Γράφει ο εκπαιδευτικός του Ελληνικού Τμήματος της Σχολής Σαχέτι, κ. Άξιος Δημοσθένης
(Γραφείο Συντονιστή Εκπαίδευσης Ν. Αφρικής)
Χωρίς αμφιβολία, έχουμε ακούσει πολλές φορές για την περίφημη επιγραφή «ΓΝΩΘΙ ΣΑΥΤΟΝ» που ήταν γραμμένη πάνω από την κεντρική είσοδο του Μαντείου των Δελφών. Πρόκειται για έναν ιδιαίτερο τρόπο που είχε επιλέξει ο Απόλλων για να προτρέψει, αν όχι να υποχρεώσει τον άνθρωπο εκείνο που θα περνούσε την πύλη του ναού του, να ασχοληθεί με τον εαυτό του, να στρέψει την σκέψη του προς τα έσω και να θελήσει να ανακαλύψει το πραγματικό του πρόσωπο. Δηλαδή να αποκτήσει την επίγνωση του ποιος είναι.
Το «Γνώθι Σαυτόν» που σημαίνει να γνωρίσεις τον εαυτό σου μερικοί το αποδίδουν στον Πλάτωνα αλλά στην πραγματικότητα είναι ένα απόφθεγμα του Χείλωνα του Λακεδαιμόνιου, ενός από τους επτά σοφούς. Ο φιλόσοφος Σωκράτης πρέσβευε ότι, για να φιλοσοφήσει κανείς πραγματικά και να συλλάβει την αλήθεια, θα έπρεπε να γνωρίσει τον πραγματικό εαυτό του (αυτογνωσία).
«ΓΝΩΘΙ ΣΑΥΤΟΝ»
Είναι το λογότυπο της Σχολής ΣΑΧΕΤΙ, το σήμα του δικού μας σχολείου. Το βλέπουμε και εμείς και οι μαθητές και οι επισκέπτες παντού στους χώρους του σχολείου. Σε ψηφιδωτά, σε πίνακες ζωγραφικής, σε επιγραφές σε εξώφυλλα βιβλίων, ακόμη και στα ρούχα των μαθητών! Η Διεύθυνση και οι Εκπαιδευτικοί του Ελληνικού Τμήματος, θέλοντας να καταδείξουν στους μαθητές όλων των τάξεων του Δημοτικού την έννοια του ‘’Γνώθι Σαυτόν’’, να οδηγήσουν τουςμαθητές, γιατί όχι στις πρώτες τους φιλοσοφικές αναζητήσεις, συγχρόνως δε να ενεργοποιήσουν με ευχάριστο τρόπο το ενδιαφέρον τους, δημιούργησαν μια σειρά από διαβαθμισμένες δραστηριότητες, ανάλογα με την τάξη και το επίπεδο των μαθητών.
Οι δραστηριότητες πραγματοποιήθηκαν από την Δευτέρα 29 Ιουλίου μέχρι και την Παρασκευή 02 Αυγούστου και κάθε τάξη είχε στη διάθεσή της ένα διήμερο στην ώρα του μαθήματος των Ελληνικών. Την πρώτη ημέρα οι μαθητές ενημερωνόταν και πραγματοποιούσαν την δραστηριότητα. Την δεύτερη ημέρα, πάλι στο μάθημα των Ελληνικών με την καθοδήγηση των εκπαιδευτικών, συζητούσαν και κατέληγαν σε χρήσιμα συμπεράσματα. Αμέσως μετά απαντούσαν σε ερωτηματολόγια που και αυτά ήταν προσαρμοσμένα στην τάξη και το επίπεδο των μαθητών.
Οι μαθητές όλων των τάξεων του Δημοτικού πραγματοποίησαν με ιδιαίτερη χαρά τις δραστηριότητες, τις βρήκαν έντονα ενδιαφέρουσες και σε αρκετές περιπτώσειςς μαθητές κυρίως των μεγάλων τάξεων, ξάφνιασαν τους εκπαιδευτικούς με τις έξυπνες και πνευματώδεις ερωτήσεις και απαντήσεις τους. Από τις κατασκευές των μαθητών της 1ης τάξης, στα ενδιαφέροντα παιχνίδια κίνησης και σκέψης των μεγαλύτερων τάξεων, μέχρι τις Εκθέσεις της 7ης, οι μαθητές έδωσαν όπως πάντα τον καλύτερο εαυτό τους και κέρδισαν πολλά.
