Σπυρίδωνος K. Τσιτσίγκου
Αν. Καθ. Παν. Αθηνών
Δρ. Θεολογίας & Δρ. Ψυχολογίας
Εδώ και 5-6 χρόνια από αντίδραση στη Δυτική πλημμυρίδα έχουν γραφεί από Ορθόδοξους κυρίως Θεολόγους αρκετά σχετικά βιβλία ή άρθρα για τον δυνατό ρόλο συμβολής της Ορθοδοξίας στην ιδέα της Ενωμένης Ευρώπης. H αγία προ-Παρασκευή (προετοιμασία) συνίσταται βασικά στον ορθόδοξο επανευαγγελισμό της Ευρώπης, όπως η Οσιοπαρθενομάρτυς αναδείχτηκε εργάτρια του Ευαγγελίου (ιεραπόστολος και ελεήμων) στην εποχή της. Η Ευρώπη μάς ενδιαφέρει ιδιαίτερα, επειδή βρίσκεται ενδιάμεσα της Ασιατικής Ανατολής και της Αγγλοσαξωνικής Δύσης.
Το όνομα της Αγίας είναι ελληνικό (<παρασκευάζω>). Παρασκευή στους Αττικούς Ρήτορες σημαίνει (πολεμική) προετοιμασία, άσκηση, τέχνασμα. Για τους Εβραίους η Παρασκευή ήταν η ημέρα προετοιμασίας του Σαββάτου, επειδή κατ’ αυτή την ημέρα προετοίμαζαν τα της εορτής του Πάσχα (Ματθ. 27, 62, Ιω. 19, 31).
Η Ρωμαϊκή καταγωγή της Αγίας συνδέει γεωγραφικά τους δυο κλασσικούς πολιτισμούς (ελληνικό και ρωμαϊκό), με τους οποίους αναμίχτηκε ο Χριστιανισμός, και γαλουχήθηκε μέχρι τις ημέρες μας η Ευρώπη. Η δύναμη της Δύσης είναι υλική (Ανδρισμός), της Ανατολής πνευματική (θηλυκότητα). ορθόδοξα, η Αγία πέτυχε να συνδυάσει και τα δύο στο πρόσωπό της, ως “νούς υγιής εν σώματι υγιεί”. Δίκαια μπορεί να θεωρηθεί ως πρότυπο πολιτικοποιημένης γυναίκας, αφού δίδαξε έμπρακτα την Ευαγγελική Xριστοπολιτεία (κοινωνικά, οικονομικά, οικολογικά).
Σήμερα η Ευρώπη από πλευράς Χριστιανοσύνης είναι, ως γνωστό, διηρημένη σε τρεις ομολογίες: Προτεστάντες, Ρωμαιοκαθολικούς και Ορθόδοξους. Οι ιδέες της Παιδείας, Ελευθερίας, Ισότητας, Μητρότητας κ.λπ. της σύγχρονης γυναίκας είναι προϊόντα μακρόχρονης και επίπονης αγωγής της Εκκλησίας από τον άμβωνα μέχρι τα κοινοβούλια. Αλήθεια, όμως, το πρόβλημα της γυναίκας πόσες γυναίκες απασχολεί; Σε κάποια μακρινή κοιλάδα των Άλπεων μπορούμε να συναντήσουμε γυναίκες, που ποτέ τους δεν είχαν δει σιδηρόδρομο μέχρι τον προηγούμενο αιώνα. Σε ορισμένες περιοχές της Ισπανίας βασιλεύει ακόμα ο Μεσαίωνας, παρά το γεγονός ότι αποτελεί μέρος της Ευρώπης. Αντίθετα, η Αγία αναδείχτηκε Επιστήμων της θεογνωσίας.
