Οἱ ἐπιστολὲς Μίκη Θεοδωράκη πρὸς Στέφανο Ληναῖο
Πρὸς κ. Στέφανο Ληναῖο – 21.12.2009
Ἀγαπητέ μου Στέφανε,
Προχτὲς τὸ βράδυ στὴ Ν.Ε.Τ. ὁ Νίκος Δήμου στὴν ἐκπομπὴ «Στὰ ἄκρα» ἐπα-ναλάμβανε τὶς γνωστὲς ἀπόψεις Ρεπούση-Λιάκου-Κουλούρη-Ἄννας Φραγκουδάκη καὶ τοῦ νέου «φρούτου», τῆς κ. Δραγώνα, τέως βουλευτῆ τοῦ ΠΑ.ΣΟ.Κ καὶ «εἰδικῆς γραμματέως τοῦ Ἑνιαίου Διοικητικοῦ Τομέα Θεμάτων Ἐκπαιδευτικοῦ Σχεδιασμοῦ Ἐκπαίδευσης Ἑλληνοπαίδων» δηλαδὴ στὴν καρδιὰ τῆς διαμόρφωσης τῆς σκέψης, τῶν γνώσεων καὶ τοῦ ἤθους τῶν Ἑλλήνων τοῦ μέλλοντος.
Στὴν «παρέα» συμμετέχει καὶ ὁ κ. Νίκος Μουζέλης, σύζυγος τῆς κ. Θ. Δραγώνα, καθηγητὴς τοῦ LSE (?) καὶ ἐπιστημονικὸς ὑπεύθυνος τοῦ «Κέντρου Ἀνάπτυξης Ἐκπαιδευτικῆς Πολιτικῆς τῆς Γ.Σ.Ε.Ε.»!!! Ἄλλο ἕνα πόστο-κλειδί. Τὸ 1999 συ-ναντᾶμε τὴν κ. Δραγώνα μαζὶ μὲ τοὺς «ἐπιφανέστερους Ἕλληνες ἀναθεωρητὲς ἱστοριογράφους» σὲ διεθνὲς συνέδριο στὴν Χάλκη τοῦ CDRSEE (Κέντρο γιὰ τὴ Δημοκρατία καὶ τὴ Συμφιλίωση στὴν Νοτιοανατολικὴ Εὐρώπη) καὶ τοῦ ΕΛΙΑΜΕΠ (ἕδρα τοῦ κ. Βερέμη) μὲ θέμα τὴν «Ἐθνικὴ Μνήμη» (δηλαδή, λέω ἐγώ, «πῶς θὰ καταργήσουμε τὴν ἐθνική μας μνήμη»).
Ἡ κ. Δραγώνα στὸ βιβλίο της «Τί εἶναι ἡ πατρίδα μας;» πιάνει τὸν ταῦρο ἀπὸ τὰ κέρατα (θαύμασε ὕφος γραφῆς): «Ἡ ἑλληνικὴ ταυτότητα δὲν ὑπῆρχε πρὶν ἀπὸ τὸ 19ο αἰώνα. Δημιουργήθηκε ἔξωθεν σὲ μία ἐποχὴ ἐθνικισμοῦ, ἀποικιοκρατίας καὶ ἐπεκτατικοῦ ἰμπεριαλισμοῦ. Κοντολογὶς, κάποιοι ἀπὸ τὸ ἐξωτερικό μᾶς εἶπαν τὸ 19ο αἰώνα ὅτι εἴμαστε Ἕλληνες καὶ ἐμεῖς τὸ δεχθήκαμε γιὰ νὰ κονομήσουμε (!!!), πουλῶντας τὸ παραμύθι ὅτι εἴμαστε ἀπόγονοι τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων».
(Τρέμετε ἄθλιοι «κονομάκηδες» Σεφέρη καὶ Ἐλύτη, ποὺ στὴν ὁμιλία σας κατὰ τὴν ἀπονομὴ τοῦ βραβείου Νόμπελ ὑμνήσατε τὴ συνέχεια τοῦ ἑλληνικοῦ ἔθνους ἀπὸ τὸν Ὅμηρο ἕως σήμερα). Στὸ ἐν λόγῳ βιβλίο της ἡ σύμβουλος τῆς κ. Ἄννας Διαμαν-τοπούλου ἀναφέρει σχετικά: «Ἡ ἀρχαιότητα χρησιμοποιεῖται ὡς πρότυπο ὑπερι-στορικὸ (!) μὲ ἀποτέλεσμα νὰ «ἀποδεικνύει» τὴν ἀναξιότητα τῆς ἑλληνικῆς κοι-νωνίας καὶ τοῦ πολιτισμοῦ της».
Ἐπίσης, τὸ Ἔθνος περιγράφεται ὡς «ὀντότητα ὑπερχρονικὴ καὶ στατική», μὲ ἀποτέλεσμα νὰ ναρκοθετεῖται ἡ ἔννοια τῆς ἐξέλιξης καὶ νὰ καλλιεργοῦνται -ἀντίθετα μὲ τὶς ἀξίες τῆς ἐποχῆς μας- ὁ ἐθνοκεντρισμὸς καὶ ἡ ξενοφοβία».
Ὁ μόνος ποὺ ἀπάντησε δημοσίως σ’ αὐτά , ἀπ’ ὅ,τι γνωρίζω, εἶναι ὁ Κώστας Γεωργουσόπουλος σὲ τελευταῖο ἄρθρο του στὰ «ΝΕΑ», ὁ ὁποῖος ,πρὸς τιμήν του, ἀπαντῶντας σὲ -σχετικὸ μὲ τὰ παραπάνω- ἄρθρο τῆς κ. Ἄννας Φραγκουδάκη, στενῆς φίλης καὶ ὁμοϊδεάτισσας τῆς εἰδικῆς γραμματέως τοῦ Ὑπουργείου Παιδείας, ἀνέφερε τὰ ἑξῆς :
«Ἡ κ. Φραγκουδάκη θεωρεῖ πὼς κάθε ἀναφορὰ σὲ πατρίδα, πατριωτισμό, ἔθνος εἶναι συντηρητική, δεξιὰ καὶ σχεδὸν φασιστικὴ πολιτικὴ. Ἔτσι, καλὸ θὰ εἶναι νὰ ἀπαλειφθοῦν ἀπὸ τὰ σχολικὰ βιβλία ὅλα τὰ ποιήματα, τὰ διηγήματα καὶ τὰ δοκίμια ποὺ ἀναφέρουν ὡς θετικοὺς χαρακτηρισμοὺς τὶς ἔννοιες «πατρίδα», «ἔθνος». Πρέπει εὐθὺς νὰ ἀφαιρεθοῦν ἀπὸ τὰ σχολικὰ ἐγχειρίδια ὅλες οἱ ἀναφορὲς ποὺ ὑπάρχουν στὸ ἔργο τοῦ Σολωμοῦ καὶ ἰδίως στὸν πατριδοκαπηλικὸ «Ὕμνον εἰς τὴν Ἐλευθερίαν» στὶς ἔννοιες «πατρίδα» καὶ «ἔθνος».
Ἂν δὲν γίνεται νὰ καταχωνιαστεῖ ἡ «Ἱστορία τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους» τοῦ Παπαρρηγόπουλου, καλὸ θὰ εἶναι νὰ καεῖ. Ὁπωσδήποτε, ὅμως, θὰ πρέπει νὰ καεῖ καὶ μάλιστα δημοσίως, τὸ φασιστικὸ μυθιστόρημα τῆς Πηνελόπης Δέλτα «Γιὰ τὴν Πατρίδα». Νὰ ἐξοβελισθοῦν τὰ δεκατετράστιχα τοῦ Παλαμᾶ «Πατρίδες».
Ἐντὸς σύντομης προθεσμίας πρέπει νὰ ἀλλάξουν ὄνομα ἡ ποδοσφαιρικὴ ὁμάδα «Ἐθνικός», τὸ «Ἐθνικὸ Θέατρο», ἡ ἐφημερίδα «Ἔθνος», τὸ «Πατριωτικὸ Ἵδρυμα», τὸ «Ἐθνικὸ Ἵδρυμα Ἐρευνῶν», τὸ «Ὑπουργεῖο Ἐθνικῆς Ἀμύνης » καὶ τὸ «Ὑπουρ-γεῖο Ἐθνικῆς Παιδείας καὶ Θρησκευμάτων», ἡ «Ἐθνικὴ Λυρικὴ Σκηνὴ» κ.λπ.
Ὅπως καταλαβαίνεις, μπροστὰ σ’ αὐτὴν τὴ βαρυχειμωνιά, ποὺ μᾶς προέκυψε ξαφνικά, ἕνας μονάχα κοῦκος δὲν φέρνει τὴν Ἄνοιξη. Ἐκτὸς πιὰ καὶ ἂν ὅλοι οἱ Ἕλληνες – ἀνώνυμοι καὶ ἐπώνυμοι- ἔχουν περιπέσει σὲ «χειμερία νάρκη» ἢ ἔχουν (ἔχουμε) χάσει τὰ ἀνακλαστικά μας ὡς Ἕλληνες πατριῶτες.