Σίγουρα από τώρα και μετά οι μαθητές του ΣΑΧΕΤΙ, όταν βλέπουν το ‘’ΓΝΩΘΙ ΣΑΥΤΟΝ’’ δεν θα εκφράζουν απορία γι’ αυτό το αρχαίο απόφθεγμα των Ελλήνων….. Μάλλον θα χαμογελούν με σιγουριά!!!
Η εκπαιδευτικός Στέλλα Καραγιάννη M.Ed. – Υποψήφια διδάκτορας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
γράφει σχετικά για το «ΓΝΩΘΙ ΣΑΥΤΟΝ»
Το παρόν πόνημα αποτελεί μέρος μιας σειράς ομιλιών που πραγματοποιήθηκαν από τους εκπαιδευτικούς στη Σχολή ΣΑΧΕΤΙ στο πλαίσιο μιας δράσης με στόχο την ευαισθητοποίηση των παιδιών στο ζήτημα της αυτογνωσίας. Είναι γνωστό πως στην προσωκρατική φιλοσοφία ερωτήματα όπως τι είναι ο κόσμος, από τι αποτελείται το σύμπαν ή πώς δημιουργήθηκε ο κόσμος απασχολούν τη φιλοσοφική σκέψη. Με το τέλος του έκτου αιώνα και κυρίως τον πέμπτο αιώνα, η φιλοσοφική σκέψη στρέφεται στον ίδιο τον άνθρωπο. Και ίσως εδώ συνίσταται και η πνευματική επανάσταση που συντελείται τον πέμπτο αιώνα. Ο ίδιος ο Σωκράτης είπε ότι κατέβασε τη φιλοσοφία από τον ουρανό στη γη. Με τον Σωκράτη το γνώθι σαυτόν αποκτά μια καινούρια σημασία. Μέσα στη γενική αλλαγή του αντικειμένου της φιλοσοφίας και της γνώσης γενικά, έχουμε αλλαγή και στη σημασία του εαυτού.
Σύμφωνα με το Σωκράτη δεν έχει νόημα να ζεις μια ζωή που δεν τη μελετάς και δεν την ελέγχεις. Μια ζωή που δεν προσπαθείς να τη βελτιώσεις. Όμως, για να αλλάξεις ή να βελτιώσεις τον εαυτό σου πρέπει πρώτα να τον γνωρίσεις. Η μελέτη του εαυτού οδηγεί στην αυτογνωσία, στο βαθμό που μπορεί κάποιος βέβαια να γνωρίζει τον εαυτό του.
Στο πλαίσιο της Σωκρατικής φιλοσοφίας αυτογνωσία σημαίνει η γνώση των δυνατοτήτων και των αδυναμιών μας. Οι ψυχολογικές έρευνες δείχνουν πως τα άτομα που έχουν αυτογνωσία φαίνεται πως απολαμβάνουν καλύτερη ψυχολογική υγεία, διατηρούν μια θετική στάση ζωής και κινούνται με περισσότερη δύναμη προς την υλοποίηση των στόχων τους. Επίσης, είναι περισσότερο δραστήριοι ενώ μπορεί να είναι πιο συμπονετικοί απέναντι στον εαυτό τους και τους άλλους-ειδικά στα λάθη και τις δύσκολες στιγμές.
Πώς μπορούμε όμως να αποκτήσουμε αυτή τη γνώση; Υπάρχουν πολλοί τρόποι. Διαφορετικοί για τον καθένα μας. Για μένα η μελέτη, η εσωτερική αναζήτηση και ο διάλογος είναι τα μέσα με τα οποία αναζητώ την αλήθεια για τον εαυτό μου και τους άλλους. Πιστεύω πως η ανατροφοδότηση μέσα από το διάλογο μας επιτρέπει να έχουμε μια πιο σαφή αντίληψη του εαυτού μας και να συμφιλιώνουμε ροπές που φαινομενικά είναι αντίθετες.
Θα κλείσω με ένα μικρό ποίημα που εκφράζει τον τρόπο με έχει αγγίξει το ζήτημα της αυτογνωσίας:
Γνωρίζοντας ότι δεν ξέρω με ησυχάζει.
Δεν είμαι άγαλμα, μπορώ να αλλάξω.
Γνωρίζοντας ότι δεν ξέρω με ενθαρρύνει.
Υπάρχει το άγνωστο, θέλω να μάθω.
Γνωρίζοντας ότι δεν ξέρω με φοβίζει
Είναι κατάρα, μια απειλή.
Γνωρίζοντας ότι δεν ξέρω με λυτρώνει.
Είναι ευλογία, μια προσμονή.
Γνωρίζοντας ότι δεν ξέρω, κυνηγάω τα όνειρά μου με τα πόδια στη γη
Και τα μάτια στον ουρανό.