Στους περισσότερους πολέμους οι πιο λυσσαλέες και φονικές μάχες διεξάγονται λίγες ημέρες πριν από την οριστική κατάπαυση του πυρός. Ο αντίπαλος γνωρίζει ότι σε λίγα εικοσιτετράωρα όλα θα έχουν τελειώσει, οπότε επιχειρεί είτε να πάρει εκδίκηση είτε να καταλάβει επιπλέον εδάφη όσο ακόμα προλαβαίνει. Το ίδιο συνέβη και στον Πόλεμο της Κορέας, με τους Ελληνες στρατιώτες να το διαπιστώνουν με τον πιο δραματικό τρόπο. Είναι Πέμπτη 18 Ιουνίου 1953.Το Ελληνικό Εκστρατευτικό Σώμαμάχεται ήδη δυόμισι χρόνια στα αφιλόξενα εδάφη της κορεατικής χερσονήσου ως τμήμα της πολυεθνικής στρατιωτικής δύναμης του ΟΗΕ στην περιοχή και τώρα, έναν μήνα πριν υπογραφεί η εκεχειρία μεταξύ των αντιμαχόμενων, προσπαθεί να διατηρήσει με όλες του τις δυνάμεις το στρατηγικής σημασίας ύψωμα «Χάρι», ύψους 390 μέτρων.
Οποιος κατέχει την κορυφή του ελέγχει και όλη την κοιλάδα του Κουμχγουά, μια έκταση 15 χιλιομέτρων νοτιοανατολικά της Βόρειας Κορέας. Ειδικά για τους συμμάχους η διατήρησή του έδινε τη δυνατότητα ευρείας παρατήρησης των θέσεων του αντίπαλου στρατού της κομμουνιστικής Κίνας και των Βορειοκορεατών. Εάν το καταλάμβανε ο εχθρός, θα είχε ένα σημαντικό πλεονέκτημα στην παρατήρηση και την κατεύθυνση των βολών του Πυροβολικού του. Πώς όμως φτάσαμε μέχρι εκεί; Από τις 10 Ιουνίου 1953 και για έξι ημέρες, Αμερικανοί και Κινέζοι καταλάμβαναν διαδοχικά το συγκεκριμένο ύψωμα υπ’ αριθμόν 420, όπως ήταν η κωδική του ονομασία καταγράφοντας όμως τεράστιες απώλειες σε ανθρώπινες ζωές.
Δύο φορές το είχαν πάρει οι μεν και άλλες τόσες οι δε. Το Πεζικό των Ηνωμένων Πολιτειών έχει λυγίσει, καθώς μετρά σχεδόν 100 νεκρούς και ζητά από τους Ελληνες να υπερασπιστούν αυτοί το εξαιρετικά πολύτιμο ύψωμα. Ο Μανιάτης διοικητής του Εκστρατευτικού Σώματος της χώρας μας, αντισυνταγματάρχης Πεζικού Γεώργιος Κουμανάκος (ο οποίος παρεμπιπτόντως κατά τη διάρκεια του ελληνικού εμφυλίου του 1946-1949 είχε επίσης πολεμήσει κατά κομμουνιστών, στις βουνοπλαγιές του Γράμμου), δίνει διαταγή στον λοχαγό Κωνσταντίνο Σκαλτσά, επικεφαλής του 3ου Λόχου Πεζικού, να αναλάβει την αποστολή.
Παντού πτώματα
Ετσι, στις 16 Ιουνίου επιβιβάζονται 110 Ελληνες στρατιώτες σε φορτηγά τύπου «Τζέιμς» προκειμένου να μεταφερθούν με «βαριά καρδιά», είναι η αλήθεια, πάνω στο ύψωμα, καθώς πιστεύουν ότι θα έχουν και αυτοί την τύχη των συμμάχων τους που βρίσκονταν τις προηγούμενες ώρες εκεί πάνω. Φθάνοντας στην κορυφή αηδιάζουν. Καλύπτουν με τα χέρια τις μύτες τους, καθώς η δυσοσμία είναι ανυπόφορη. Παντού αντικρίζουν μόνο πτώματα Αμερικανών σε αποσύνθεση και κατεστραμμένα όπλα. Χαρακώματα για να προστατευτούν, όπως υπολόγιζαν, δεν υπάρχουν πουθενά, καθώς έχουν ισοπεδωθεί από τους συνεχείς βομβαρδισμούς. Αρχίζουν άρον άρον να σκάβουν έστω κάποια υποτυπώδη ορύγματα, μα και πάλι κάτω από το χώμα βρίσκουν πρόχειρα θαμμένους άλλους νεκρούς. Ολη η πρώτη μέρα κυλάει έτσι. Μέχρι να δύσει ο ήλιος, ωστόσο, τα πρώτα χαντάκια είναι έτοιμα. Για κάποιον αδιευκρίνιστο λόγο οι Κινέζοι αργούν να τους επιτεθούν 36 ολόκληρες ώρες, ίσως γιατί οι απώλειες είχαν αρχίσει να γίνονται και γι’ αυτούς δυσβάστακτες. ‘Eτσι όμως δίνουν τον χρόνο στους ‘Eλληνες να οχυρωθούν.