Νομίζω ὅτι ἦρθε ὁ καιρός, πρῶτον νὰ ἐνημερώσουμε ὅσο γίνεται πιὸ πλατειά, πιὸ ὑψηλὰ καὶ πιὸ βαθειά τοὺς Ἕλληνες πολίτες, ἀνεξαρτήτως μόρφωσης, ἰδιότητας, εἰδικότητας, ἐπαγγέλματος καὶ ἀξιώματος. Δεύτερον νὰ ἀποκαλύψουμε τὴ συνωμοσία καὶ τοὺς συνωμότες ἕναν-ἕναν, νὰ ἀποκαλύψουμε τὶς ἀπόψεις, τὶς προσπάθειες, τὶς πράξεις καὶ τὰ ἔργα τους καὶ κυρίως αὐτοὺς ποὺ κρύβονται πίσω τους, ποὺ φαίνεται ὅτι εἶναι τόσο ἰσχυροὶ καὶ ἐπικίνδυνοι, ὥστε νὰ ἔχουν ὡς τώρα κατορθώσει νὰ τοὺς προωθήσουν στὰ νευραλγικότερα σημεῖα τῆς ἐθνικῆς μας ζωῆς καὶ εἰδικὰ στὴν Παιδεία, στὰ ΜΜΕ, ἀκόμα καὶ στὸ Κέντρο ὅπου σχεδιάζεται ἡ ἐξωτερική μας πολιτική, στὸ Ὑπουργεῖο Ἐξωτερικῶν!
Τρίτον, νὰ προβάλουμε τὶς λεπτομερεῖς ἀποκαλύψεις τοῦ «ΡΕΣΑΛΤΟ» καὶ τοῦ «ΑΡΔΗΝ» γιὰ τὴν ΕΛΙΑΜΕΠ, ποὺ φαίνεται ὅτι παίζει τὸ ρόλο τῆς ραχοκοκκαλιᾶς ἀπ’ ὅπου ἐκπορεύονται οἱ εἰδικευμένες ὁμάδες τῶν συνωμοτῶν. Τέταρτον, νὰ περάσουμε ὅσο γίνεται περισσότερο στὴν ἀντεπίθεση, ἀφοῦ πρῶτα πεισθοῦν ὅλοι ὅτι ἡ πατρίδα μας ἀντιμετωπίζει τὸ μεγαλύτερο ἴσως κίνδυνο στὴν ἱστορία της, γιατί αὐτὴ τὴ φορὰ προέρχεται ἀπὸ τὰ μέσα καὶ ὄχι ἀπὸ ἔξω, ὅπως ἕως τώρα.
Δὲν ἀντιμετωπίζουμε ἐχθρικοὺς στρατοὺς μὲ ὄπλα ποὺ τραυματίζουν καὶ σκοτώνουν τὰ σώματα ἀλλὰ τὴν ψυχή μας! Γιατί ἔχουμε μέσα στὸ σῶμα μας ἕναν καρκίνο πού ἂν τὸν ἀφήσουμε νὰ γενικευθεῖ, τὸ ἀποτέλεσμα θὰ εἶναι νὰ κα-τάστραφοῦν τὰ εὐαίσθητά μας «ὄργανα», δηλαδὴ οἱ ἀξίες, πάνω στὶς ὁποῖες στηρίζεται ἡ ἴδια ἡ ζωὴ τοῦ «σώματος», ποὺ εἶναι ἡ ἑλληνικὴ κοινωνία, ἡ ἑλληνικὴ πατρίδα καὶ τὸ ἑλληνικὸ ἔθνος, ποὺ κατ’ εἰκόνα καὶ ὁμοίωσή τους γεννηθήκαμε, μεγαλώσαμε καὶ γίναμε αὐτοὶ ποὺ εἴμαστε -καλοί, κακοὶ ἀλλὰ εἴμαστε ἐμεῖς καὶ ὄχι κάποιοι ἀπρόσωποι, ὅπως ἐπιχειροῦν -ὡς φαίνεται- νὰ μᾶς κάνουν ξένοι καὶ ντόπιοι συνωμότες γιὰ τὰ δικά τους συμφέροντα.
Ἐπειδὴ γνωρίζω ὅτι συμφωνεῖς μ’ αὐτὲς τὶς ἀπόψεις, σοῦ στέλνω μαζὶ μὲ τὸ γράμμα αὐτὸ, ποὺ- ἂν νομίζεις-μπορεῖ νὰ πάρει δημοσιότητα, μία προσωπικὴ ἔκ-κληση πρὸς τοὺς συμπατριῶτες μας μὲ τὸν τίτλο «Γιὰ τὴν ὑπεράσπιση τῆς ἐθνικῆς μας συνείδησης».
Πιστεύω ἀκράδαντα ὅτι, ὅπως στὴν ἐποχὴ τῆς Ἐθνικῆς Ἀντίστασης ὁ κύριος στόχος ἦταν ἡ Ἐλευθερία τῆς πατρίδας καὶ τὸν καιρὸ τῆς Ἀντίστασης κατὰ τῆς Χούντας ἡ Δημοκρατία, σήμερα ποὺ προβάλλουν ὅλο καὶ πιὸ πολὺ οἱ κίνδυνοι-τόσο ἐξωτερικοὶ ὅσο καὶ ἐσωτερικοί- γιὰ τὴν ἀκεραιότητα τῆς πατρίδας μας (κάθε μορφῆς), ὁ κύριος στόχος ὅλων τῶν Ἑλλήνων, ἀνεξάρτητα ἀπὸ ἰδεολογίες καὶ κόμματα, θὰ πρέπει νὰ εἶναι ὁ Πατριωτισμός.
Σὲ χαιρετῶ μὲ ἀγάπη,
Μίκης Θεοδωράκης
Ἐπιστολὴ δεύτερη:
Ἀθήνα, 22.12.2009
Ἀγαπητέ μου Στέφανε,
Ἡ φιλοδοξία μου αὐτὴ τὴ στιγμὴ εἶναι νὰ ξεκινήσουμε μίαν ἀληθινὴ ἐκστρατεία γιὰ τὰ θέματα αὐτὰ ποὺ τὰ θεωρῶ ἐξ ἴσου σημαντικὰ καὶ κρίσιμα μὲ τὸν κίνδυνο τῆς Δικτατορίας. Τουλάχιστον αὐτό μοῦ λέει ἡ πείρα καὶ ἡ διαίσθησή μου.
Μακάρι νὰ συμφωνεῖς μαζί μου. Ὅλα αὐτὰ τὰ χρόνια μᾶς προωθεῖς κείμενα συναφῆ καταγγέλλοντας τὸ μαράζι ποὺ ροκανίζει τὴν χώρα καὶ τὸ λαό μας.
Πιστεύω πὼς ἦρθε ἡ ὥρα.
Τὸ κείμενο αὐτό, ἂν σὲ βρίσκει σύμφωνο, πρέπει νὰ πάει παντοῦ.
Στὴν ἀρχὴ σκέφτηκα νὰ βρῶ διάφορους ἐπώνυμους. Ὅμως τελικὰ βρίσκω τὸν «ἠλεκτρονικό» τρόπο δημοκρατικότερο καὶ ἀσφαλέστερο. Ἐξάλλου μᾶς ἐνδια-φέρουν οἱ χιλιάδες ἁπλοὶ πολίτες ποὺ σίγουρα ὑποφέρουν ὅπως καὶ ἐμεῖς.
Γί΄ αὐτὸ προτείνω στὸ τέλος τοῦ κειμένου (ἐννοῶ καὶ τὶς ἀποκαλύψεις τοῦ ΑΡΔΗΝ) νὰ μπεῖ μία σχετικὴ ἔκκληση πρὸς τὸν κόσμο ποὺ συμφωνεῖ, νὰ ὑπογράψει στὴ δική σου ἠλεκτρονικὴ διεύθυνση, προσθέτοντας -ἂν τὸ ἐπιθυμεῖ- τὰ δικά του σχόλια καὶ προτάσεις.
Γιὰ ὅλα αὐτὰ σὲ παρακαλῶ νὰ ἔχουμε μία τακτικὴ ἐπαφὴ καί ,ὅταν χρειαστεῖ, νὰ περάσεις νὰ τὰ ποῦμε καὶ «διὰ ζώσης».
Μὲ ἀγωνιστικοὺς χαιρετισμούς,
Μίκης Θεοδωράκης
Ἡ πολιτικὴ ἀλληλογραφία Μίκη Θεοδωράκη – Θάλειας Δραγώνα
Παρατίθενται αὐτούσιες οἱ ἐπιστολὲς ποὺ ἀνταλλάχθηκαν μεταξὺ τῆς καθηγήτριας Κοινωνικῆς Ψυχολογίας στὸ Πανεπιστήμιο Ἀθηνῶν καὶ τοῦ Μίκη Θεοδωράκη, μὲ ἀντικείμενο καὶ πάλι τὴν «Ἑλληνικότητα» καὶ ὅ,τι αὐτὴ συνεπάγεται.
