσιαστικότερο, ο πόνος. Πάρα πολύ δύσκολα συνδυάζονται αυτές οι ιδιότητες σ’ έναν καλλιτέχνη.
Είναι πολύ μεγάλη η ελευθερία και η χαρά τού να μην χρωστάς τίποτα και σε κανένα.
Εγώ, από μουσική καταγωγή και σπουδές, είμαι «ροκάς» και «κλασσικός». Έλα όμως που το αίμα μού μίλησε για πίστη, για Κωνσταντινούπολη, για Σμύρνη, για Παλαιολόγους, για Αλέξανδρους… Εγώ απλώς γονάτισα και αφουγκράστηκα. Και μέχρι τώρα, γονατιστός, καλά βαδίζω.
Ο δρόμος της τέχνης είναι μοναχικός και δύσκολος. Συνήθως οι μεγάλοι καλλιτέχνες αγαπούν και τους δύο αυτούς δρόμους.
Κάνω μουσική για να πλησιάσω τον Θεό, όχι για ν’ αγαπηθώ απ’ τους ανθρώπους. Αυτό έρχεται ή δεν έρχεται, σαν κάτι πρόσθετο στο «εργόχειρό» σου.
Πηγές της έμπνευσής μου είναι ο Θεός και η Ελλάδα. Εκείνος, ο Ένας, γιατί άλλαξε τη ζωή μου σε μια στιγμή. Από τότε, δηλαδή εδώ και περισσότερα από 30 χρόνια, όλα είναι διαφορετικά, πιο αγαπητικά και πιο πλούσια. Από την Ελλάδα κρατάω μέσα μου ιδιαίτερα την ιστορία της, την ιστορία μας. Με τις καλύτερες και τις χειρότερες στιγμές μας. Τις μεγαλύτερες και τις φθηνότερες. Όλα αυτά και πολλά άλλα, κάπως«υπόγεια», τροφοδοτούν κι εμένα και τη μουσική μου.
Δεν χρειάζονται «προσόντα» για να αγαπήσει κάποιος την ορχηστρική μουσική. Αρκούν η καθαρή καρδιά και η αγαπητική διάθεση.
Θέλει πολύ θάρρος και πείρα για να χρησιμοποιείς δημιουργικά τα λάθη και τις αδυναμίες σου. Θέλει να αισθάνεσαι παιδί, μαθητής ακόμα και λίγο άχρηστος. Αυτή η ευλογημένη, για μένα, κατάσταση, δημιουργεί μουσική που αγγίζει τις καρδιές. Ο Λένον νομίζω είχε πει κάποτε: «Ζωή είναι αυτό που συμβαίνει, όταν κάνεις άλλα πλάνα».
Ο ρεαλισμός ποτέ δεν με ενδιέφερε.
«Και παρέα με τους μύθους ταξιδεύω στ’ ανοιχτά, γιατί ό,τι είναι κρυμμένο, μυστικό και μαγεμένο, αγαπάω αληθινά».
Πιστεύω ότι είναι μια εποχή που πρέπει όλοι να κοιτάξουμε μέσα μας. Μέσα μου νιώθω παιδί. Απεχθάνομαι το ρόλο του σοβαρού συνθέτη. Γι’ αυτό και δεν μπορώ να μιλήσω πολλή ώρα σοβαρά και λέω συνέχεια αστεία. Δεν μου αρέσουν τα φαινομενικά μεγάλα πράγματα. Δεν έχω μιλήσει ποτέ για κύκλους τραγουδιών. Δεν ονομάζω τις μουσικές μου έργα. Μιλάω για κομμάτια ή για δίσκους.
«Πάλι απ΄ την αρχή σε μια χώρα που αιμορραγεί, πάλι απ΄ την αρχή,
μια κουβέντα ίσως είναι αρκετή».
Βλέπω όλη μου τη μουσική, σαν ένα «γράμμα» που γράφεται ακόμα. Κινηματογράφος, θέατρο, διαφήμιση, τραγούδια, θρησκευτική μουσική, ορχηστρική μουσική, Παλαιολόγοι, Αλέξανδροι, Σμύρνες καί άλλα πολλά, είναι ένα στο μυαλό μου. Όλα το ίδιο πράγμα λένε. Όλα την ίδια πίστη εκφράζουν.