Ἡ «σημαιολογία» τῶν ἐθνικῶν μας ἑορτῶν
Τοῦ κ. Γ. Μπαμπινιώτη
Μία ἔρευνα τοῦ κ. Χρ. Κάτσικα («Τό Βῆμα» 27.10.2004) συντάραξε τίς μέρες αὐτές τήν Κοινή Γνώμη, δείχνοντας ὅτι μεγάλος ἀριθμός μαθητῶν τῶν Σχολείων μας (ἀπό 20 ἕως 45% ἐπί 700 ἐρωτηθέντων μαθητῶν Γυμνασίου) ἀγνοεῖ τά ἱστορικά γεγονότα πού συνδέονται με την ἐπέτειο τοῦ ΟΧΙ τῶν Ἑλλήνων, ἀγνοεῖ τά γεγονότα τῆς 28ης Ὀκτωβρίου τοῦ 40. Πώς ἀγνοεῖ ἤ συγχέει καί ἄλλες μεγάλες ἐπετείους καί ἄλλα σημαντικά ἱστορικά γεγονότα τοῦ ἐθνικοῦ βίου τῆς πατρίδας μας, πράγμα πού ἔχουν δείξει ἡ ἴδια καί ἄλλες συναφεῖς ἔρευνες.
Κάθε σκεπτόμενος Ἕλληνας ὀφείλει νά ἀναρωτιέται ἄν οἱ ἐθνικές μας ἐπέτειοι ἔχουν πλέον στή σχολική ζωή καί γενικότερα, στήν ἑλληνική κοινωνία τή βαρύτητα, τόν παλμό, τήν αἴγλη καί τή συμμετοχή πού τούς ἐμπρέπει. Ἄν δέν ἀποτελοῦν γιά πολλούς ἁπλή ἀφορμή «χαλάρωσης», προσφιλοῦςἔννοια καί ὅρου τῆς σύγχρονης ζωῆς. Κι ἄν αὐτά ἰσχύουν γιά γονεῖς καί μαθητές τοῦ Σχολείου, τό ἴδιο συμβαίνει καί μέ τήν παρουσία φοιτητῶν στίς Αἴθουσες Τελετῶν ἑορτασμοῦ ἐθνικῶν ἑορτῶν στά Πανεπιστήμια. Φοβοῦμαι ὅτι ὑπάρχει μία τάση ὑποχώρησης τῆς «ἐθνικῆς μνήμης» μας, μία ἔλλειψηἀξιολόγησης, ἀνάκλησης καί προβολῆς τῶν ὁροσήμων πού ὁρίζουν τήν ἱστορική πορεία, τήν ἐθνική φυσιογνωμία καί τό ἀξιακό σύστημα τῆς χώρας μας, δηλαδή καίρια στοιχεῖα τοῦ πολιτισμοῦ μας.
Πρέπει, νομίζω, νά ξανασκεφθοῦμε νέους τρόπους, νέες μορφές προσέγγισης, νά σκεφθοῦμε ἀνανεωμένες μορφές ἑορτασμοῦ, πού νά προσελκύουν καί νά ἔχουν ἀπήχηση στούς νέους – μαθητές, φοιτητές, σπουδαστές. Καί ἴσως πρέπει νά ἀρχίσει ὁ προβληματισμός γι΄ αὐτό τό θέμα ἀπό τά Πανεπιστήμια, ἐκεῖ πού μορφώνονται οἱ αὐριανοί ἐκπαιδευτικοί ὅλων τῶν βαθμίδων, ὅπου κατ’ ἐξοχήνἀναπτύσσονται καί διακινοῦνται ἰδέες, ὅπου ὑπάρχουν γενικά οἱ ὅροι γιά μία πιό δημιουργική προσέγγιση τοῦ μεγάλου αὐτοῦ θέματος.
Πολλά μποροῦν νά γίνουν. Ἕνα μόνο – νομίζω – πρέπει, πάσῃ θυσίᾳ, νά ἀποφευχθεῖ: νά στεκόμαστεἀπαθεῖς σέ μιά φθίνουσα πορεία τῶν ἐθνικῶν ἑορτασμῶν στόν εὐαίσθητο χῶρο τῆς Παιδείας ὡς πρός τή βαθύτερη οὐσία τέτοιων ἑορτασμῶν, ἀλλά καί ὡς πρός τά διάφορα ψευδοπροβλήματα πού ἔχουνἀρχίσει νά ἀναφύονται καί νά ἀναδεικνύονται τηλεοπτικῶς κατ’ ἔτος τέτοιον καιρό, σέ σχέση μέ τή σημαία καί τούς σημαιοφόρους στίς μαθητικές παρελάσεις. Ὅπου ὑποχωρεῖ ἡ οὐσία θριαμβεύει ὁ τύπος καί περισσεύει ἡ τυπολατρία. Ὅταν ὑπάρχουν ἑλληνόπουλα πού δέν ξέρουν τί γιορτάζουμε τήν 28ηὈκτωβρίου, δέν μπορεῖ νά εἶναι μεῖζον σέ σπουδαιότητα θέμα ποιό παιδί θά σηκώσει τή σημαία σέ κάποιο σχολεῖο τῆς ἑλληνικῆς ἐπικράτειας! Καί τό πῶς τιμᾶς τό ἐθνικό μας σύμβολο, τή σημαία μας, δένἔχει τόσο σχέση μέ τήν ἐπίδοση αὐτοῦ ἤ ἐκείνου τοῦ μαθητῆ, ἀλλά μέ τήν ποιότητα, τήν ψυχικήἀνάταση, μέ τό φρόνημα καί, κυρίως, μέ τήν κατανόηση τῆς οὐσίας κάθε ἐθνικῆς ἐπετείου, καθώς καί μέ τήν ἐνεργό παρουσία καί συμμετοχή στόν ἑορτασμό ὅλων τῶν μελῶν τῆς σχολικῆς κοινότητας – μαθητῶν, γονέων καί δασκάλων. Ὅταν ἡ ἀπουσία παίρνει τή θέση τῆς οὐσίας στούς ἐθνικούςἑορτασμούς, τότε χάνουν τή σημασία τους καί οἱ ὅποιες διαφωνίες καί δῆθεν εὐαισθησίες. Τότε ἡ οὐσία τοῦ ἐθνικοῦ ἑορτασμοῦ μετατρέπεται, ὅπως τό ζήσαμε πάλι τίς μέρες αὐτές, σέ ἀ-νούσιες καίἐπιφανειακές ἀντεγκλήσεις γιά τή σημειολογία τῆς σημαίας ἤ μᾶλλον γιά τή «σημαιολογία» τῶνἐθνικῶν μας ἑορτῶν!
