Η Ιερατική Σύναξη του Αυγούστου τελέσθηκε εχθές Πέμπτη 1 Αυγούστου 2013, στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου Καστοριάς.
Στη Σύναξη, τόσο Σεβασμιώτατος όσο και ο Πρωτοσύγκελλος Αρχιμ. Αθανάσιος, μίλησαν και εξήγησαν στους Κληρικούς της Μητρόπολης διάφορα εκκλησιαστικά και διοικητικά ζητήματα.
Επίσης, ο Σεβασμιώτατος ανέλυσε την προτρεπτική εγκύκλιο που δόθηκε σε όλους τους Εφημερίους, αναφερόμενος στην αρετή της ευγένειας.
Και συγκεκριμένα, τι είναι η ευγένεια, ποια είναι τα χαρακτηριστικά του ευγενή και μάλιστα του ευγενή Κληρικού, σημειώνοντας χαρακτηριστικά πως “Αν ο «παπάς» δεν είναι τουλάχιστον ευγενής, τότε είναι χαμένη όλη η διακονία του”.
Διαβάστε ολόκληρη την εγκύκλιο του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου κ. Σεραφείμ:
Προς τους Αιδεσιμωτάτους Πρεσβυτέρους της καθ’ ημάς Ιεράς Μητροπόλεως
Αγαπητοί μου Πατέρες,
Ετοιμαζόμαστε και φέτος με τη βοήθεια του Θεού και με τις πολλές πρεσβείες της Υπεραγίας Θεοτόκου και πάντων των Αγίων, να γιορτάσουμε το «Θεομητορικό Πάσχα του καλοκαιριού», που είναι η Κοίμηση της Υπεραγίας Δεσποίνης ημών Θεοτόκου και Αειπαρθένου Μαρίας.
Με την ευκαιρία αυτού του γεγονότος, θα ήθελα και πάλι να επικοινωνήσω μαζί σας και να σας καταθέσω την αγωνία μου γι’ αυτά τα οποία συμβαίνουν στην πατρίδα μας, αλλά και γύρω μας, για τον παράγοντα άνθρωπο που καθημερινά στενάζει κάτω από πολλά δεινά και δυσκολίες και ιδιαίτερα από εκείνους που λεηλατούν μέχρι σήμερα τη χώρα μας και την πατρίδα μας χωρίς να υπάρχει η ελάχιστη βοήθεια.
Βέβαια, πάνω απ’ όλα και πέρα απ’ όλα, είναι το χέρι και η πρόνοια του Θεού. Εκείνο όμως, το οποίο απουσιάζει είναι η δική μας συμμετοχή στην πορεία προς τα εμπρός.
Γι’ αυτό και στις μέρες μας ισχύει αυτό που έλεγε ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος, «ο πλούς εν νυκτί, πυρσός ουδαμού, Χριστός καθεύδει».
Επιτρέψτε μου να καταθέσω στην αγάπη σας λίγες σκέψεις δανεισμένες από τους Αγίους Πατέρας της Εκκλησίας για μία αρετή που σπανίζει στην εποχή μας, μία αρετή που λείπει από πρόσωπα των Κληρικών μας αλλά και απ’ όλους μας, και που είναι η ΕΥΓΕΝΕΙΑ.
Πρώτον. Τι είναι ευγένεια; Δεν είναι απλώς μόνο μία αρετή, αλλά συνισταμένη πολλών αρετών. Δεν είναι απλώς οδηγός καλής συμπεριφοράς που περιέχει κάποιους κανόνες κοσμικής ζωής, αλλά καρπός εσωτερικής ζωής που έρχεται σαν αποτέλεσμα της παρουσίας του Αγίου Πνεύματος στο χώρο της ψυχής μας.
Η ευγένεια είναι ξεχείλισμα μιας ψυχής προς τον συνάνθρωπο. Προέρχεται εκ του περισσεύματος της καρδίας. Γεννιέται σε μία αναγεννημένη και ανακαινισμένη καρδιά.
Είναι η συνισταμένη ενός αγώνος για μία πορεία ανοδική. Εκδηλώνεται αδιακρίτως σε κάθε άνθρωπο μικρό και μεγάλο. Το περιεχόμενο της ευγένειας μας το υπογραμμίζει ο Απόστολος Παύλος: «τη τιμή αλλήλους προηγούμενοι» (Ρωμ. 12,11).