Ὁ «διάλογος» ἔχει ἐνδιαφέρον, διότι καὶ ἡ Θάλεια Δραγώνα ἀπασχόλησε τὴν κοινὴ γνώμη, κυρίως ὡς πολιτικὸ στέλεχος καὶ ἐπιλογὴ τοῦ Γ. Παπανδρέου, ἀλλὰ καὶ ἐπειδὴ τὸ θέμα τῆς «Ἑλληνικότητας» καὶ κατ’ ἐπέκταση τῆς μεταναστευτικῆς πολιτικῆς τῆς κυβέρνησης ἀποτελεῖ ἀντικείμενο εὐρύτατων ἀντιπαραθέσεων κατὰ τὴν παροῦσα περίοδο.
Ἡ ἐπιστολὴ τῆς κ. Δραγώνα
2 Ἰανουαρίου 2010
Ἀγαπητὲ Μίκη Θεοδωράκη,
Κυκλοφόρησε πρὶν ἀπὸ λίγες ἡμέρες στὸ διαδίκτυο ἐπιστολή σας πρὸς τὸ Στέφανο Ληναῖο μὲ πολὺ ἀπαξιωτικὰ σχόλια γιὰ τὸ πρόσωπό μου καὶ παραθέματα ἀπὸ τὸ δημοσιευμένο ἔργο μου ποὺ εἶναι ὅλα παντελῶς ψευδῆ καὶ κατασκευασμένα.
Σᾶς ἐνημερώνω ὅτι δὲν εἶμαι ἱστορικὸς καὶ δὲ γράφω ἱστορικὰ βιβλία. Λόγια ὅπως «Ἡ ἑλληνικὴ ταυτότητα δὲν ὑπῆρχε πρὶν ἀπὸ τὸ 19ο αἰώνα. Δημιουργήθηκε ἔξωθεν σὲ μία ἐποχὴ ἐθνικισμοῦ, ἀποικιοκρατίας καὶ ἐπεκτατικοῦ ἰμπεριαλισμοῦ. Κοντο-λογὶς κάποιοι ἀπὸ τὸ ἐξωτερικό μᾶς εἶπαν τὸ 19ο αἰώνα ὅτι εἴμαστε Ἕλληνες καὶ ἐμεῖς τὸ δεχθήκαμε γιὰ νὰ κονομήσουμε(!!!) πουλῶντας τὸ παραμύθι ὅτι εἴμαστε ἀπόγονοι τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων», δὲ βρίσκεται πουθενὰ στὸ δημοσιευμένο ἔργο μου καὶ δὲ χαρακτηρίζει τὴν πανεπιστημιακὴ καὶ κοινοβουλευτική μου πορεία. Τέτοιου εἴδους κατασκευάσματα εἶναι μίας συκοφαντικῆς ἐκστρατείας ἐναντίον μου.
Εἶμαι κοινωνικὴ ψυχολόγος, ἐρευνῶ καὶ γράφω πάνω στὶς κοινωνικὲς ταυτότητες, ἔχω δώσει μεγάλο μέρος τῆς ζωῆς μου γιὰ τὴν ὑπεράσπιση τῶν ἀρχῶν τῆς δημοκρατίας καὶ τῆς δικαιοσύνης σὲ αὐτὸν τὸν τόπο.
Σᾶς στέλνω μέρος τῶν δημοσιεύσεών μου γιὰ νὰ κρίνετε ἐάν, ὅσα παρατίθενται στὶς ἐφημερίδες καὶ στὸ διαδίκτυο , ἀνταποκρίνονται στὴν ἀλήθεια. Ἐὰν διαπιστώσετε ὅτι εἶναι κατασκευασμένες φράσεις, σᾶς παρακαλῶ πολὺ νὰ βρεῖτε μία εὐκαιρία νὰ τὸ δηλώσετε.
Σᾶς γράφω ἐπειδὴ θαυμάζω τὴν ἀστείρευτη δημιουργικότητά σας καὶ τοὺς ἀγῶνες σας γιὰ τὴ δημοκρατία καὶ εἶμαι σίγουρη ὅτι ἡ ἀναζήτηση τῆς ἀλήθειας καὶ ἡ προάσπιση τῶν δημοκρατικῶν ἀρχῶν ἔχει πρώτιστη σημασία γιὰ σᾶς.
Μὲ ἐκτίμηση
Θάλεια Δραγώνα
Ἀθήνα, 10.1.2010
Ἡ ἀπάντηση Θεοδωράκη
Ἀγαπητὴ κυρία Δραγώνα,
Ἔλαβα τὴν ἐπιστολὴ καὶ τὰ βιβλία σας καὶ σᾶς εὐχαριστῶ. Διάβασα ἐπίσης στὸ «Βῆμα» καὶ στὰ «Νέα» τὶς συνεντεύξεις σας, οἱ ὁποῖες ὅμως κινοῦνται μονάχα γύρω ἀπὸ δυό-τρεῖς φράσεις πού σᾶς ἀποδόθηκαν ἐδῶ καὶ πολὺ καιρό, γιὰ νὰ δια-ψευσθοῦν ὕστερα ἀπὸ μεγάλη καὶ ἀδικαιολόγητη καθυστέρηση.
Οἱ συνεντεύξεις αὐτὲς καὶ ἡ μεγάλη προβολή τους -σὲ συνδυασμὸ μὲ τὴν φίμωση τῶν ἀντίθετων ἀπόψεων – δὲν πετυχαίνουν τίποτε ἄλλο παρὰ νὰ ἀποκαλύπτουν στὸν ἑλληνικὸ λαὸ τοὺς πανίσχυρους φίλους σας στὰ ΜΜΕ , ἀποδεικνύοντας τὸ εὖρος καὶ τὰ ἐρείσματα ἀλλὰ καὶ τὸ συντονισμὸ τῆς προσπάθειας ποὺ ἐξυφαίνεται μὲ στόχο τὴν ἀλλοίωση τῆς ἐθνικῆς-ἑλληνικῆς μας ταυτότητας, καθὼς καὶ τὸν τρόμο ποὺ δημιουργεῖ ἡ αὐξανόμενη παλλαϊκὴ ἀντίδραση στὶς ἀπόψεις σας, ποὺ ἀκυρώνει τὴν ἀρχική σας προσπάθεια νὰ ἐκμεταλλευθεῖτε τὴν ἀντίδραση τοῦ κ. Καρατζαφέρη βαφτίζοντας ὅσους διαφωνοῦν «ἀκροδεξιούς». Τρόμος ποὺ φτάνει σὲ σημεῖο νὰ προκαλεῖ συμπτώματα τῆς «Λύσσας-Σόρος» σὲ ὑποταχτικοὺς κονδυλοφόρους ὅπως σ’ αὐτὸν τὸ δυστυχῆ κ. Χάρη σὲ σημερινὸ (9.1.10) ἔνθετο ἀθηναϊκῆς ἐφημερίδας.
Ἐπειδὴ τυχαίνει νὰ εἶμαι ἕνας ἀπὸ τοὺς πρωτεργάτες αὐτῆς τῆς ἐκστρατείας γιὰ τὴν ἐνημέρωση τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ μὲ ρίζες βαθειὲς στὴν ἀληθινὴ ἑλληνικὴ Ἀριστερὰ ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τοῦ ΕΑΜ, θὰ ἤμουν ὁ τελευταῖος ποὺ θὰ ἐπέτρεπα στὸν ὁποιονδήποτε νὰ καπηλευτεῖ τὴ λέξη καὶ τὴν ἔννοια «πατρίδα». Τὸ ΕΑΜ καὶ τὸ τότε ΚΚΕ κατέκτησε τὴν ἐμπιστοσύνη τοῦ 70% τοῦ λαοῦ μας γιὰ τὴν πίστη του καὶ τοὺς ἀγῶνες του γιὰ τὴ Λευτεριὰ τῆς ἑλληνικῆς πατρίδας καὶ τὴν ἀναγέννηση τοῦ ἑλληνικοῦ ἔθνους. Μὲ τὴν πεποίθηση ὅτι ὑπηρετοῦμε τὰ ἰδεώδη τῶν Ἑλλήνων γιὰ τὴν ἐλευθερία καὶ τὴ δημοκρατία ἀπὸ τὰ βάθη τῶν αἰώνων καὶ φτάνοντας ὡς τὸ «Ἐλευθερία ἢ θάνατος» τοῦ Κολοκοτρώνη, ὀρθώσαμε τὸ ἀνάστημά μας καὶ ἀναμετρηθήκαμε μὲ τὸ ὅπλο στὸ χέρι μὲ τὴν πιὸ φονικὴ δύναμη ποὺ γνώρισε ποτὲ ἡ ἀνθρωπότητα: τὴ χιτλερικὴ Βέρμαχτ, τὰ ναζιστικὰ Ἔς-Ἒς καὶ τὴ Γκεστάπο, μὲ ἀμέτρητες θυσίες σὲ αἷμα, βασανισμοὺς καὶ διώξεις. Ἐνῶ παράλληλα καὶ μέσα σ΄ ἐκεῖνες τὶς σκληρὲς συνθῆκες τιμούσαμε καὶ τρεφόμασταν μὲ τὸν ἑλληνικὸ πολιτισμό , γιὰ τὸν ὁποῖο εἴμαστε περήφανοι, καὶ συγχρόνως ὁραματιζόμασταν τὴ μελλοντικὴ κοινωνία τῆς δικαιοσύνης, τῆς ἀλληλεγγύης καὶ τῆς «πανανθρώπινης λευτεριᾶς».