Ἀλήθεια, ἕνας λιγότερο καλός μαθητης δέν εἶναι ἄξιος νά σηκώσει τή σημαία μας; Κι ὅσοι Ἕλληνες,ἀγράμματοι ἐν πολλοῖς, παιδιά τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ, τίμησαν τήν πατρίδα καί τό ἐθνικό μας σύμβολο μέ τόν ὑπέρτατο τρόπο, μέ τή θυσία τῆς ζωῆς τους στά πεδία τῶν μαχῶν, αὐτοί, ὡς μικρῆς ἐπίδοσης στά γράμματα Ἕλληνες, θά ἦταν ἀνάξιοι νά σηκώσουν τήν ἑλληνική σημαία;
Τά δέντρα, στό επίμαχο θέμα, φαίνεται νά ἔχουν κρύψει τό δάσος. Ὅσοι θέλουν νά μιλήσουν γιά τήν οὐσία τοῦ θέματος τοῦ ἑορτασμοῦ τῶν ἐθνικῶν ἑορτῶν, ἄς ρωτήσουν πῶς, μέ ποιά συμμετοχή, σέ τί κλίμα γίνονται οἱ ἑορτασμοί αὐτοί στήν πλειονότητα τῶν σχολείων μας. Τότε θά καταλάβουν ποῦβρίσκεται στήν πραγματικότητα τό πρόβλημα. Θά ἀντιληφθοῦν ὅτι ἡ ἐπίφαση τρώει τήν οὐσία. Ἡπαρέλαση ἐπισκιάζει τόν παιδευτικό χαρακτήρα, πού πρέπει νά ἔχει γιά τό σχολεῖο ὁ ἑορτασμός τῶνἐθνικῶν ἐπετείων. Τό θέμα εἶναι ποιός θά σηκώσει τή σημαία σέ μία πρόχειρα προετοιμασμένη παρέλαση (σέ ἐνδυματολογική ἐμφάνιση, σέ συγχρονισμό, σέ ἐπίγνωση τοῦ γεγονότος καί τοῦ συμβολισμοῦ του) πού καταλήγει, γιά τούς περισσότερους μαθητές, στίς παρακείμενες καφετερίες; Δέν εἶναι τό τί θά μείνει στήν ψυχή καί στή συνείδησή τους γιά τή θυσία τῆς ζωῆς ἤ τῆς σωματικῆς ἀκεραιότητας κάποιωνἙλλήνων, γιά τόν ἀγώνα καί τά ἰδανικά τῶν Ἑλλήνων τοῦ 40, γιά τόν πόλεμο καί τήν ἘθνικήἈντίσταση, γιά τούς νέους πού ἔπεσαν ἤ ἐκτελέστηκαν, γιά ὅ,τι γενικά ἀνεβάζει τό φρόνημα καί ἐμπνέει τόν ἄνθρωπο; Ἡ ἐθνική ἑορτή, πρῶτα καί πάνω ἀπό ὅλα, εἶναι κίνητρο παιδείας καί αὐτοσυνειδησίας!Ὄχι ἀφορμή ἐπίδειξης. Κι ἄν μέ τήν ἐπίδειξη καί τή βαθμοθηρία τῶν παιδιῶν τους ἱκανοποιεῖται ἡματαιοδοξία κάποιων γονέων, ἄς σκεφθοῦν ὅτι μέ αὐτή τή νοοτροπία δέν συμβάλλουν σ’ αὐτό πού κυρίως χρειάζονται τά παιδιά τους: στήν καλλιέργεια τοῦ νοῦ, τῆς ψυχῆς καί τῆς συνείδησής τους, στήν πραγματική μόρφωσή τους, ὅπως βγαίνει καί μέσα ἀπό μία σωστή βίωση τῶν ἐθνικῶν ἐπετείων.
ἀπό «ΤΟ ΒΗΜΑ / ΝΕΕΣ ΕΠΟΧΕΣ»
Κυριακή 7 Νοεμβρίου 2004, σελ. 91 Α55.