Την επαινούν, ακόμη, και την θαυμάζουν οι Πατέρες της Εκκλησίας. «Ο άνθρωπος ούτε αλαζόνας πρέπει να είναι ούτε κόλακας, ούτε να φτάνει στην αυθάδεια, ούτε όμως και να καταπίπτει στη δουλοπρέπεια. “Το γαρ απερίσκεπτον σφαλερόν”», θα τονίσει ο Άγιος Ισίδωρος ο Πηλουσιώτης.
Δεύτερον. Ο ευγενής άνθρωπος είναι συγχρόνως και διακριτικός. Γίνεται αβαρής, δηλαδή χωρίς βάρος, σε κάθε συνάνθρωπό του.
Εφαρμόζει πάντοτε στη ζωή του το λόγο του Αποστόλου Παύλου: «εν παντί αβαρή υμίν εμαυτόν ετήρησα και τηρήσω»(Β΄ Κορ. 11,9).
Δεν ζητάει, αλλά δίνει. Έτσι διατηρεί και την ελευθερία του και την αξιοπρέπειά του.
Ο ευγενής αποφεύγει την τραχύτητα και πολύ περισσότερο την θρασύτητα, η οποία απωθείται από τους ανθρώπους, γιατί γνωρίζει ότι το θράσος δεν είναι δύναμη αλλά αδυναμία. Και στο θράσος φτάνει κανείς όταν δεν χρησιμοποιεί, όπως τονίζουν οι Πατέρες της Εκκλησίας, με μέτρο το θάρρος.
Η ευγένεια δεν φτάνει ποτέ στο υβρεολόγιο και τη βωμολοχία. Δεν γνωρίζει ποτέ την αναίδεια και την παρρησία, η οποία κατά τον Άγιο Θεόδωρο τον Στουδίτη, είναι «μέγα κακόν και ολέθριον».
Άλλωστε ο Άγιος Εφραίμ ο Σύρος θα πει πως η αναίδεια είναι η μητέρα της ακολασίας.
Τρίτον. Ο ευγενής άνθρωπος δεν μιλάει ποτέ για τον εαυτό του. Δεν παρουσιάζει πότε τον εαυτό του ως σωτήρα. Δεν δημιουργεί οπαδούς, ούτε ομάδες, αλλά φέρεται πάντοτε με σύνεση.
Γενικά, είναι μία ισορροπημένη προσωπικότητα. Ο ευγενής σέβεται και τιμά τους μεγαλυτέρους, όχι υποκριτικά, αλλά πηγαία και αληθινά, με κάθε τρόπο και σε κάθε στιγμή της ζωής του.
Ο ευγενής είναι ο υπομονετικός, ο συνεπής, ο πρόθυμος, ο προσεκτικός, ο ευχάριστος, ο ευγνώμων, που δεν γίνεται ποτέ κουραστικός και ενοχλητικός.
Ο ευγενής είναι αυτός που ελέγχει την ποιότητα της συμπεριφοράς του, πρώτα στον ίδιο του τον εαυτό και μέσα στο ίδιο του το σπίτι.
Γιατί δεν μπορεί κανείς να είναι τύραννος στο σπίτι του και στους δικούς του και ταυτόχρονα να είναι ευσεβοφανής προς τους έξω. Δεν μπορεί να δείχνει κανείς βαρβαρότητα στα παιδιά του και συγχρόνως ένα πλατύ χαμόγελο σε όλους τους άλλους.
Η αληθινή ευγένεια αρχίζει από το χώρο της καρδιάς μας, εκδηλώνεται στο σπίτι μας, στους οικείους μας, εν συνεχεία στους συνανθρώπους μας και απευθύνεται σε όλους χωρίς διακρίσεις.
Ο ευγενής ζητάει πάντοτε πρόθυμα και ειλικρινά συγγνώμη όχι προς το θεαθήναι τοις ανθρώποις, αλλά επειδή αισθάνεται την συνείδησή του να τον ενοχλεί.
Ο ευγενής είναι συγχρόνως και πράος. Είναι ανεκτικός. Δεν χρησιμοποιεί το πάθος του θυμού. Διακρίνεται για τη σοβαρότητά του. Κυρίως, όμως, είναι προσεκτικός στα λόγια του.
Σκέφτεται πότε θα μιλήσει, πως θα μιλήσει, αν θα μιλήσει και όταν θα μιλήσει θα πεί τα πρέποντα. Από τον ευγενή απουσιάζουν οι ψιθυρισμοί, όπως θα πεί ο Μέγας Βασίλειος, «και το απρεπώς λαλείν», όπως θα υπενθυμίσει ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος.