Αὐτὴ ὑπῆρξε ὡς σήμερα ἡ γνήσια καὶ μοναδικὴ Ἀριστερά, ὅπου οἱ λέξεις «ἔθνος» καὶ «πατρίδα» ἦταν γιὰ μᾶς δόξα καὶ τιμὴ καὶ ὄχι ντροπὴ ὅπως τὶς κατάντησαν -χτὲς καὶ σήμερα- ὁρισμένα γκρουπούσκουλα καὶ ὁμάδες «διανοουμένων», πού- στὸ ὄνομα τῆς Ἀριστερᾶς- ντροπιάζουν μὲ τὶς «ἰδέες» καὶ τὰ καμώματά τους, τοὺς ἀγῶνες καὶ τὶς θυσίες μας, ἐνῶ δηλητηριάζουν τὴν ἀνύποπτη νεολαία μας, ποὺ ἡ νικήτρια καὶ θριαμβεύουσα, ἀκόμα καὶ σήμερα, «ἐθνικοφροσύνη» κρατάει στὰ σκοτάδια, ἔχοντας καταδικάσει σὲ λήθη τὴ σύγχρονη ἱστορία μας.
Ὅμως ἡ ἀκτινοβολία ἐκείνων τῶν ἡρωικῶν χρόνων ἀψηφῶντας ὅλα τὰ ἐμπόδια ἐξακολουθεῖ νὰ ἐμπνέει τὸ λαό μας, γι’ αὐτὸ καὶ ἡ ἀντίθεση στὴ συστηματικὴ ἀπόπειρα ποὺ ἐπιχειρεῖται ἐδῶ καὶ καιρὸ μὲ στόχο τὴν οὐσιαστικὴ ἀνατροπὴ τῆς ἑλληνικῆς ἱστορίας, εἶναι καθολικὴ καὶ δὲ συνδέεται μὲ τὴν α ἢ τὴ β πολιτικὴ παράταξη ἀλλὰ μὲ τὸ σύνολο τῶν Ἑλλήνων, ποὺ γαλουχήθηκε μὲ μία συγκεκριμένη καὶ βαθειὰ ριζωμένη ἄποψη γιὰ τὸ τί εἶναι πατρίδα, τί εἶναι Ἑλλάδα, τί εἶναι ἱστορία, τί εἶναι ἑλληνικὸς λαὸς καὶ ἑλληνικὸ ἔθνος.
Κι ἀκόμα γνωρίζει καλὰ -γιατί τὰ βιώνει- ποιὰ εἶναι τὰ βασικὰ ἱστορικὰ καὶ πολιτισμικὰ στοιχεῖα πού μᾶς διέπλασαν ἀπὸ τὸ ΄21 ἕως σήμερα.
Ἀρνούμενοι καὶ κατεδαφίζοντας ὅλα αὐτὰ πού μᾶς ἔκαναν αὐτοὺς ποὺ εἴμαστε χτές, προχτὲς καὶ σήμερα,μὲ τὸ πρόσχημα μίας δῆθεν ἐπιστημονικῆς ἀναθεώρησης τῆς ἱστορικῆς πραγματικότητας, ὅπως ἀποδεικνύεται σὲ κάθε σελίδα τοῦ βιβλίου σας «Τί εἶναι ἡ Πατρίδα μας;», στὴν οὐσία ἀμφισβητεῖτε ὀ,τιδήποτε θετικὸ ἔπραξε ὁ λαὸς αὐτὸς σὲ ὅλους τοὺς τομεῖς τοῦ ἐθνικοῦ μας βίου κατὰ τὴ διάρκεια τῶν δυὸ τελευταίων αἰώνων.
Μὲ τὸ βιβλίο σας ἀποδομεῖτε τὶς ἰδέες, πεποιθήσεις, τὰ «πιστεύω», σὲ σχέση μὲ τὸ ἑλληνικὸ ἔθνος καὶ τὶς ρίζες του, δηλαδὴ ὅλα αὐτὰ ποὺ ἐνέπνευσαν καὶ παρακίνησαν τὸ λαό μας. Ὅμως, ἂν στὶς ἀρχὲς τοῦ 19ου αἰώνα δὲν ὑπῆρχαν οἱ ἰδέες γιὰ τὴ συνέχεια τοῦ ἑλληνικοῦ ἔθνους καὶ ὅλα τὰ «πιστεύω» ποὺ ἐσεῖς σήμερα ἀπορρίπτετε ὡς ἄνευ οὐσιαστικοῦ περιεχομένου καὶ ἐκτὸς ἱστορικῆς πραγματικότητας, τότε δὲ θὰ μποροῦσαν νὰ ὑπάρξουν ἡ Ἐπανάσταση τοῦ ΄21, τὸ κίνημα τοῦ Φιλελληνισμοῦ, τὸ δημοκρατικὸ κίνημα τοῦ Μακρυγιάννη, ἡ ἀποπομπὴ τοῦ Ὄθωνα, οἱ Βαλκανικοὶ πόλεμοι, ἡ Ἐθνικὴ Ἀντίσταση. Δὲ θὰ ὑπῆρχε ὁ Ἄρης Βελουχιώτης. Καὶ ὄχι μονάχα αὐτός, γιατί, σύμφωνα μὲ ἐκεῖνα ποὺ ἐπιχειρεῖτε νὰ διδαχθοῦν τὰ παιδιά μας, δὲν θὰ ὑπῆρχε οὔτε ἕνας ἀντάρτης, μιᾶς καὶ ΟΛΟΙ πῆραν τὰ ὄπλα γιὰ τὴν Ἑλλάδα καὶ τὴν Πατρίδα. Ἐνῶ, ἂν εἶχαν τὰ μυαλὰ τὰ δικά σας, δηλαδὴ ἐξέταζαν τὸ «ἐπιστημονικῶς ὀρθόν», θὰ τὰ βρίσκανε μία χαρὰ μὲ τοὺς Γερμανοὺς ποὺ ἐξάλλου τὸ μόνο ποὺ ζητοῦσαν ἀπό μᾶς ἦταν νὰ τοὺς παραχωρήσουμε τὴν ἄδεια χρήσης τῶν λιμανιῶν καὶ τῶν ἀεροδρομίων μας.
Κατὰ τὸν ἴδιο τρόπο δὲν θὰ ὑπῆρχαν οἱ δημοκρατικοὶ ἀγῶνες καὶ ἡ Ἀντίσταση κατὰ τῆς χούντας. Δὲν θὰ ὑπῆρχαν ὁ Σολωμός, ὁ Κάλβος, ὁ Παλαμᾶς, ὁ Καβάφης, ὁ Καλομοίρης,ὁ Καζαντζάκης, o Σικελιανός, ὁ Σεφέρης, ὁ Ρίτσος, ὁ Τσαρούχης, ὁ Ἐλύτης, ὁ Χατζιδάκις, ὁ Ἐγγονόπουλος, ὁ Κωνσταντῖνος Δεσποτόπουλος, ὁ Παρθένης, ὁ Καμπανέλλης, ὁ Γεωργουσόπουλος, ὁ Κοῦν, ὁ Μινωτής, ὁ Κακογιάννης, ὁ Ἀγγελόπουλος. Ὅπως δὲ θὰ ὑπῆρχαν οἱ διανοητές, οἱ φιλόσοφοι, οἱ μεγάλοι πολιτικοὶ ἡγέτες ἀπὸ τὸν Τρικούπη καὶ τὸν Βενιζέλο μέχρι καὶ τὸν Καραμανλὴ καὶ τὸν Ἀνδρέα Παπανδρέου. Δὲν θὰ ὑπῆρχαν τὰ μεγάλα κινήματα, ὅπως τῶν δημοτικιστῶν καὶ τῶν φοιτητῶν. Δὲν θὰ ὑπῆρχε τὸ κίνημα γιὰ τὴν Κύπρο οὔτε οἱ ἐκδηλώσεις ἀλληλεγγύης πρὸς τὰ σημερινὰ θύματα τοῦ ἐπιθετικοῦ ἰμπεριαλισμοῦ, τὴ Γιουγκοσλαυῖα, τὴν Παλαιστίνη, τὸ Ἀφγανιστὰν καὶ τὸ Ἰράκ. Καὶ δὲ θὰ συνέβαιναν πρὸ παντὸς ἐκεῖνες οἱ πράξεις, ποὺ ἀποδεικνύουν τὴν ἰδιαιτερότητα τοῦ λαοῦ μας, ποὺ τόσο ἐπίμονα σαρκάζετε, ὅπως τὸ ΟΧΙ τοῦ 1940 καὶ ἡ μάχη τῆς Κρήτης, καθὼς καὶ τὸ ὅτι ἀνάμεσα σὲ ὅλους τοὺς Εὐρωπαίους, μονάχα ἡ Ἑλλάδα ἀρνήθηκε νὰ ντύσει τὰ παιδιά της μὲ τὴ στολὴ τῆς Βέρμαχτ καὶ νὰ τὰ στείλει στὸ «ἀνατολικὸ μέτωπο». Χάρη στὶς μοναδικὲς μέσα στὴν κατεχόμενη Εὐρώπη παλλαϊκὲς διαδηλώσεις στὸ κέντρο τῆς Ἀθήνας μὲ χιλιάδες νεκρούς, τραυματίες καὶ ἐκτοπισμένους σὲ στρατόπεδα θανάτου.
