Ἀποστόλου Μυργιώτη, μαθηματικοῦ-θεολόγου
Μετά τά ἐπί σχεδόν διμήνου (ἀπό μέσα Μαρτίου ἕως ἀρχές Μαΐου) μέτρα πρόληψης κατά τοῦ νέου κορωνοϊοῦ (CoVid 19) ἡ χώρα μας ξεκίνησε δειλά – δειλά νά ἐπανέρχεται σέ μία πιό φυσιολογική κατάσταση, παρά τούς ἀρκετούς περιορισμούς πού ἴσχυαν καί ἰσχύουν. Ὅμως, ἡ παρατηρούμενη αὔξηση τῶν κρουσμάτων τίς τελευταῖες ἡμέρες, μέ τήν ἑορτή τοῦ δεκαπενταυγούστου νά πλησιάζει, ἐπανέφερε τήν συζήτηση γιά νέα μέτρα, ἕνα ἐκ τῶν ὁποίων εἶναι ἡ χρήση μάσκας σέ δημόσιους χώρους, συμπεριλαμβανομένων καί τῶν χώρων λατρείας. Θά εἴμαστε ὑποχρεωμένοι, πιθανόν, νά χρησιμοποιοῦμε μάσκα κατά τήν ὥρα τῆς Θείας Λειτουργίας καί τῶν ὑπολοίπων ἀκολουθιῶν.
Πρίν διατυπώσουμε τήν ἄποψή μας, ἀποσαφηνίζουμε ὅτι ἡ ὑγεία εἶναι δῶρο τοῦ Θεοῦ στόν ἄνθρωπο, ὁ ὁποῖος καλεῖται νά τό διαφυλάξει. Μάλιστα, ὀφείλουμε νά διαφυλάξουμε τήν ὑγεία τῶν συνανθρώπων μας περισσότερο ἀπό τήν δική μας. Γι’ αὐτόν τόν λόγο τηρούσαμε καί τηροῦμε τούς ἀπαραίτητους κανόνες ὑγιεινῆς πού συνιστοῦν οἱ εἰδικοί.
Γιά τό ἐπίκαιρο θέμα τῆς χρήσης μάσκας διατυπώνονται συνεχῶς γνῶμες ἀπό εἰδικούς τῆς ὑγείας. Ἐκεῖνοι, ὡς γνῶστες τοῦ ἀντικειμένου, καλοῦνται νά ἀποφανθοῦν καί νά ἐπιλύσουν τίς ὅποιες ἐπιστημονικές διαφορές, νά ἀπαντήσουν στά διάφορα ἰατρικῆς καί ὑγειονομικῆς φύσεως ἐρωτήματα καί νά λάβουν τίς κατάλληλες ἀποφάσεις γιά τήν διασφάλιση τῆς δημόσιας καί τῆς προσωπικῆς ὑγείας.
Ὅταν, ὅμως, ἡ συζήτηση φθάνει στό σημεῖο τῆς ὑποχρεωτικῆς χρήσης τῆς μάσκας ἐντός τῶν ἱερῶν ναῶν τῶν Ὀρθοδόξων Χριστιανῶν, ὀφείλουμε νά προσεγγίσουμε τό θέμα λαμβάνοντας ὑπόψιν τήν παράδοση καί τήν διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας μας.
Κάθε ὀρθόδοξος ἱερός ναός ἔχει ἁγιαστική Χάρη. Ἐκεῖ οἱ πιστοί, ἰδιαίτερα κατά τήν Θεία Λειτουργία, παρίστανται ὡς «τά Χερουβείμ μυστικῶς εἰκονίζοντες». Ὄχι συμμετέχοντας ἁπλῶς σέ μία θρησκευτική τελετή, ἀλλά βιώνοντας τήν αἰώνια καί ἀτελεύτητη Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, ὅπως μαρτυρεῖ ὁ μετά τήν Θεία Κοινωνία δοξολογικός ὕμνος: «Εἴδομεν τό φῶς τό ἀληθινόν, ἐλάβομεν Πνεῦμα ἐπουράνιον, εὕρομεν πίστιν ἀληθῆ, ἀδιαίρετον Τριάδα προσκυνοῦντες. Αὕτη γάρ ἡμᾶς ἔσωσεν».