Ο ευγενής προσέχει ακόμη και τη ματιά του, η οποία πολλές φορές μπορεί να προσβάλλει έναν συνάνθρωπό του. Γι’ αυτό έχουν γράψει χαρακτηριστικά πως ο ευγενής, ο σεμνός και αξιοπρεπής έχει σαν σύνθημά του το «κοσμίως βλέπειν» του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου.
Αγαπητοί μου πατέρες, σας έγραψα πάντα τα ανωτέρω, διότι αυτή η αρετή της ευγενείας, τείνει σήμερα να εκλείψει ακόμη και από τα πρόσωπα των Κληρικών μας.
Στ’ αυτιά μου αντηχούν τα λόγια του Γέροντος Αιμιλιανού του Σιμωνοπετρίτου: «αν δεν μπορείτε να γίνεται άγιοι, τουλάχιστον να είστε ευγενείς».
Ο Κληρικός, ιδιαίτερα στις μέρες μας, πρέπει να είναι κατ’ εξοχήν ευγενής άνθρωπος:
Ευγενής στο σπίτι μας.
Ευγενής στους ανθρώπους της Ενορίας μας.
Ευγενής και ευεργετικός στους ανθρώπους που υποφέρουν.
Ευγενής στις διάφορες υπηρεσίες από τις οποίες ζητούμε καθημερινά εξυπηρετήσεις.
Ευγενής σε κάθε άνθρωπο με την οποιαδήποτε ιδιότητα κι αν διαθέτει.
Οι διάφοροι τοπικισμοί και τα δήθεν προνόμια που νομίζουμε ότι έχουμε είναι αποβλητέα και καταδικαστέα από την Εκκλησία μας.
Γι’ αυτό σας απευθύνω θερμοτάτη παράκληση στην αγάπη σας: να εγκολπωθούμε αυτή την αρετή της ευγενείας που αποτελεί άρωμα πολλών αρετών.
Έτσι μόνο θα μπορούμε να αποκτήσουμε την πνευματική μας ισορροπία και την ηρεμία μέσα στο χώρο της καρδιάς μας και αυτήν την αγάπη και την ειρήνη να τις προσφέρουμε στους συνανθρώπους μας που τόσο τις έχουν ανάγκη.
Αν ο «παπάς» δεν είναι τουλάχιστον ευγενής, τότε είναι χαμένη όλη η διακονία του. Εν’ όψει δε της Θεομητορικής εορτής της Κοιμήσεως της Υπεραγίας Θεοτόκου σας υπενθυμίζω για μία ακόμη φορά καθώς και τα προηγούμενα χρόνια τα κάτωθι και σας παρακαλώ να δείξετε το ενδιαφέρον σας.
1. Καθημερινά να τελείτε στον Ιερό Ναό τον Εσπερινό και εν συνεχεία τον Παρακλητικό Κανόνα προς την Υπεραγία Θεοτόκο (μικρό ή μεγάλο), σύμφωνα με το Τυπικό της Εκκλησίας, αφού προηγουμένως ενημερώσετε τους ενορίτες σας για την Ιερά Ακολουθία και τον ακριβή χρόνο ενάρξεως.
Σας συνιστώ, αδελφικά και πατρικά, να μην ξεχνάτε καθημερινά, όλο τον χρόνο, στο σπίτι σας, μπροστά στις άγιες εικόνες, να ψάλετε τον Παρακλητικό Κανόνα προς την Υπεραγία Θεοτόκο και ακόμη, κάθε βράδυ, μαζί με το Απόδειπνο να αναγινώσκετε και την Ακολουθία των Χαιρετισμών Της.
Θα έχετε την ευλογία και την χάρη της Παναγίας, η οποία θα σκεπάζει εσάς και την οικογένειά σας.
2. Προς όφελος των ενοριτών σας, θα πρέπει να λειτουργείτε πιο τακτικά την χρονική περίοδο αυτή και ίσως καθημερινά. Είναι μία θυσία και μία προσφορά που παρέχει όμως πολλές ευλογίες.
3. Μέσα στα πλαίσια αυτά της Θείας Λατρείας, να κάνετε και μία σύντομη Ι. Αγρυπνία στις 13 προς 14 Αυγούστου, προετοιμάζοντας έτσι, τους πιστούς σας για την μεγάλη εορτή της Παναγίας.