Οι Κινέζοι εφορμούν
Η πρώτη επίθεση των Κινέζων της 74ης Μεραρχίας κατά της μονάδας μας θα ξεκινήσει τη νύχτα της 17ης προς τη 18η Ιουνίου. Επιχειρούν να προσεγγίσουν ποικιλοτρόπως τη φυσική έξαρση του εδάφους, αλλά οι Ελληνες στρατιώτες αντιστέκονται σθεναρά. Παρά το γεγονός ότι δεν πολεμούν για κάποιον εθνικό σκοπό, υπερασπίζονται με γενναιότητα τις ζωές τους και κατά συνέπεια και το ύψωμα «Χάρι», που για να το ξορκίσουν το έχουν μετονομάσει περιπαικτικά σε «Χάρο». Οι Αμερικανοί λειτουργούν υποστηρικτικά ανεφοδιάζοντάς τους συνεχώς με πυρομαχικά και ρίχνοντας αλλεπάλληλες με το Πυροβολικό τους βολές, τις οποίες κατευθύνει ο αντισυνταγματάρχης Κουμανάκος από το προκεχωρημένο παρατηρητήριο όπου βρίσκεται. Την ίδια ώρα οι φωτοβολίδες που πέφτουν η μία πίσω από την άλλη κάνουν τη νύχτα μέρα. Οι σκληροτράχηλοι Κινέζοι καταφέρνουν να περάσουν από την πρώτη σειρά των χαρακωμάτων, αλλά οι Ελληνες με τις ξιφολόγχες των όπλων τους και τις χειροβομβίδες τούς απωθούν. Οι κομμουνιστές υποχωρούν, αλλά μετά από μιάμιση ώρα ανασυντάσσονται και δοκιμάζουν για ακόμη μία φορά να ανέβουν. Αποτυγχάνουν και πάλι.
Η τελική επίθεση
Στις 18 Ιουνίου 1953, οι περίπου 3.000 Κινέζοι έχουν φροντίσει να αναπληρώσουν τις απώλειές τους με νέους οπλίτες και εξαπολύουν την τρίτη και τελευταία επίθεση. Τα δίνουν όλα. Οι συγκρούσεις διεξάγονται μέσα σε μια κόλαση φωτιάς. Παρά τη σφοδρότητα των χτυπημάτων του εχθρού όμως, ο 3ος Λόχος Πεζικού όχι μονάχα αμύνεται αλλά περνά και στην αντεπίθεση καταδιώκοντας τους Ασιάτες, που θα εγκαταλείψουν οριστικά την προσπάθεια κατάληψης του υψώματος. Οι ‘Eλληνες πανηγυρίζουν, όχι μονάχα γιατί νίκησαν αλλά και γιατί κατάφεραν να έχουν σχεδόν μηδαμινές απώλειες. Σκοτώθηκαν μόλις 5 στρατιώτες και τραυματίστηκαν άλλοι 18 (κατ’ άλλους, σκοτώθηκαν 15 στρατιώτες και τραυματίστηκαν 36, ενώ υπήρχε και ένας αγνοούμενος). Οι Κινέζοι ανέφεραν ότι είχαν 250 νεκρούς, αριθμός που αμφισβητείται από τις Δυτικές πηγές που κάνουν λόγο για 1.450 νεκρούς και 3.800 τραυματίες, καθώς ο στρατός της αχανούς χώρας φρόντιζε κατά την αποχώρησή του να παίρνει μαζί και τα πτώματα για να μη γνωρίζει ο αντίπαλος τις πραγματικές απώλειες. ‘Oπως συμβαίνει συνήθως σε αυτές τις περιπτώσεις, η αλήθεια είναι κάπου στη μέση. Για τη σθεναρή αντίσταση που προέβαλαν οι άνδρες του τάγματος έλαβαν παράσημο ανδρείας, ενώ ο διοικητής της 8ης Αμερικανικής Στρατιάς Ουόλτον Ουόλκερ παρασημοφόρησε τιμητικά και την ελληνική σημαία.
