ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ
(προς την ΄΄Ενωμένη Ρωμηοσύνη)
Βασίλη Καϊμακάμη
Επίκ. Καθηγητού Ιστορίας και Φιλοσοφίας του αθλητισμού
στο ΤΕΦΑΑ ΑΠΘ
Κυρίες και κύριοι,
πρόσφατα στάλθηκε ηλεκτρονικά σε όλους τους καθηγητές του ΤΕΦΑΑ Θεσσαλονίκης μια πρόσκληση με το πρόγραμμα για μια επιστημονική ημερίδα, με θέμα “Ολυμπιακές Αξίες”, που θα γίνει την μεθεπόμενη εβδομάδα στο αθλητικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, συνοδευόμενη από το παρακάτω «συγχαρητήριο» μήνυμα: «Συγχαρητήρια στους οργανωτές, που ξεκινούν ημερίδα για τις Ολυμπιακές Αξίες με ομιλία εκπροσώπου του φορέα που έθαψε τους Ολυμπιακούς Αγώνες πριν 1.600 χρόνια».
Επειδή, κατά την άποψή μου, στο παραπάνω μήνυμα υπάρχουν υπονοούμενα, που αφορούν τον Παναγιότατο Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης κ. Άνθιμο, την Εκκλησία και το χριστιανισμό γενικότερα, αλλά και ιστορικές ανακρίβειες, επιτρέψετε μου, αφού έχω ασχοληθεί ερευνητικά με το θέμα αυτό, να παρατηρήσω τα εξής:
- Ο ενοριακός αθλητισμός των Μητροπόλεων και των Ενοριών της ελληνικής επικράτειας καλλιεργεί τις Ολυμπιακές Αξίες και γενικότερα τον αθλητισμό σε όλα τα παιδιά των κατηχητικών σχολείων. Ας σημειωθεί ότι στο θέμα αυτό οι ενορίες της Μητρόπολης Θεσσαλονίκης, όπου διακονεί ο κ. Άνθιμος, πρωτοστατούν. Με τη φροντίδα, το μακροχρόνιο προγραμματισμό και τη στήριξη (οικονομική και ηθική) της Μητρόπολης Θεσσαλονίκης, οι ενορίες καλλιεργούν τον αγνό αθλητισμό και τον πολιτισμό, μέσα από τα κατηχητικά σχολεία και τις κατασκηνώσεις. Εκατοντάδες παιδιά κάθε χρόνο παίρνουν μέρος στα λεγόμενα «Διενοριακά Πρωταθλήματα», τα οποία παρακολουθεί πάντοτε ο Μητροπολίτης και πολλοί άλλοι κληρικοί.
- Δεν γνωρίζω πόσοι λαϊκοί, η ακόμη και αυτοί που υπηρετούν σε φορείς που καλλιεργούν την αθλητική επιστήμη και τις Ολυμπιακές Αξίες προσέφεραν στο Ολυμπιακό Κίνημα τόσα, όσα προσέφεραν κάποιοι κληρικοί και ο θεσμός της Εκκλησίας γενικότερα. Ο Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης π.χ. ανήκε στους Ιεράρχες που πρότειναν και συγκρότησαν ήδη το 1999 «Ειδική Επιτροπή Στήριξης των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004», η οποία απαρτιζόταν από αξιόλογους κληρικούς και λαϊκούς, με τις εξής τρεις διαφορετικές εθελοντικές υποεπιτροπές: Εθελοντισμός, Φιλοξενία, Πολιτισμός. Πρόεδρος όλων αυτών των επιτροπών ορίστηκε ο σεβασμιότατος Μητροπολίτης Ναυπάκτου κ. Ιερόθεος.
- Στο νεοελληνικό κράτος διοργανώθηκαν τέσσερις φορές εθνικοί- τοπικοί Ολυμπιακοί Αγώνες, οι λεγόμενες Ζάππειες Ολυμπιάδες (1859, 1870, 1875, 1888-9), μια Φορά Προολυμπιακοί (Τα Τήνια 1895, υπό την αιγίδα της Μεγαλόχαρης της Τήνου), δυο φορές Διεθνείς Ολυμπιακοί Αγώνες (1896, 2004) και μια φορά Μεσολυμπιακοί (1906). Η Εκκλησία και ο κλήρος της Ελλάδας, όχι μόνο δεν έδειξαν αποστροφή και εχθρότητα στην αναβίωση και διοργάνωση όλων αυτών των Ολυμπιακών Αγώνων, κάτι που έκαναν αρκετοί λαϊκοί, μεταξύ των οποίων και ο τότε πρωθυπουργός της Ελλάδας Χαρίλαος Τρικούπης (για οικονομικούς λόγους), αλλά αντίθετα τους ευλόγησαν, κάποιες φορές τους στήριξαν οικονομικά, ενώ πολλές φορές με διάφορους τρόπους συμμετείχαν σε αυτούς. Γενικά, όταν ο αθλητισμός καλλιεργείται για την αρετή και το ευδόκιμο της ψυχής των ανθρώπων- ιδιαίτερα των παιδιών- ευλογείται από την Εκκλησία.