Μαζί λαμβάνετε και το τυπικό της Ιεράς αυτής Αγρυπνίας. Μπορείτε, ακόμη, να καθιερώσετε και την τέλεση του μυστηρίου του Ιερού Ευχελαίου και με τον τρόπο αυτό να προετοιμάσετε κατάλληλα το ποίμνιό σας. (Υπενθυμίζουμε ότι την κυριώνυμο ημέρα της εορτής της Κοιμήσεως της Θεοτόκου ΔΕΝ ΤΕΛΟΥΝΤΑΙ ΜΝΗΜΟΣΥΝΑ).
4. Να προσέξουμε την νηστεία. Η νηστεία του Δεκαπενταυγούστου είναι αλάδωτη καθημερινά, εκτός Σαββάτου και Κυριακής. Να την τηρήσουμε πρώτα εμείς, αφού προηγουμένως ενημερώσουμε τον λαό για την σημασία αυτής της νηστείας.
Πρέπει απαραιτήτως να ενημερώσουμε τους διαφόρους Συλλόγους, αλλά και τους Χριστιανούς μας ότι στις πανηγύρεις των χωριών μας να μην καταλύουν την νηστεία την παραμονή της μεγάλης θεομητορικής εορτής, με αποτέλεσμα ουδείς την επομένη ημέρα να κοινωνεί των Αχράντων Μυστηρίων.
5. Να προτρέψουμε τους πιστούς για την συμμετοχή τους στα Μυστήρια της Ιεράς Εξομολογήσεως και της Θείας Κοινωνίας.
6. Εάν εορτάζει ο Ενοριακός σας Ναός, να τον ετοιμάσετε κατάλληλα για την πανήγυρη (καθαριότητα, στολισμός εικόνων, ευπρέπεια όλου του Ναού).
Ακόμη, να ανακοινωθεί εγκαίρως το πρόγραμμα των Ιερών Ακολουθιών της παραμονής και της κύριας ημέρας.
7. Πρωτοστάτης στην πανήγυρη αυτή είναι ο Ιερός Μητροπολιτικός Ναός της Καστοριάς, ο οποίος εορτάζει την 15η Αυγούστου και όπου θα τελεσθεί Μέγας Πανηγυρικός Εσπερινός με τα Εγκώμια της Παναγίας την 14η Αυγούστου και ώρα 7.00 μ.μ., το πρωί της κυριωνύμου ημέρας Αρχιερατική Θεία Λειτουργία, ενώ το απόγευμα της ίδιας ημέρας και ώρα 6.30 μ.μ. η κάθοδος της Ιεράς Εικόνος της Παναγίας από τον Μητροπολιτικό Ναό στην Ιερά Μονή Παναγίας Μαυριωτίσσης.
8. Αποτελεί ιδιαίτερη ευλογία η συμμετοχή όλων σας στην Ιερά Αγρυπνία που θα τελεσθεί στην παλαίφατη και ιστορική πανηγυρίζουσα Ιερά Μονή Παναγίας Μαυριωτίσσης στις 22 προς 23 Αυγούστου επί τη εορτή της Αποδόσεως της Κοιμήσεως της Θεοτόκου.
Είναι η απόδοση του σεβασμού και του χρέους που έχουμε απέναντι στην μητρική προστασία της Παναγίας. Αξίζει να αφιερώσει κανείς λίγες ώρες της νύκτας για εκείνη που, παρά τις αμαρτίες μας και τα λάθη μας, συνεχίζει να μας σκεπάζει και να πρεσβεύει.
9. Την περίοδο αυτή εορτάζουν και: η Ιερά Μονή Παναγίας Φανερωμένης κοινότητος Αγίας Κυριακής (30 και 31 Αυγούστου) και η Ιερά Μονή Παναγίας Κλεισούρας (7 και 8 Σεπτεμβρίου).
Με αυτό τον τρόπο, Πατέρες μου, θα μας δοθεί η ευκαιρία να βοηθήσουμε τις ψυχές των Χριστιανών για μία πνευματική αποτοξίνωση, να τις ξεκουράσουμε με το Μυστήριο της Ιεράς Εξομολογήσεως και να τις θρέψουμε με το Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, να τις οδηγήσουμε στην Υπεραγία Θεοτόκο και να προβάλλουμε σε όλους μας, ως πρότυπο για την δική μας ζωή, την Μητέρα του Κυρίου μας και την δική μας Μητέρα, την Παναγία.