Ολοι μιλάμε για το μεγάλο θέμα της επιτήρησης. Πώς με πρόσχημα τον κορωνοϊό κινδυνεύουμε να μπούμε τώρα στην απόλυτη επιτήρηση. Είναι υπαρκτός;
Πάρα πολύ. Όμως ήταν σε τεράστια αύξηση και όλο τον προηγούμενο καιρό. Οποιος θέλει μπορεί να ξέρει που βρίσκεσαι κάνοντας data mining στις κάμερες που υπάρχουν παντού. Αλλά αυτό που έχει αυξηθεί ιδιαίτερα πολύ -και που είναι για εμένα μια μεγάλη αρρώστια της σύγχρονης βιομηχανίας του ίντερνετ- είναι το σκανδαλώδες επιχειρηματικό μοντέλο των εταιρειών που συζητούσαμε νωρίτερα. Παράγουν καινούρια τεχνογνωσία, έχουν καλούς επιστήμονες, αλλά σε μεγάλο βαθμό στηρίζονται στην παραγωγή της παγκόσμιας επιστημονικής κοινότητας. Σε ένα κοινό αγαθό δηλαδή, το οποίο το προφέρουν ως υπηρεσία στους καταναλωτές, συνήθως δωρεάν, με μοναδικό σκοπό να παρακολουθούν τη ζωή τους και να μαθαίνουν με τα data που συσσωρεύουν τις συνήθειες και τα τρωτά σημεία του καθενός μας. Για εμένα, μια από τις μεγαλύτερες απογοητεύσεις της επιστήμης στην καριέρα μου ήταν ότι το διαδίκτυο το οποίο πριν από 25 χρόνια το χαιρετήσαμε σαν τη μεγαλύτερη ελπίδα της ανθρωπότητας για Δημοκρατία, επικοινωνία, κοινωνικότητα, ελευθερία λόγου, διασκέδαση, μετατράπηκε σε μια φυτεία.
Φυτεία; Με ποιαν έννοια;
Φυτεία με την έννοια που είχε στον αμερικάνικο νότο τον 18ο και 19ο αιώνα και στην Καραϊβική με τα ζαχαροκάλαμα και το βαμβάκι. Ολοι μας, ουσιαστικά υπό συνθήκες δουλείας χωρίς να το καταλαβαίνουμε, εθελοντικά, προκειμένου να χαρούμε τις μικρές διευκολύνσεις που μας βολεύουν, δουλεύουμε για να παράγουμε δεδομένα, data, σε αυτές τις φυτείες που κάνουν πλούσιους τους ιδιοκτήτες των πέντε εταιρειών, και γιγαντώνουν την δύναμή τους επάνω μας. Τους δίνουν πιο ακραίους τρόπους να μάς ελέγχουν. Αυτό είναι για μένα το μεγάλο πρόβλημα της σημερινής κοινωνίας: ο καπιταλισμός της επιτήρησης (surveillance capitalism). Η επιτήρηση του κράτους πάντα μας φόβιζε και ορθώς. Η επιτήρηση από τους καπιταλιστές της επιτήρησης δηλητηριάζει την κοινωνία μας ακόμα περισσότερο.
Κάθε τόσο ανταλλάσσουμε χαιρετισμούς με τον Μπιλ Γκέιτς. Κάποτε προσπάθησε να με προσλάβει. Όταν τον πρωτογνώρισα τον θεωρούσα από τους πιο έξυπνους ανθρώπους που είχα συναντήσει στη ζωή μου. Ακόμα και όταν ήταν τελειόφοιτος στο πανεπιστήμιο.
Οι εφαρμογές ιχνηλάτησης κρουσμάτων στα κινητά μας πόσο αυξάνουν αυτό τον φόβο;
Μερικές τέτοιες εφαρμογές μπορούν να σώσουν ζωές. Ομως δεν μου αρέσει ότι αυτοί που προθυμοποιήθηκαν να το κάνουν αμέσως μέσα από μια συνεργασία τους ήταν η Google και η Apple. Φαίνεται ότι ήταν τόσο λαχταριστό αυτό το γλύκισμα, που είπαν κομμάτια να γίνει, θα συνεργαστούμε.
Θα κατεβάσετε εσείς κάποια από αυτές τις εφαρμογές;
Ναι θα τις κατεβάσω. Πρέπει όμως να σιγουρευτούμε ότι δεν θα υπερβαίνουν τον λόγο για τον οποίο δημιουργήθηκαν και ότι θα έχουν ημερομηνία λήξης. Οι εταιρίες υπολογίζουν στην επανάπαυσή μας, ότι θα πούμε «εντάξει μια εφαρμογή ακόμα στο κινητό μου είναι, γιατί να την αφαιρέσω;»