Ο Σταυραετός του Ωλενού Καπετάν Γιαννιάς και η Μάχη στα Στενά του Κατσαρού (17 Μαϊου 1821)

Επιμέλεια:

Θεόδωρος Λάμπρος

(Ιστορικός – Συγγραφέας και Διαχειριστής

του ιστορικού πόρταλ “Το skalistiri.news σκαλίζει το 1821”

skalistirinews@gmail.com).

Μετά τον θάνατο του Χ. Βιλαέτη στο Λαντζόι και μέχρι την έναρξη της Πολιορκίας του Λάλα, τον Μάιο του 1821, ο μόνος υπολογίσιμος αγωνιστής για τους Λαλαίους Τούρκους στην περιφέρειά τους ήταν ο Γιώργης Γιαννιάς, από την Προστοβίτσα (σημερινή Δροσιά) της Τριταίας Αχαϊας, στο όρος Ωλενός.

 Ο Γιάννης Γιαννιάς, πατέρας του Γιώργη, υπήρξε κλέφτης δυναμικός στα τέλη του 18ου και τις αρχές του 19ου αιώνα στην ορεινή Ηλεία και Αχαϊα. Ηγούνταν δικού του ένοπλου σώματος, αλλά έπεσε θύμα δηλητηρίασης από κάποιον εχθρό και συνελήφθη από τους Τούρκους.

Τον απαγχόνισαν οι Τούρκοι σε μια από τις νότιες εισόδους των Πατρών, το έτος 1805. Στο μέρος αυτό των Πατρών υπάρχει σήμερα ο Ανδριάντας του καπετάν Γιάννη Γιαννιά (κοντά στο νοσοκομείο «Άγιος Ανδρέας» και θυμίζει σε όλους την θυσία του.

Το μνημείο που έπεσε ο Καπετάν Γιώργος Γιαννιάς στην τοποθεσία Κατσαρού (σε περιοχή που είναι σήμερα στο τμήμα της Εθνικής Οδού 111 μεταξύ Πανόπουλου και Λαμπείας απο το https://www.antroni.gr

 

Ο ηρωϊκός θάνατος του Γιώργη Γιαννιά

Ο υιός του Γιεώργιος ή Γιώργης τον πρώτο καιρό της Επανάστασης με περίπου 100 παλικάρια από την ορεινή Ηλεία και Αχαϊα ακολούθησε στην Ηλεία τον Χ. Βιλαέτη. Μετά τον ηρωϊκό θάνατο του τελευταίου στις 10 Μαϊου 1821 ο Γιαννιάς παρέμεινε ο μόνος τρόμος των Λαλαίων Τουρκαλβανών. Με αυτούς θα έλθει σε σύγκρουση στις 17 Μαϊου στην τοποθεσία Κατσαρού (σε περιοχή που είναι σήμερα στο τμήμα της Εθνικής Οδού 111 μεταξύ Πανόπουλου και Λαμπείας.

  Εκεί θα πέσει ηρωϊκά μαζί με τους λιγοστούς συντρόφους που προτίμησαν να πέσουν μαχόμενοι παρά να υποχωρήσουν μπροστά στους Λαλαίους.

  Η Μάχη στα Στενά του Κατσαρού, όπου επολέμησε και έπεσε ηρωϊκά ο Γιαννιάς μαζί με τους ολίγους συμπολεμιστές του, έλαβε χώρα την Τρίτη 17 Μαϊου 1821, μια εβδομάδα ακριβώς μετά την ηρωϊκή θυσία του Βιλαέτη. Η αριθμητική υπεροχή των Λαλαίων Τουρκαλβανών υπήρξε καθοριστικό στοιχείο για τη μάχη. Όλοι οι Έλληνες αγωνιστές, αφού επέφεραν χτυπήματα κατά των εχθρών, έπεσαν στο πεδίο της Μάχης.

Σύμφωνα με την πολεμική παράδοση των Λαλαίων, οι νικητές Τουρκαλβανοί έκοψαν τα κεφάλια των πεσόντων (όπως έγινε και με την κεφαλή του Χ. Βιλαέτη στο Λαντζόι) και τα επεδείκνυαν σαν τρόπαια στο δρόμο τους για το Λάλα.