Πώς βρέθηκε η Ελλάδα στην πρώτη γραμμή
Οι πολιτικές σκοπιμότητες, τα παράσημα και το μνημείο για τις θυσίες του ΕΚΣΕ
Τι μπορει να ήθελε ελληνικό στράτευμα στη μακρινή Κορέα; Ολα ξεκίνησαν την 25η Ιουνίου 1950, πέντε χρόνια δηλαδή μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν ο βορειοκορεατικός στρατός με τη συνδρομή σοβιετικών τεθωρακισμένων (και ακολούθως δυνάμεων της Κίνας) εισέβαλε στη Νότια Κορέα με σκοπό τη συνένωση των δύο τμημάτων της σε ένα ενιαίο κράτος. Σχεδόν αμέσως το Συμβούλιο Ασφαλείας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών αποφάσισε να παράσχει στρατιωτική βοήθεια στους Νοτιοκορεάτες προκειμένου να αποκρούσουν την εισβολή ώστε να παραμείνουν ανεξάρτητοι. Η Ελλάδα ήταν ένα από 53 κράτη-μέλη που τάχθηκαν αναφανδόν υπέρ της απόφασης και ένα από τα 21 που ανταποκρίθηκαν στην αποστολή στρατιωτικής δύναμης. Η κυβέρνηση του Σοφοκλή Βενιζέλου -και ακολούθως αυτή του Νικόλαου Πλαστήρα- πίστευε ότι με αυτόν τον τρόπο οι Ηνωμένες Πολιτείες θα έβλεπαν με μεγαλύτερη θέρμη το αίτημα της χώρας μας για ένταξη στο ΝΑΤΟ, κάτι που αρχικά η υπερδύναμη είχε απορρίψει. Το «Εκστρατευτικό Σώμα Ελλάδος εις Κορέαν» (ΕΚΣΕ) αναχώρησε από τον Πειραιά στις 15 Νοεμβρίου 1950, αποτελούμενο από 54 αξιωματικούς και περίπου 800 υπαξιωματικούς και στρατιώτες που έφθασαν στην Κορέα με αμερικανικό πλοίο στις 9 Δεκεμβρίου του ίδιου έτους.
4.700 ένστολοι
Η θητεία των οπλιτών του ΕΚΣΕ ήταν εξάμηνη, με ανταμοιβή την τρίμηνη μείωση της στρατιωτικής θητείας τους. Οι περισσότεροι μετέβησαν εθελοντικά. Μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα η ελληνική δύναμη ανήλθε στα 1.000 άτομα, με τον αριθμό τους να αυξομειώνεται ελαφρώς μέχρι τη λήξη του πολέμου τον Ιούλιο του 1953 – που, παρεμπιπτόντως, δεν ανέδειξε νικητή και τα σύνορα παρέμειναν ως είχαν. Στην κορεατική χερσόνησο υπηρέτησαν συνολικά περίπου 4.700 Ελληνες αξιωματικοί και οπλίτες. Παράλληλα στείλαμε και ένα σμήνος εννέα συνολικά αεροπλάνων C-47D (Dakota) με δύναμη 67 ανδρών, που συμμετείχε κυρίως σε επιχειρήσεις διάσωσης και μεταφοράς υλικού σε προκεχωρημένες περιοχές του μετώπου.
Οι απώλειες
Συνολικά στην Κορέα σκοτώθηκαν 15 αξιωματικοί, 168 στρατιώτες και 12 στελέχη της Αεροπορίας, ενώ οι τραυματίες ανήλθαν σε 577 οπλίτες και 33 αξιωματικούς. Επίσης χάθηκαν τα 4 από τα 9 αεροσκάφη. Για την ηρωική του δράση το ΕΚΣΕ τιμήθηκε με εύφημο μνεία και ευαρέσκεια από τους προέδρους των Ηνωμένων Πολιτειών και της Δημοκρατίας της Κορέας. Τέλος, η Νότια Κορέα σε ένδειξη ευγνωμοσύνης ανέγειρε στην περίφημη Κοιλάδα των Ηρώων, κοντά στη Σεούλ, μεγαλοπρεπές μνημείο πεσόντων ειδικά για τους μαχητές της χώρας μας, όπου σε πλάκα αναγράφεται: «Οι γενναίοι αυτοί στρατιώτες της Ελλάδος ενσάρκωσαν το εύδαιμον το ελεύθερον, το δ’ ελεύθερον το εύψυχον. Τιμή και δόξα τοις πεσούσι πολεμισταίς».