Κι αὐτὸ γιατί οἱ ἐθνικοὶ καὶ δημοκρατικοί μας ἀγῶνες, καθὼς καὶ τὰ πνευματικὰ ἔργα καὶ οἱ πολιτικὲς πράξεις τῶν προσώπων αὐτῶν, διαπνέονταν ἀπὸ τὴν πεποίθηση ὅτι ἡ σύγχρονη Ἑλλάδα ἔχει ἐπηρεαστεῖ βαθειὰ ἀπὸ μία βαρειὰ κληρονομιά, ἀπέναντι στὴν ὁποία θὰ πρέπει νὰ φανοῦμε δημιουργικὰ ἀντάξιοι.
Γιὰ ὅλα αὐτὰ ἔχετε νὰ πεῖτε μία μόνο λέξη: «ἐθνοκεντρισμός», δηλαδὴ ὅτι εἶναι ἀσυγχώρητη ὑπερηφάνεια γιὰ ἕνα λαὸ νὰ θαυμάζει τὰ ἐπιτεύγματά του, φτάνοντας στὸ σημεῖο νὰ προτείνετε νὰ ἐκλείψει ἀπὸ τὰ σχολικὰ βιβλία, γιατί αὐτὸ ἐπιτάσσει ἡ σύγχρονη ἐπιστήμη γιὰ τὴν ἀναθεώρηση τῆς ἱστορίας. Μὲ ἄλλα λόγια ἐπιχειρεῖτε ἕνα γενικευμένο «εὐνουχισμὸ» σὲ ὅ,τι πολυτιμότερο καὶ πιὸ ἑλληνικὸ πέτυχε ὁ λαός μας ἕως τώρα, μὲ τελικὸ ἀποτέλεσμα τὴν μετατροπή μας σὲ ἕναν ἄλλο λαό, προσαρμοσμένο στὶς συνταγὲς τοῦ καμουφλαρισμένου ἀφελληνισμοῦ, ποὺ κοσμοῦν κάθε σελίδα τοῦ ἐν λόγῳ βιβλίου σας.
Καὶ αὐτὸ γιατί διαφωνεῖτε μὲ τὴν ὕπαρξη καὶ τὴν ἀξία τῶν βασικῶν πυλώνων πάνω στοὺς ὁποίους στηρίχθηκαν οἱ ἰδέες, οἱ πράξεις, οἱ ἀγῶνες, οἱ θυσίες καὶ τὰ ἔργα, πνευματικὰ καὶ ἄλλα. Βαφτίζετε ἐθνοκεντρισμὸ τὴν ξεχωριστὴ πίστη, ἀκόμα καὶ τὸ θαυμασμὸ ποὺ μπορεῖ νὰ ἔχει ἕνας λαὸς γιὰ τὴν ἱστορία καὶ τὸν ἑαυτό του. Τὶς ξένες ἐπεμβάσεις, ποὺ ἀλλοίωσαν τὴν ἐθνική μας ζωή, τὶς θεωρεῖτε σχεδὸν ἀνύπαρκτες καὶ πρόσχημα γιὰ νὰ καλύψουμε τὶς δικές μας -ὑπαρκτὲς βεβαίως- ἀδυναμίες. Τὴν ἰδιαιτερότητα τῶν ἀγώνων μας, εἰδικὰ στὸν Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο τὴν ἀποκαλεῖτε σωβινισμό, πράξη ἐχθρικὴ πρὸς τοὺς ἄλλους, καὶ τὴ θεωρεῖτε γενεσιουργὸ αἰτία τῆς ξενοφοβίας. Τὴν ὑπερηφάνειά μας γιὰ τὰ κατορθώματα τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων τὴ βαφτίζετε στεῖρο ἐθνικισμὸ καὶ ἱστορικὴ αὐταπάτη. Δηλαδὴ θέλετε «σώνει καὶ καλὰ» νὰ ἀποδείξετε ὅτι κακῶς πιστεύαμε ὡς τώρα ὅσα πιστεύαμε γιὰ τὴν καταγωγή, τὶς παραδόσεις, τὴν ἱστορία καὶ τὸν πολιτισμό μας, πράξη ποὺ στὴν ἰατρικὴ ἐπιστήμη ὀνομάζεται «εὐνουχισμός». Καὶ ὀχυρωμένη πίσω ἀπὸ ἠχηρὰ ὀνόματα ξένων ἐπιστημόνων βαλθήκατε μὲ τὴ βοήθεια ἰσχυρῶν πολιτικῶν καὶ οἰκονομικῶν κύκλων, μιᾶς καὶ εἶναι πολὺ δύσκολο νὰ εὐνουχίσετε ἕναν ὁλόκληρο λαὸ κατεδαφίζοντας τὰ σύμβολα καὶ τοὺς μύθους του, νὰ ξεκινήσετε τὸ θεάρεστο ἔργο σας ἀπὸ τὰ τρυφερὰ καὶ ἀνύποπτα παιδιά μας.
Ὅπως τὸ ἐπιχείρησε χθὲς ἡ φίλη σας κ. Ρεπούση -ἀνεπιτυχῶς- ἐνῶ, σήμερα, μὲ τὸν ἀέρα μάλιστα τῆς κρατικῆς συμπαράστασης τὸ ἐπεκτείνετε ἐσεῖς μὲ νέα ἕφοδο γιὰ τὸν εὐνουχισμὸ τῆς μαθητικῆς μας νεολαίας ἀπὸ κρατικὸ μάλιστα πόστο!
Γνωρίζετε, κυρία Δραγώνα, ὅτι δὲν ἔχω τίποτα προσωπικὸ μαζί σας, ὅπως γνωρίζετε ὅτι θὰ σᾶς ἦταν λίγο δύσκολο νὰ μὲ βαφτίσετε καὶ ἐμένα ἀκροδεξιό. Πρὸς τὸ παρὸν μπορεῖτε ἐσεῖς καὶ οἱ φίλοι σας νὰ μὲ φιμώσετε. Ὅμως σ’ αὐτὸ εἶμαι συνηθισμένος καὶ μάλιστα θὰ σᾶς ἔλεγα ὅτι ὅποιοι καὶ ὅσοι στὸ παρελθὸν κατὰ καιροὺς ἐπιχείρησαν νὰ φιμώσουν τὶς ἰδέες ἀλλὰ καὶ τὴ μουσική μου, εἶχαν κακὰ γεράματα. Ὅπως ἴσως ξέρετε ἢ θὰ ἔχετε ἀκούσει, ἡ ζωὴ καὶ τὸ ἔργο μου στηρίχθηκε ἐπάνω σὲ τρεῖς λέξεις: Ἑλλάδα, Πατρίδα, Ἐλευθερία. Καὶ ὅλοι μου οἱ ἀγῶνες ἔγιναν μόνο καὶ μόνο γιὰ νὰ τὶς ὑπερασπίσω μὲ κάθε θυσία. Τὸ ἴδιο κάνω καὶ τώρα.
Σήμερα ἐσεῖς καὶ οἱ φίλοι σας, μὲ διαφορετικὸ τρόπο ἀπ’ ὅ,τι οἱ προηγούμενοι, ἐπιχειρεῖτε νὰ κατεδαφίσετε τὶς ἰδέες, τὶς πράξεις καὶ τὰ ἔργα ποὺ συμβολίζουν αὐτὲς οἱ τρεῖς λέξεις, ποὺ ὅπως εἶπα, ἐνέπνευσαν καὶ στήριξαν ὅλες τὶς γενιὲς τῶν Νεοελλήνων, γιὰ νὰ γίνουμε αὐτὸ ποὺ εἴμαστε σήμερα. Μία κορυφαῖα στιγμὴ στὴ νεότερή μας ἱστορία ὑπῆρξε καὶ ἡ Ἐθνική μας Ἀντίσταση, τότε ποὺ ἔλαμψαν αὐτὲς οἱ τρεῖς λέξεις ὁδηγῶντας τὰ νειᾶτα ἐκείνης τῆς ἐποχῆς σὲ ἀνυπέρβλητες θυσίες. Χιλιάδες, ἑκατοντάδες χιλιάδες τὰ θύματα. Τί μᾶς ὁδηγοῦσε τότε; Ὅλα αὐτὰ ποὺ καταδικάζονται σὲ κάθε σελίδα τοῦ βιβλίου σας, γιὰ νὰ ἀνοίξει ὁ δρόμος σὲ μία γενικευμένη ἀλλοίωση τοῦ ἐθνικοῦ μας χαρακτήρα ξεκινῶντας μὲ δῆθεν ἐπιστημονικὸ τρόπο ἀπὸ τὰ τρυφερά μας νειᾶτα. Ἄλλωστε, αὐτὴ ἡ προσπάθεια ποὺ γίνεται μέσα στὸ πλαίσιο τῆς παγκοσμιοποίησης, ἔχει ἀφετηρία γνωστὰ σὲ ὅλους διεθνῆ κέντρα, ποὺ ἐπιδιώκουν τὴ διάλυση τῶν ἐθνῶν-λαῶν μὲ ἐθνικὲς ἰδιαιτερότητες, συμφέροντα καὶ «ἀρχές» ποὺ ὁδηγοῦν σὲ ἀντιστάσεις μπροστὰ στὴ λαίλαπα τῆς παγκοσμιοποίησης καὶ γι’ αὐτὸ μὲ τὴ διάλυση τῶν ἐθνῶν ἐπιδιώκουν τὴ μετατροπὴ τῶν ἀνθρώπων σὲ ἀνυπεράσπιστες μονάδες χωρὶς μνήμη καὶ ἐνοχλητικὲς ἰδιαιτερότητες.