Ὅλες οἱ εὐχές πού διαβάζει ὁ ἐπίσκοπος ὅταν τελεῖ ἐγκαίνια μαρτυροῦν τήν παρουσία τοῦ Θεοῦ ἐντός αὐτοῦ καί ὅτι εἶναι πλημμυρισμένος ἀπό τήν Χάρη Του. Χαρακτηριστικά, μία εὐχή ἀναφέρει:
«…Πλήρωσον αὐτόν φωτός ἀϊδίου· αἱρέτησον αὐτόν εἰς κατοικίαν σήν· ποίησον αὐτόν τόπον σκηνώματος δόξης σου· κατακόσμησον αὐτόν τοῖς θείοις σου καί ὑπερκοσμίοις χαρίσμασιν· κατάστησον αὐτόν λιμένα χειμαζομένων, ἰατρεῖον παθῶν, καταφύγιον ἀσθενῶν…». Συμπληρώνει ὁ ἅγιος Συμεών Θεσσαλονίκης, ὅτι οἱ ἱεροί ναοί δέν εἶναι ὅπως οἱ ἄλλοι χῶροι ἤ τά σπίτια τῶν ἀνθρώπων, ἀλλά εἶναι «οἶκοι τοῦ Θεοῦ», πού ἔχουν πλούσια τήν Χάρη καί τήν εὐλογία τοῦ Θεοῦ πού κατοικεῖ σ’ αὐτούς. Μέσα στούς ἱερούς ναούς, οἱ προσερχόμενοι μέ πίστη, ὄχι μόνο δέν κινδυνεύουν νά ἀσθενήσουν, ἀλλά βρίσκουν παρηγοριά, θεραπεία ψυχικῶν ἀσθενειῶν καί πολλές φορές καί σωματικῶν ἀσθενειῶν. Στήν Ἐκκλησία βρίσκουμε τήν παρηγοριά, βρίσκουμε τήν ὑγεία, βρίσκουμε τήν σωτηρία τῆς ψυχῆς μας, ἔλεγε χαρακτηριστικά ὁ ἅγιος Ἰάκωβος ὁ ἐν Εὐβοίᾳ.
Μέσα στούς ἱερούς ναούς τελοῦνται ὅλα τά ἅγια μυστήρια. Ἡ γῆ καί ὁ οὐρανός, τό παρόν καί ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, τό φθαρτό καί τό Ἄφθαρτο συναντῶνται. Ὁ ἄνθρωπος μετέχει τῶν ἀκτίστων ἐνεργειῶν τοῦ Θεοῦ καί θεώνεται. «Τά ἄνω τοῖς κάτω συνεορτάζει, καί τά κάτω τοῖς ἄνω συνομιλεῖ». Ὁ Χριστός, ἡ Παναγία, οἱ Ἅγιοι, οἱ Ἄγγελοι εἶναι παρόντες. Ἄραγε, ἄν τούς βλέπαμε μέ τά σωματικά μας μάτια, θά συνεχίζαμε νά φοβόμαστε καί νά φοροῦμε μάσκα;
Ἐκ περισσοῦ ὑπενθυμίζουμε ὅτι, κατά τήν διδασκαλία τῶν Ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας ἀλλά καί ἀπό τήν ζωντανή παράδοση 2000 καί πλέον ἐτῶν, δέν τίθεται ἀπολύτως κανένας προβληματισμός σχετικά μέ τήν μετάδοση ὁποιασδήποτε ἀσθένειας, ὅσο μεταδοτική κι ἄν εἶναι, μέσῳ τῆς Θείας Κοινωνίας καί τῆς Ἁγίας Λαβίδος πού χρησιμοποιεῖται γιά τήν μετάληψη τῶν πιστῶν.
Ἀνάλογη εἶναι ἡ διδασκαλία περί ἁγίων εἰκόνων. Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός διδάσκει ὅτι οἱ Ἅγιες εἰκόνες εἶναι γεμάτες ἀπό τήν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Οἱ πιστοί ὅταν τίς προσκυνοῦν λαμβάνουν τήν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί ἁγιάζονται. Δέν εἶναι λίγες οἱ περιπτώσεις πού τά ἱερά εἰκονίσματα θαυματουργοῦν καί παρέχουν ψυχοσωματική ἴαση σέ ἀσθενεῖς πού τίς προσκυνοῦν καί ἐπικαλοῦνται μέ πίστη τίς πρεσβεῖες τοῦ εἰκονιζομένου Ἁγίου καί τήν βοήθεια τοῦ Παντοδυνάμου Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ. Τό γεγονός ὅτι μία εἰκόνα φθείρεται, δέν εἶναι ἀναιρετικό τῆς ἁγιαστικῆς της δύναμης, ἡ ὁποία δέν ὀφείλεται στήν ὕλη ἀπό τήν ὁποία εἶναι κατασκευασμένη, ἀλλά ἀπό τήν ὀντολογική της σύνδεση μέ τούς Ἁγίους καί κατ’ ἐπέκταση μέ τόν ἴδιο τόν Χριστό. Ἀνάλογα ἰσχύουν καί γιά τά ἱερά λείψανα τῶν Ἁγίων μας. Ὅποιος προσκυνᾶ τίς ἱερές εἰκόνες καί τά ἅγια λείψανα, δέν κινδυνεύει νά μολυνθεῖ ἀπό καμία ἀσθένεια.