Η γυναίκα στην Ευρώπη είναι πάντοτε εκεί όπου βρίσκεται η σκιά του άνδρα. Η ανύπαντρη πιστεύει στον γάμο, επειδή τον επιθυμεί, η παντρεμένη όχι. Η παντρεμένη εξαρτάται σχεδόν πάντα (;) οικονομικά από τον σύζυγο. Η εργαζόμενη πάλι παίρνει ένα επάγγελμα ανδρικό. Ακόμα και η Παρθένα εξαρτάται από τον Νυμφίο-Χριστό, όπως η καλόγρια από τον Επίσκοπο. Η αγία γυναίκα αγαπά περισσότερο την αδυναμία του ισχυρού, παρά τη δύναμή του, και τη βλακεία του έξυπνου περισσότερο από την ευφυία του. Η αγάπη δηλ. της γυναίκας θέλει ολόκληρο τον άνδρα. Δεν είναι τυχαίο ότι στην πατριαρχική Δύση γεννήθηκε ο Φεμινισμός. Αν μια γυναίκα καταστεί σημαντικός παράγων (πολιτικά, πνευματικά ή οικονομικά) στην Ευρώπη, τότε εμφανίζεται σαν άνδρας που ο Θεός τον έκανε γυναίκα.
Επειδή κάθε άνθρωπος έχει μέσα του αρσενική και θηλυκή ψυχή, μπορεί να συμβεί ώστε ένας άνδρας να ζει σα γυναίκα, ή μια γυναίκα σαν άνδρας. Η Αγία Παρασκευή δεν κρύφτηκε πίσω από τη μάσκα του “προστάτη” της Νυμφίου-Χριστού, αλλά “ανδροποιήθηκε” παίρνοντας ενέργεια απ’ Αυτόν. Αυτή η παρατήρηση έχει μεγάλη σημασία, επειδή κάθε αρρενοποίηση δεν είναι υγιής, αλλά τις περισσότερες φορές, δυστυχώς, νευρωσική. Ανδρικότητα σημαίνει το να γνωρίζει κανείς αυτό που θέλει, και να φτάνει τον σκοπό. Η ψυχολογία της γυναίκας στηρίζεται στο αξίωμα του μεγάλου έρωτα που ενώνει (mysterium fascinosum) και χωρίζει (mysterium tremendum). Αυτό έζησε και η Αγία Παρασκευή. μια έλξη (ως Νυμφίου) και συγχρόνως μια άπωση (ως Πατέρα) προς τον Θεό. ήταν παρθένα, και συγχρόνως πνευματική σύζυγος του Νυμφίου-Χριστού. γιατί, μπορεί κάποια νάναι σωματικά παντρεμένη, αλλά ψυχικά και πνευματικά νάναι παρθένα, και τανάπαλιν. Ωστόσο, ο (Θείος) έρωτας έχει ανάγκη το (Άγιο) Πνεύμα για να ολοκληρωθεί, και το Πνεύμα χρειάζεται τον έρωτα για να αναπτυχθεί.
Στα χρόνια της Αγίας τα 3/5 του πληθυσμού της Ιταλίας ήσαν σκλάβοι και σκλάβες. Ενώ όμως οι Ρωμαίες κυρίες εξουσίαζαν υλικά, οι ίδιες είχαν υποδουλωθεί στα πάθη τους πολύ χειρότερα. Η ζωή που δεν την έχει ζήσει κάποιος, αποτελεί μια ακαταμάχητη δύναμη καταστροφής του. Οι Χριστιανές σκλάβες ελευθερώνονταν ψυχικά, και γίνονταν, όπως η Αγία, Κυρίες μέσα στις κατακόμβες της Ρώμης. Υπ’ αυτή την έννοια, η Αγία Παρασκευή ήταν ιέρεια, γιατί καθημερινά προσέφερε θυσία τα πάθη της. Είναι γεγονός ότι ο μέσος όρος των γυναικών δεν είναι ούτε αγίες (ώστε να κλείνονταν σε μοναστήρια), ούτε πόρνες. Αν ο ίσιος δρόμος είναι απρόσιτος, τότε η ψυχή μας διαλέγει τον στραβό.
Είθε η σύγχρονη Ευρωπαία να ενστερνιστεί αυτό το model σωματικής, ψυχικής και πνευματικής ομορφιάς. Τότε, αναμφίβολα, από τέτοιες μάνες δε μέλλει παρά να γεννηθούν άνδρες Άγιοι μέσα σε μια <Πολιτεία του Θεού>.