- Ας πάμε τώρα στην εποχή του αυτοκράτορα Θεοδοσίου και στο «φορέα» (δηλαδή το θεσμό), που όπως διατυπώθηκε παραπάνω «έθαψε τους Ολυμπιακούς Αγώνες πριν 1.600 χρόνια».
Επισήμανση πρώτη
Οι Ολυμπιακοί Αγώνες την εποχή, κατά την οποία λέγεται ότι καταργήθηκαν από το Θεοδόσιο δεν είχαν την αίγλη, την ελληνικότητα, την καθαρότητα, την αξιοπιστία, το σεβασμό και την ιερότητα της παλιάς εποχής. Ούτε τη μοναδικότητα είχαν, αφού είχαν ιδρυθεί στα όρια της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας περίπου δέκα άλλοι τέτοιοι θεσμοί με την επωνυμία Ολυμπιακοί. Επομένως εάν συμφωνήσουμε με την άποψη ότι το 392 μ.Χ. ο Θεοδόσιος με διάταγμα απαγόρευσε τους Ολυμπιακούς Αγώνες, μια πράξη βεβαίως μη αποδεκτή,, πρέπει συγχρόνως να επισημάνουμε ότι οι αγώνες αυτοί δεν είχαν καμία σχέση με αυτούς που τελούσε ο Ελληνικός κόσμος στην Ολυμπία, όπου σφυρηλατήθηκε το λεγόμενο «όμαιμο, ομόδοξο και ομόγλωσσο» των Ελλήνων.
Επισήμανση δεύτερη
Πουθενά στο Θεοδοσιανό κώδικα δεν καταχωρείται διάταγμα απαγόρευσης των Ολυμπιακών Αγώνων ή άλλων γυμνικών αγώνων. Η απαγόρευση αφορούσε «την αφιέρωση και την τιμή των αγώνων σε αρχαίους θεούς», όπως επίσης τις μονομαχίες και τα αιματηρά θεάματα. Με άλλα λόγια ο Θεοδόσιος τα είχε με τους αρχαίους θεούς και όχι με τους αθλητικούς αγώνες, οι οποίοι με το διάταγμα του Θεοδοσιανού κώδικα (15.7.3), όχι μόνο δεν καταργούνται, αλλά ενθαρρύνονται. Ας σημειωθεί ότι οι Ολυμπιακοί Αγώνες από την ίδρυσή τους και κατά τη διάρκεια όλων των αιώνων ζωής τους ήταν πρωτίστως θρησκευτική εκδήλωση, αφού τα πάντα στην Ολυμπία (στην Ιερή Άλτη και στους αγώνες) περιστρέφονταν γύρω από το Δία, αλλά και τους άλλους θεούς του Δωδεκάθεου.
Επισήμανση Τρίτη
Έγκριτοι επιστήμονες διατυπώνουν με πειστικότητα την άποψη ότι οι Ολυμπιακοί Αγώνες συνέχισαν να τελούνται- έστω και με τεράστια προβλήματα- μέχρι το 425 μ.Χ. (επί Θεοδοσίου Β’ 408-450). Ο λόγος που έσβησαν στη συνέχεια ήταν η έλλειψη χρημάτων (χορηγών), θρησκευτικότητας και κάποιες φυσικές καταστροφές, όπως η πυρκαγιά στον ναό της Ολυμπίας, πλημμύρες κτλ. Πέρα από όλα αυτά βέβαιο είναι ότι οι Ολυμπιακοί της Αντιόχειας συνέχισαν να τελούνται μέχρι το 521 μ.Χ.
Υ.Γ. Ο συντάκτης του παραπάνω υπομνήματος δεν έχει την τιμή να γνωρίζει προσωπικά τον Παναγιότατο Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης κ. Άνθιμο. Δυστυχώς δεν είχε ούτε την τιμή να προσκληθεί ως ομιλητής από τους διοργανωτές της επιστημονικής ημερίδας, η οποία έγινε αιτία να ανταλλαγούν αυτές οι απόψεις. Είναι όμως μέλος της Εθνικής Ολυμπιακής Ακαδημίας, διδάσκει στο ΤΕΦΑΑ Θεσσαλονίκης την Ολυμπιακή Παιδεία και έχει αφιερώσει ένα σημαντικό κομμάτι της έρευνάς του ακριβώς σε αυτά τα ιστορικά ζητήματα. Ως εκ τούτου από τη θέση του ερευνητή ειδικών θεμάτων της ιστορίας των Ολυμπιακών Αγώνων και του Ολυμπιακού κινήματος, αισθάνεται την ανάγκη και υποχρέωση να βοηθήσει με τις γνώσεις του στην αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας.
Φιλικά
Καϊμακάμης Β.