Τά παραπάνω ἀποδεικνύουν ὅτι ἡ ἁγιαστική καί σωστική Χάρη τοῦ Θεοῦ ἐνεργεῖ στόν ἄνθρωπο ἀπό τήν Θεία Κοινωνία καί μέσῳ ὑλικῶν ἀντικειμένων ὅπως εἶναι τά ἱερά λείψανα καί οἱ Ἅγιες εἰκόνες.
Συνεπῶς, ἐντός τῶν ἱερῶν ναῶν μας δέν ὑπάρχει ἀπολύτως καμία ἀνάγκη χρήσης μάσκας. Ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ ἀποτελεῖ τήν ἀσφαλέστερη προστασία ἀπό τόν νέο κορωνοϊό καί πηγή ἰατρείας. Χρησιμοποιώντας μάσκα κατά τήν τέλεση τῶν ἱερῶν μυστηρίων ἀρνούμαστε τήν παρουσία τοῦ Θεοῦ καί τήν θεραπευτική δύναμή Του. Δέν ἐμπιστευόμαστε Ἐκεῖνον, ἀλλά τά ἀτελῆ ἀνθρώπινα μέσα. Παραδεχόμαστε ὅτι ὁ ἄνθρωπος δέν μπορεῖ νά μετέχει στίς ἄκτιστες ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ καί νά ἁγιάζεται, πρᾶγμα πού ἔρχεται σέ πλήρη ἀντίθεση μέ τήν θεολογία τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου Παλαμᾶ.
Βέβαια, εἶναι πανθομολογούμενη ἀλήθεια ὅτι στήν Πατρίδα μας τά ληφθέντα μέτρα, παρά τήν σκληρότητα καί τήν ἀδικία σέ κάποια ἀπό αὐτά, ἀπέδωσαν καρπούς. Οἱ Ἕλληνες ἐπιστήμονες ἔκαναν εὔστοχες ἐνέργειες καί ἔλαβαν δικαίως συγχαρητήρια ἀπό τήν διεθνῆ ἐπιστημονική κοινότητα. Ὅμως, δέν πρέπει νά ξεχνοῦμε ὅτι ὁ ἄνθρωπος ἔχει πεπερασμένες δυνατότητες. Γι’ αὐτό, ἐκεῖ πού σταματᾶ ὁ ἄνθρωπος, ἐκεῖ πού δέν μπορεῖ λόγῳ τῆς ἀδυναμίας του νά ἐνεργήσει, ἐπικαλεῖται τήν «τά ἐλλείποντα ἀναπληροῦσα καί τά ἀσθενῆ θεραπεύουσα» Χάριν τοῦ Παναγίου Θεοῦ.
Εἶναι χαρακτηριστικό τό γεγονός πού ἑορτάζουμε κάθε χρόνο τήν 1η Αὐγούστου, τήν «Πρόοδο τοῦ Τιμίου Σταυροῦ». Ὅπως χαρακτηριστικά διαβάζουμε στόν συναξαριστή, ἐπειδή κατά τόν Αὔγουστο παρατηροῦνταν πολλές ἀσθένειες, οἱ Κωνσταντινοπολίτες – ρωμηοί πρόγονοί μας, λιτάνευαν τό Τίμιο Ξύλο τοῦ Σταυροῦ στούς δρόμους τῆς πόλεως πρός ἁγιασμό καί ἀπαλλαγή τῶν νόσων.
Εὐχόμαστε ὅλοι οἱ Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί νά διανύσουμε μέ ὑγεία ψυχῆς καί σώματος αὐτές τίς ἅγιες ἡμέρες, πού εἶναι προπαρασκευαστικές γιά τήν ἑορτή τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου – τοῦ Πάσχα τοῦ καλοκαιριοῦ. Μέ χαρούμενα καί φωτεινά πρόσωπα, πού δέν θά κρύβονται πίσω ἀπό μία ψυχρή μάσκα, νά τιμήσουμε τήν Θεομήτορα, τήν Πηγή τῆς Ζωῆς, συμμετέχοντας στίς Παρακλήσεις καί στίς λατρευτικές ἐκδηλώσεις πού θά γίνουν γιά τήν ἑορτή της.