Εἶναι δυνατὸν νὰ ἐπιτραπεῖ νὰ γίνει κάτι τέτοιο; Νὰ γιατί μὲ βρίσκετε καὶ θὰ μὲ βρίσκετε πάντοτε ἀντίθετο, γιατί πιστεύω ὅτι ἡ γενιὰ ἡ δική μου ἔχει ἀποδείξει στὴν πράξη, μὲ ἔργα καὶ ὄχι μόνο μὲ λόγια, ὅτι σ’ αὐτὴν τὴ γωνιὰ τῆς γῆς κατοικοῦν ἄνθρωποι ποὺ εἶναι Ἕλληνες μὲ ὅλη τὴν ἱστορικὴ σημασία αὐτῆς τῆς λέξης καὶ τίποτε -ἀπολύτως τίποτε- δὲν μπορεῖ νὰ τὴν ἀμαυρώσει καὶ πολὺ περισσότερο νὰ τὴν ἀλλοιώσει.
Τέλος ὀφείλω νὰ σᾶς πῶ ὅτι:
Ἀπὸ τὴν ἀνάγνωση τοῦ βιβλίου σας «Τί εἶναι ἡ Πατρίδα μας;» ἔχω συναγάγει ὁρισμένα συμπεράσματα, ποὺ πιστοποιοῦν θεμελιακὲς διαφορὲς ἀπὸ τὶς ἀπόψεις σας. Θὰ ἀρκεστῶ πρὸς τὸ παρὸν σὲ μερικὰ παραδείγματα:
«Ἡ κυρίαρχη ἀντίληψη γιὰ τὸ ἔθνος καὶ τὴν ἐθνικὴ ταυτότητα, μὲ βάση τὴν ὁποία οἱ πολιτικὲς ἐξουσίες στὴν Εὐρώπη ἀλλὰ καὶ ἔξω ἀπὸ αὐτὴν ὀργανώνουν τὸ διαπαιδαγωγητικὸ ρόλο τοῦ σχολείου, εἶναι ἀκόμη σήμερα σὲ μεγάλο βαθμὸ ἡ ἀντίληψη ποὺ κληρονόμησε ὁ ρομαντισμὸς τοῦ 19ου αἰώνα, σύμφωνα μὲ τὴν ὁποία τὸ ἔθνος ἀποτελεῖ οἰκουμενική, «φυσική» ὀντότητα, ἀνεξάρτητη ἀπὸ τὸ χρόνο καὶ τὸ χῶρο, καὶ ἡ ἐθνικὴ ταυτότητα, αὐτονόητη καὶ ἀναλλοίωτη, ἀποτύπωση κοι-νωνικῆς ὁμοψυχίας καὶ συνοχῆς. Οἱ ἐθνικὲς ἱστοριογραφίες προέρχονται ἀπὸ αὐτὴν τὴν παράδοση καὶ δίνουν ἔμφαση στὴ συνέχεια τῆς ἱστορίας καὶ τοῦ πολιτισμοῦ τῆς ἐθνικῆς ὁμάδας, στὶς ἀντιστάσεις της ἀπέναντι στὶς ἐξωτερικὲς ἐπιβουλές, στὴν ὁμοιογένειά της. Στὸ σχολεῖο ἡ ἱστορία καλεῖται νὰ διδάξει τὰ κατορθώματα τῶν προγόνων καὶ νὰ σφυρηλατήσει τὴν ἐθνικὴ ὑπερηφάνεια καὶ ἑνότητα, ἐνῶ ἡ γλώσσα καὶ ἡ γεωγραφία ἐπιβεβαιώνουν τὴν ἐθνικὴ συνέχεια στὸ χρόνο καὶ στὸ χῶρο» (σέλ. 31).
Εἶναι φανερὸ ὅτι θεωρεῖτε ὅτι τὸ ἔθνος καὶ ἡ ἐθνικὴ ταυτότητα εἶναι «κληρονομιὰ τοῦ ρομαντισμοῦ τοῦ 19ου αἰώνα [καὶ δέν] ἀποτελεῖ «φυσική» ὀντότητα ἀνεξάρτητη ἀπὸ τὸν χρόνο καὶ τὸν χῶρο, αὐτονόητη καὶ ἀναλλοίωτη ἀποτύπωση ἐθνικῆς ὁμοψυχίας καὶ συνοχῆς».
Φαίνεται ἀκόμη ὅτι δὲν εἶστε σύμφωνη μὲ τὴν ἔμφαση ποὺ δίνεται στὸ σχολεῖο «στὴ συνέχεια τῆς ἱστορίας καὶ τοῦ πολιτισμοῦ τῆς ἐθνικῆς ὁμάδας, στὶς ἀντιστάσεις της ἀπέναντι στὶς ἐξωτερικὲς ἐπιβουλές, στὴν ὁμοιογένειά της», καθὼς καὶ στὸ γεγονὸς ὅτι «ἡ ἱστορία καλεῖται νὰ διδάξει τὰ κατορθώματα τῶν προγόνων καὶ νὰ σφυρηλατήσει τὴν ἐθνικὴ ὑπερηφάνεια καὶ ἑνότητα, ἐνῶ ἡ γλώσσα καὶ ἡ γεωγραφία ἐπιβεβαιώνουν τὴ συνέχεια στὸ χρόνο καὶ στὸ χῶρο».
Θὰ ἤθελα εἰλικρινὰ νὰ μοῦ λέγατε, ἂν ἡ παράγραφος αὐτὴ ἀναφέρεται θετικὰ ἢ ἀρνητικὰ στὸν τρόπο ποὺ τὸ σχολεῖο ἀντιμετωπίζει τὰ προβλήματα αὐτά, μιᾶς καὶ δὲν τὸ λέτε φανερά. Ὅμως ἀφήνετε νὰ ὑπονοηθεῖ ὅτι ὅλες αὐτὲς οἱ ἰδέες περὶ ἔθνους καὶ ἐθνικῆς ταυτότητας ἀποτελοῦν σύμπτωμα ποὺ μᾶς ἐπιβλήθηκε ἀπὸ τὴ «ρο-μαντικὴ ἀντίληψη τῆς ἱστορίας στὸ τέλος τοῦ 19ου αἰώνα. Ἄρα ξεπερασμένες καὶ ἀντιεπιστημονικὲς σύμφωνα μὲ τὴν ὀπτικὴ γωνία τὴ δική σας καὶ τῶν ὑπόλοιπων συνεργατῶν σας ποὺ συμμετέχουν στὴν συγγραφὴ τοῦ ἐν λόγῳ βιβλίου.