 

Ο ηρωϊσμός του Παπά – Παϊσιου

Ανάμεσα στους συμπολεμιστές του Γιαννιά ήταν και ο Παϊσιος Σκανδάμης, ηγούμενος της Άνω Μονής Δίβρης και Φιλικός. Κατά την διάρκεια της μάχης ο ηγούμενος διέσπασε ξιφήρης τον κλοιό των Λαλαίων. Συνέχισε την ηρωϊκή του συμμετοχή στον αγώνα της Ελευθερίας του Ελληνισμού. Έπεσε μαχόμενος σε μάχη κοντά στο Πούσι, κατά την πολιορκία του Λάλα, στις 13 Ιουνίου 1821. Ήταν ένας αγνός ιερωμένος που τίμησε τα ράσα του με την αγωνιστικότητα και την θυσία του.

 

ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΠΕΤΑΝ ΓΙΩΡΓΗ ΓΙΑΝΝΙΑ

ΚΑΝΕΛΛΟΣ ΔΕΛΗΓΙΑΝΝΗΣ

Μια εντυπωσιακή περιγραφή της μάχης του Γιαννιά θα κάνει στα «Απομνημονεύματά» του ο Πρόκριτος των Λαγκαδίων Κανέλλος Δεληγιάννης.

Όπως αναφέρει «Επιστρεφόντων δε (των Λαλαίων Τουρκαλβανών) και διαβαινόντων από τα υπορείας του Ωλονού, τυχαίως συνηντήθησαν με την εικοσιπενταετή υιόν του παλαιού αρχιληστού Γιαννιά Γεώργιον, ευρεθέντα εκεί με εκατόν περίπου στρατιώτας, αλλά μετά την συμπλοκήν απεδείλίασαν από το πλήθος των Τούρκων, ως πρωτόπειροι, και ελιποτάκτησαν κρυφίως, αφήσαντες τον ατρόμητον εκείνον νέον με μόνους 25 συντρόφους μαχητάς, οίτινες κατέλαβον ένα χάνδακα και επολέμησαν με τόσην πληθύν Τούρκων υπέρ τα πέντε ώρας, και εφονεύθησαν άπαντες, χωρίς να σωθή ουδέ εις, μ’ όλας τα προτροπάς, τας υποσχέσεις και παρακλήσεις φίλων των τινών Λαλαίων δια να παραδοθή, εστάθη αδύνατο, λέξας ότι δεν προδίδει την πίστιν του και την πατρίδα του δια μίαν πρόσκαιρον ζωήν. Εφονεύθησαν και επληγώθησαν εις την μάχην εκείνην υπέρ τους εκατόν Τούρκους, οι οποίοι έφριξαν δια την τόσην τόλμη αυτών των μαρτύρων της πατρίδας…».

 

ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΚΟΚΚΙΝΟΥ

Με την σειρά του ο Διονύσιος Κόκκινος αναφερόμενος στον ηρωϊκό θάνατο του Γιώργη Γιαννιά αναφέρει μεταξύ άλλων τα εξής:

«Οι Λαλαίοι περιεκύκλωσαν την Κατσαρούν. Περί τον Γιαννιάν και τους άνδρας του εσχηματίσθη μετ’ ολίγον κλοιός από τουφέκια πυροβολούντα και γιαταγάνια μαινόμενα. Οι ήρωες έπεσαν ο ένας μετά τον άλλον. Μαζί των έπεσε και ο Γιαννιάς. Επανελήφθη εκεί η ηρωϊκή πράξις και η αυτοθυσία του Αθανασίου Διάκου και του Χαράλαμπου Βιλαέτη. Ο Γιαννιάς δεν υπεράσπιζε στενά στρατηγικής σπουδαιότητας δια να τον παραλάβει η δόξα εις τα πτεράς της και οι περισσότεροι, σχεδόν όλοι οι ιστορικοί τον ηγνόησαν. Αλλ’ ο ηρωϊσμός του δεν ήτο κατώτερος εκείνων που τα ονόματα των έμειναν σύμβολα της εθνικής αμύνης. Μόνον τα βουνά και οι κάμποι της Αχαϊας και της Ηλείας, που τον εγνώρισαν, αντιλαλούν ακόμη το τραγούδι της παλλικαριάς και του φόνου του Γιαννιά, να ωφελήσει. Η φθορά που επέφερε τότε με την άμυνάν του εις τον εχθρόν είχε ως αποτέλεσμα το να μη πλησιάσουν οι Λαλαίοι επ’ αρκετόν χρόνον προς τα όρια της Αχαϊας…».

skalistiri.news