Η Ι.Μ. Παναγίας Στομίου, γνωστή και ως Παναγιά η Στομιώτισσα, είναι χτισμένη στη νότια όχθη της χαράδρας του Αώου, μεταξύ των βουνών Τύμφη και Τραπεζίτσα σε ένα ύψωμα με μαγευτική θέα μέσα στον Εθνικό Δρυμό Βίκου.
Η αρχική Μονή (15ος – 16ος αιώνας) βρισκόταν στη θέση Παλιομονάστηρο, στη βόρεια όχθη του ποταμού.
Η προσωνυμία (Στομίου) αναφέρεται πιθανότατα στη φυσική διαμόρφωση της περιοχής, που σαν στόμιο ανοίγεται προς τη χαράδρα.
Η πρόσβαση γίνεται με τα πόδια μέσω Κόνιτσας, ακολουθώντας για μιάμιση ώρα περίπου τη διαδρομή στη δεξιά (νότια) όχθη του Αώου, από το ύψος της παλιάς γέφυρας μέσα στην επιβλητική χαράδρα του ποταμού και ανάμεσα σε πυκνές δασωμένες πλαγιές.
Ιστορικό
Η Ιερά Μονή Στομίου ιδρύθηκε αρχικά το 1412 ή κατά άλλους το 1590. Στη σημερινή της θέση μεταφέρθηκε το 1774 από τον Ηγούμενο Κωνσταντίνο. Κατά την παράδοση, αιτία της μετεγκατάστασης υπήρξε το θαυμαστό γεγονός της μετακίνησης της εικόνας της Παναγίας στη σημερινή θέση. Από την αρχική Μονή μεταφέρθηκαν τμήματα του τέμπλου, εικόνες και λείψανα αγίων.
Η Μονή γνώρισε ακμή και απέκτησε μεγάλη περιουσία. Διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην ευρύτερη περιοχή με αγαθοεργίες και συστηματική οικονομική στήριξη σχολείων.
Στο διάστημα από το 1923 μέχρι και το 1958 ήταν ουσιαστικά έρημη, έχοντας υποστεί καταστροφές, με σημαντικότερη την πυρπόλησή της από τους Γερμανούς το 1943, από την οποία διασώθηκε μόνο το Καθολικό. Το 1956 ξεκίνησε μια πρώτη προσπάθεια αποκατάστασης, ενώ πρόσφατα επισκευάστηκε το 1989.
Η Μονή Στομίου είναι σήμερα ενεργό ανδρικό μοναστήρι, υπαγόμενο στην Ι. Μητρ. Δρυϊνουπόλεως, Πωγωνιανής και Κονίτσης και είναι ιστορικό διατηρητέο μνημείο. Διαθέτει 11 καινούρια κελλιά, καθώς και το Καθολικό –σταυρεπίστεγη βασιλική με τρούλο- το οποίο είχε διασωθεί από την πυρκαϊά του 1943. Το εσωτερικό του ναού κοσμείται με ξυλόγλυπτο τέμπλο, ενώ ενδιαφέρον παρουσιάζουν τμήματα του παλαιότερου τέμπλου και οι λίγες βυζαντινές εικόνες που μεταφέρθηκαν από την παλαιά Μονή. Στα κειμήλιά της περιλαμβάνονται επίσης παλαιά λειτουργικά βιβλία καθώς και λείψανα αγίων (Μ. Βασιλείου, Ι. Χρυσοστόμου, Αγ. Κοσμά του Αναργύρου, Σαμωνά μάρτυρος και ομολογητού, Αγ. Νείλου και Οσίου Αλυπίου του Κιονίτου). Τα τελευταία χρόνια στο μοναστήρι έχουν ξεκινήσει πολλές εργασίες συντήρησης και αναστήλωσης των κτιρίων, η δε στέγη του Καθολικού καλύφθηκε από φύλλα μολύβδου. Η Ιερά Μονή της Παναγίας Στομίου πανηγυρίζει στις 8 Σεπτεμβρίου (Γενέσιον της Θεοτόκου) με μεγάλη συμμετοχή πιστών.
Από τις σημαντικές μορφές που μόνασαν στη Μονή ήταν ο μακαριστός Γέροντας Παΐσιος ο Αγιορείτης, ο οποίος, στο διάστημα που έμεινε εκεί (1958-1962), κατάβαλε -με τη συνδρομή επιτρόπων και άλλων- σημαντική προσπάθεια για την αποκατάστασή της.
Τέλος, σύμφωνα με κάποιες ενθυμίσεις, μεταξύ των αφιερωτών της Μονής συγκαταλέγεται και ο γνωστός ληστής Νταβέλης, ο οποίος φέρεται να ενίσχυσε οικονομικά την οικοδόμηση του εξωτερικού περιβόλου.
Σύμφωνα με τον Α. Ευθυμίου : ” Το μοναστήρι είχε αρκετά γιδοπρόβατα και βόδια. Ένα βόδι μάλιστα το είχαν αγοράσει με χρήματα του λήσταρχου Νταβέλη όπως διόρθωσαν και ψήλωσαν και την μάντρα του Μοναστηριού με τα φλωριά του μαναριού του. Ο Νταβέλης είχε πάντα ένα μανάρι μαζί του μασκώτ της ομάδας του χρυσοστολισμένο. Κάποια μέρα που το είχαν μπλοκάρει τα τούρκικα αποσπάσματα, το μανάρι του ξεκόπηκε και μπλέχτηκε με τα πρόβατα του μοναστηριού που βοσκούσε ο Μήτρος Ρετζούλης. Εκείνος το παρουσίασε στο μοναστήρι και οι καλόγεροι ειδοποίησαν με την σειρά τους τον Νταβέλη ότι βρισκόταν εκεί. Ο Νταβέλης μαθαίνοντας ότι το μανάρι του βρισκόταν εκεί και πιστεύοντας ότι η Παναγία η Στομιώτισσα τον βοήθησε να νικήσει τα Τούρκικα στρατεύματα, έστειλε είδηση να κρατήσουν τα φλωριά για το μοναστήρι και να του στείλουν το μανάρι του.”
ΠΗΓΕΣ :
http://eparxiakonitsas.wordpress.com/
http://stomenkalosstomenmetafovoutheou.blogspot.gr/
ΤΕΥΧΟΣ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ : ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ
2/4/2015