Νὰ ὅμως ποὺ τόσο ἐγὼ ὅσο καὶ οἱ γενιὲς τῶν παππούδων μου ἀλλὰ καὶ τῶν συμμαχητῶν καὶ συνοδοιπόρων μου στοὺς δρόμους τῶν ἐθνικῶν ἀγώνων καὶ στὶς προσπάθειες γιὰ τὴ δημιουργία μίας ἑλληνικῆς τέχνης διαπνεόμαστε σὲ κάθε μας βῆμα καὶ προσπάθεια ἀπὸ αὐτὲς ἀκριβῶς τὶς ἰδέες ποὺ καταγγέλλετε ὡς ξεπερασ-μένες καὶ εὐτελῆ -ὡς φαίνεται- προϊόντα μίας ξεπερασμένης πιὰ ρομαντικῆς ἀντί-ληψης. Καὶ μόνο μ’ αὐτὴν τὴν παράγραφο μοῦ ζητᾶτε νὰ ἀπαρνηθῶ τὸν ἑαυτό μου, τὴ ζωή μου, τὶς ἰδέες καὶ τὸ ἔργο μου. Καὶ ὄχι μόνο ἀπὸ ἐμένα ἀλλὰ, ὅπως ἀπο-δεικνύεται ἀπὸ τὶς πράξεις καὶ τὰ ἔργα τους, ΟΛΟΥΣ σχεδὸν τοὺς Νεοέλληνες, ἀνω-νύμους καὶ ἐπωνύμους, ποὺ ἀπὸ τὸ 1821 ἕως σήμερα πίστεψαν ἀκριβῶς σ’ αὐτὰ ποὺ θεωρεῖτε ὅτι κακῶς διδάσκονται σήμερα στὸ ἑλληνικὸ σχολεῖο. Ἄλλωστε ἀμέσως μετὰ διευκρινίσατε ὅτι «στὶς σύγχρονες κοινωνικὲς ἐπιστῆμες γιὰ τὸ ἐθνικὸ φαι-νόμενο ἡ ρομαντικὴ ἀντίληψη γιὰ τὸ ἔθνος ἔχει γίνει ἀντικείμενο κριτικῆς. Οἱ σύγχρονες θεωρήσεις συγκλίνουν στὴν παραδοχὴ ὅτι ἡ ἔννοια τοῦ ἔθνους εἶναι σχε-τικὰ πρόσφατη, ἀλλάζει μέσα στὸ χρόνο», καὶ παρακάτω ἀποκαλεῖτε «φανταστικὴ κοινότητα» τὸ ἔθνος ποὺ στηρίζεται στὴ νέα νοηματοδότηση (ὁμολογῶ πὼς δὲν καταλαβαίνω τὸν ὄρο) ὑπαρκτῶν κοινῶν χαρακτηριστικῶν» καὶ ὅλα αὐτὰ τὰ προσφέρει «ἡ ἐθνικὴ ταυτότητα» (ποὺ ἦρθε) «νὰ ἀντικαταστήσει τὸ κενὸ ποὺ δημιούργησε ἡ κατάλυση τῶν παραδοσιακῶν μορφῶν κοινωνικῆς ὀργάνωσης».
«Καθὼς διευρύνεται τὸ σχετικὰ πρόσφατο ἐνδιαφέρον τῶν κοινωνικῶν ἐπιστημῶν γιὰ τὸ ἐθνικὸ φαινόμενο, ἡ ρομαντικὴ ἀντίληψη γιὰ τὸ ἔθνος ἔχει γίνει ἀντικείμενο κριτικῆς τὰ τελευταῖα χρόνια. Οἱ σύγχρονες θεωρήσεις, παρὰ τὶς σημαντικὲς διαφορὲς τους ὡς πρὸς τὴν προέλευσή τους, συγκλίνουν στὴν παραδοχὴ ὅτι ἡ ἔννοια τοῦ ἔθνους εἶναι σχετικὰ πρόσφατη, ἀλλάζει μέσα στὸ χρόνο καὶ μποροῦμε ἑπομένως νὰ κάνουμε τὴν ἱστορία της: πιὸ συγκεκριμένα ἡ ἔννοια τοῦ ἔθνους, ὅπως χρησιμοποιεῖται σήμερα, διαμορφώθηκε ἱστορικὰ τὰ τελευταῖα διακόσια χρόνια καὶ συνδέεται ἄμεσα μὲ τὴ δημιουργία τῶν ἐθνῶν-κρατῶν (Noiriel 1991). Ἡ ἐθνικὴ ταυτότητα ἦρθε νὰ ἀντικαταστήσει τὸ κενὸ ποὺ δημιούργησε ἡ κατάλυση τῶν παραδοσιακῶν μορφῶν κοινωνικῆς ὀργάνωσης καὶ νὰ προσφέρει στὰ μέλη τῶν σύγχρονων κοινωνιῶν νέα βάση κοινωνικῆς συνοχῆς μέσα ἀπὸ τὴ δημιουργία τῆς «φαντασιακῆς κοινότητας» τοῦ ἔθνους, ποὺ στηρίζεται στὴ νέα νοηματοδότηση ὑπαρκτῶν κοινῶν πολιτισμικῶν χαρακτηριστικῶν» (σέλ. 31).
Γιατί τάχα πολύπλοκες ἐγκεφαλικὲς ἀναλύσεις γιὰ αὐτονόητα γεγονότα, ὅπως εἶναι ἡ συνεχὴς ἀνανέωση τῶν μορφῶν τῆς κοινωνικῆς συγκρότησης, γιὰ νὰ καταλήξουμε στὸ συμπέρασμα ὅτι τὸ ἔθνος ἀποτελεῖ μία «φανταστικὴ κοινότητα»; Ἀλήθεια, τί θὰ πεῖ αὐτό; Τὸ ἔθνος σὲ σχέση μὲ τὴν κοινωνία εἶναι ἡ ψυχὴ σὲ σχέση μὲ τὸ σῶμα. Καὶ ἐδῶ εἶναι, πιστεύω, τὸ λάθος τῆς σύγχρονης κοινωνικῆς ἐπιστήμης, ποὺ ἐπαγγέλλεσθε. Γιατί ἐπιχειρεῖ νὰ ἀναλύσει καὶ νὰ ἐξηγήσει μορφὲς καὶ λειτουργίες ποὺ ἀφοροῦν στὴν κοινωνία-σῶμα καὶ ὄχι στὸ ἔθνος-ψυχή, ποὺ δὲν ἀναλύεται οὔτε ἐξηγεῖται, γιατί, ὅπως καὶ τὰ φαινόμενα τῆς θρησκείας καὶ τῆς τέχνης, ἀνάγεται στὴ μεταφυσικὴ καὶ στὴν ὑπέρβαση,στὸ ὑπερλογικὸ καὶ στὸ ἀνεξήγητο.
Ἂν καὶ γιὰ τὴ συνέχεια τοῦ ἑλληνικοῦ ἔθνους, πέραν τοῦ γεγονότος ὅτι γιὰ τὴν παμψηφία θὰ ἔλεγα τῶν Νεοελλήνων -ἀνωνύμων καὶ ἐπωνύμων- δὲν ἀποτελοῦσε καὶ ἀποτελεῖ μόνον ἕνα εἶδος θρησκευτικῆς πίστης (ἄκρως ἀντιεπιστημονικῆς βεβαίως γιὰ σᾶς), ὑπάρχουν καὶ ἁπτὲς ἀποδείξεις ὅτι ὁρισμένοι βασικοὶ ἄξονες τοῦ πνευματικοῦ κόσμου τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων κατάφεραν νὰ διατηρηθοῦν καὶ νὰ φτάσουν ὡς τὶς μέρες μας. Λ.χ. εἶναι πασίγνωστη ἡ διάρκεια τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας. Δὲν εἶναι ὅμως γνωστὴ ἡ διάρκεια τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς μουσικῆς μέσω τῶν βασικῶν μουσικῶν κλιμάκων, ποὺ παρέμειναν ἀναλλοίωτες, καθὼς οἱ ἀρχαῖοι μουσικοὶ τρόποι πέρασαν ἀτόφιοι στὴ Βυζαντινὴ μουσικὴ μὲ τὸ νέο ὄνομα «ἦχοι» καὶ ἀπὸ κεῖ διὰ μέσου τῆς ἀραβικῆς μουσικῆς καὶ μὲ καινούργιο ὄνομα «δρόμοι», δημιούργησαν τὸ ρεμπέτικο τραγούδι, ἀπὸ τὸ ὁποῖο προῆλθε τόσο ἡ σύγχρονη λαϊκή μας μουσικὴ ὅσο καὶ ἡ ἔντεχνη-λαϊκὴ μουσική, μέσα στὴν ὁποία συνενώθηκε ἡ μουσικὴ μὲ τὴν ποίηση. Δηλαδὴ τὸ φαινόμενο ποὺ χαρακτήριζε τὴν ἀρχαία μουσική, δεδομένου ὅτι τότε μὲ τὸν ὄρο «μουσική» ἐννοοῦσαν ἀποκλειστικὰ τὴ σύζευξη Μουσικῆς καὶ Λόγου.
Ἕνα ἄλλο σημαντικὸ δημιούργημα τῶν ἀρχαίων, ὑπῆρξε, ὡς γνωστὸν, καὶ ἡ Δημοκρατία καὶ μάλιστα ἡ ἄμεση Δημοκρατία. Μετὰ τὴν κατάκτηση τῆς Ἑλλάδας ἀπὸ τοὺς Ρωμαίους καὶ σχεδὸν ἕως σήμερα στὴν Εὐρώπη κυριάρχησαν συστήματα συγκεντρωτικά, βασιλεῖες, αὐτοκρατορίες, δικτατορίες, σοσιαλιστικὲς ἐξουσίες. Ἡ χώρα μας κατακτήθηκε γιὰ τέσσερις αἰῶνες ἀπὸ τὴν Ὀθωμανικὴ Αὐτοκρατορία. Ἐν τούτοις καὶ κάτω ἀπὸ αὐτὲς τὶς καταλυτικὲς συνθῆκες οἱ ἑλληνικὲς κοινότητες, μέσα καὶ ἔξω ἀπὸ τὸ γεωγραφικό μας χῶρο, κυβερνήθηκαν μὲ δημοκρατικὸ τρόπο. Οἱ κάτοικοι λ.χ. ἑνὸς χωριοῦ ἐξέλεγαν τακτικὰ μὲ καθολικὴ ψηφοφορία τὴ διοικητικὴ καὶ τὴ δικαστική τους ἐξουσία. Καὶ αὐτὸ ἀντανακλᾶται στὸ Σύνταγμα τῆς Ἐπιδαύρου, μέσα στὸ ὁποῖο ρητῶς ἀναφέρεται ὅτι ἀπαγορεύονται οἱ «τίτλοι εὐγενείας». Ἄλλωστε αὐτὸ τὸ δημοκρατικὸ φρόνημα μποροῦμε νὰ ποῦμε ὅτι πα-ραμένει ἕως σήμερα βασικὸ γνώρισμα τῆς πλειοψηφίας τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ.
