Τί σχέση μπορεῖ νὰ ἔχῃ τὸ μόριο ὡς μὲ τὴ Δημοκρατία καὶ τὴν φιλοσοφία; Τὸ μόριο ὡς μὲ τοὺς πολλαπλοὺς συντακτικοὺς ρόλους δηλώνει τὴν ὑποκειμενικὴ κρίση, τὴν πιθανότητα, τὴν ἐπιφύλαξη τοῦ ὁμιλητῆ γιὰ ὅσα λέει. Στὶς εἰδικὲς προτάσεις τὸ ὡς δηλώνει ὑποκειμενικὴ γνώμη ἢ πρόφαση ἢ δοξασία: «Πολλάκις ἐθαύμασα τίσι ποτὲ λόγοις Ἀθηναίους ἔπεισαν οἱ γραψάμενοι Σωκράτην ὡς ἄξιος εἴη θανάτου τῇ πόλει»· ὁ Ξενοφῶντας διερωτᾶται μὲ ποιὲς αἰτίες οἱ κατήγοροι ἔπεισαν τοὺς Ἀθηναίους πῶς ὁ Σωκράτης ἦταν ἄξιος θανάτου (Ἀπομνημονεύματα Ι, 1,1). Στὶς αἰτιολογικὲς προτάσεις τὸ ὡς φανερώνει αἰτία ποὺ προκύπτει ἀπὸ ὑποκειμενικὴ ἄποψη: «δέομαι οὖν σου παραμεῖναι ἡμῖν· ὡς ἐγὼ οὐδ’ ἂν ἑνὸς ἥδιον ἀκούσαιμι ἢ σοῦ τε καὶ Πρωταγόρου διαλεγομένων» (Πρωταγόρας 335d). Τὴ στιγμὴ ποὺ ὁ Σωκράτης εἶναι ἕτοιμος νὰ φύγῃ ὁ Καλλίας τὸν πιάνει ἀπὸ τὸ χέρι καὶ τοῦ λέει: σὲ παρακαλῶ νὰ παραμείνῃς κοντά μας, διότι δὲν θὰ ἄκουγα κανέναν ἄλλον πιὸ εὐχάριστα ἀπὸ σένα. Τὸ ὡς συνοδεύει καὶ μετοχὲς καὶ τοὺς προσδίσει ὑποκειμενικὴ χροιά. Συχνὰ συνταντᾶμε στοὺς ἀρχαίους συγγραφεῖς τὴν ἀναφορικὴ παρενθετικὴ πρόταση ὡς λέγεται. Τὸ ὡς λοιπὸν θραύει τὴν ἀκαμψία μιᾶς μονολιθικῆς βεβαιότητας καὶ προσφέρει ἔδαφος γιὰ ὑποχώρηση καὶ ἀλλαγὴ θέσεως ἢ γνώμης -ὅπως εὔστοχα τὸ διατυπώνει ὁ Σαράντος Καργάκος (Μικρὰ Γλωσσικά, σελ. 31, ἐκδ. «Μικρὸς Ἀπόπλους»). Δικαίως λοιπὸν τὸ ὡς μπορεῖ νὰ χαρακτηρισθῇ σὰν τὸ ἁλάτι τῆς δημοκρατίας καὶ τῆς φιλοσοφίας τοῦ αρχαίου ἑλληνικοῦ λόγου.
Δείτε ΕΔΩ τα προηγούμενα άρθρα