Καὶ αὐτὸ σὲ πεῖσμα τῶν προσπαθειῶν τῶν ξένων δυνάμεων νὰ ἐπιβάλουν τὶς γνωστὲς δυναστεῖες τῶν Βαυαρῶν καὶ τῶν Γλύξμπουρκ. Γεγονὸς ποὺ ἀρνεῖσθε πεισματικὰ νὰ παραδεχτεῖτε. Δηλαδὴ τὸ γεγονὸς τῶν συνεχῶν παρεμβάσεων τῶν ξένων στὴν χώρα μας, ποὺ ὑπῆρξαν πρόξενοι τῶν μεγαλυτέρων ἐθνικῶν μας κα-ταστροφῶν, ὅπως τῆς Μικρασιατικῆς, τοῦ Ἐμφυλίου, τῆς Κύπρου καὶ τέλος τῆς στρατιωτικῆς δικτατορίας.
Συμφωνῶ μαζί σας στὴν παράγραφο τῆς σελίδας 33, ὅτι τὰ κριτήρια μὲ τὰ ὁποῖα ὁρίζεται ἕνα ἔθνος εἶναι πολιτισμικοῦ χαρακτήρα: καταγωγή, γλώσσα, θρησκεία καὶ παραδόσεις, μῦθοι, ἱστορίες, μνῆμες.
«Ὅπως χαρακτηριστικὰ δείχνουν οἱ παραπάνω ἔρευνες, τὰ κριτήρια μὲ τὰ ὁποῖα ὁρίζεται τὸ ἔθνος εἶναι πολιτισμικοῦ χαρακτήρα: καταγωγή, γλώσσα, θρησκεία καὶ παραδόσεις, μῦθοι, ἱστορικὲς μνῆμες. Τὰ πολιτισμικὰ αὐτὰ κριτήρια, ποὺ θεωροῦνται κοινά, προσδιορίζουν τὸ συμβολικὸ καὶ τὸ φυσικὸ χῶρο τοῦ ἔθνους. Ὁ,τιδήποτε διαφορετικὸ θεωρεῖται ὅτι βρίσκεται ἔξω ἀπὸ τὸ ἔθνος καὶ συνήθως ἀπορρίπτεται. Ἔτσι τὰ ἔθνη ἔχουν προσδιοριστεῖ ἱστορικὰ κατὰ κύριο λόγο μέσα ἀπὸ τὶς διαφορές τους ἀπὸ καὶ σὲ σύγκριση μὲ ἄλλα ἔθνη. Αὐτὴ ἡ συνεχὴς διαδικασία ἐτεροπροσδιορισμοῦ συμβάλλει στὴν ἀέναη ἀναπαραγωγὴ τῆς ἐθνικῆς ταυτότητας ὡς μοναδικῆς καὶ ὁμοιογενοῦς καὶ στηρίζει τὴν τάση της νὰ ἀρνεῖται τόσο τὶς ὁμοιότητες μὲ καθετὶ ἔξω ἀπὸ αὐτὴν ὅσο καὶ τὶς διαφοροποιήσεις στὸ ἐσωτερικό της».
Ὅμως διαφωνῶ μὲ τὴν ἄποψή σας πὼς «ὅ,τι εἶναι διαφορετικό, θεωρεῖται ὅτι βρίσκεται ἔξω ἀπὸ τὸ Ἔθνος καὶ συνήθως ἀπορρίπτεται». Καὶ ἀκόμα ὅτι «ἡ συνεχὴς διαδικασία ἐτεροπροσδιορισμοῦ συμβάλλει στὴν ἀέναη ἀναπαραγωγὴ τῆς ἐθνικῆς ταυτότητας ὡς μοναδικῆς καὶ ὁμοιογενοῦς καὶ στηρίζει τὴν τάση της νὰ ἀρνεῖται τόσο τὶς ὁμοιότητες μὲ κάθε τί ἔξω ἀπὸ αὐτὴν ὅσο καὶ τὶς διαφοροποιήσεις στὸ ἐσωτερικό της».
Χωρὶς ἴσως νὰ τὸ θέλετε, φορτώνετε μὲ ἀρνητικὲς ἰδιότητες τὸ Ἔθνος καὶ τὴν ἐθνικὴ ταυτότητα, μιᾶς καὶ γιὰ νὰ ὑπάρξουν, κατὰ τὴ γνώμη σας, πρέπει πρώτον νὰ ἐτεροπροσδιορισθοῦν καὶ δεύτερον νὰ «ἀπορρίψουν» δηλαδὴ νὰ κλειστοῦν στὸ καβούκι τους. Συμφωνοῦν ἄραγε αὐτὲς οἱ διαπιστώσεις μὲ τὸ ἑλληνικὸ ἔθνος(Γιὰ νὰ ἀρκεστοῦμε στὴ δική μας ἱστορικὴ ἐμπειρία); Γιατί ὅλα τείνουν νὰ ἀποδείξουν ὅτι ὀ,τιδήποτε καλὸ καὶ θετικὸ ἔγινε ὡς τώρα, ὀφείλεται στὸ γεγονὸς ὅτι εἴχαμε καὶ ἔχουμε ἀνοιχτὲς θύρες -τουλάχιστον ὡς πρὸς τὸν πολιτισμό- καὶ πρὸς Ἀνατολὰς καὶ πρὸς Δυσμὰς ὅπως καὶ πρὸς Βορρᾶ. Ἔτσι ὅ,τι ὑπῆρξε καὶ ὅ,τι ὑπάρχει, ἀποτελεῖ δημιουργικὴ πρόσμιξη διάφορων ἰδεῶν καὶ πολιτισμῶν, ἀκόμα καὶ τρόπων ζωῆς.
Ἤμαστε πάντοτε ἀνοιχτοὶ, κατὰ τὸ παράδειγμα τοῦ Ρήγα Φεραίου, πού, ἐνῶ σάλπιζε τὴν ἐπανάσταση τῶν Ἑλλήνων, ὁραματιζόταν τὴ μεγάλη οἰκογένεια τῶν Βαλκανικῶν λαῶν. Τὸ ἴδιο ποὺ κάναμε καὶ ἐμεῖς στὴν Ἐθνικὴ Ἀντίσταση, ποὺ ἀγωνιζόμαστε ὄχι μόνο γιὰ τὴν δική μας ἐλευθερία ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν «πανανθρώπινη τὴ λευτεριά». Καὶ μή μοῦ πεῖτε ὅτι ἐπηρεάστηκαν ἀπὸ τὴ ρομαντικὴ ἄποψη περὶ ἔθνους οἱ φουστανελάδες ἀγράμματοι -ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον- Ἕλληνες ἐπαναστάτες, ὅταν τὸ Σύνταγμα τῆς Ἐπιδαύρου στὰ 1822 διακήρυσσε τὴν ἀνασύσταση τοῦ ἑλληνικοῦ ἔθνους ἀποτελῶντας παράλληλα τὸ δημοκρατικότερο Σύνταγμα ὅλων τῶν ἐποχῶν, μιᾶς καὶ εἶχαν ἀνοιχτὰ τὰ μυαλά τους στὶς ἐπιρροὲς τῆς Γαλλικῆς καὶ τῆς Ἀμερικανικῆς ἀκόμα Ἐπανάστασης. Γιὰ νὰ ἐτεροπροσδιοριστοῦμε, θὰ πρέπει νὰ εἴμαστε ἀνίκανοι νὰ αὐτοπροσδιοριζόμαστε κάθε στιγμὴ (ἀκόμα καὶ σήμερα), ἐνῶ ἡ ἐθνική μας ταυτότητα ὑπῆρξε καὶ εἶναι τόσο ἰσχυρή, ὥστε νὰ μὴν ἔχουμε οὔτε νὰ θέλουμε νὰ ἔχουμε ἐχθρούς, γιὰ νὰ εἴμαστε αὐτοὶ ποὺ εἴμαστε. Ἄλλωστε ἡ βασικὴ ἐξωτερική μας πολιτικὴ ὡς τώρα ὑπῆρξε καὶ εἶναι ἀμυντικὴ μὲ ἐξαίρεση τὴν τυχοδιωκτικὴ ἐκστρατεία στὴν Τουρκία, πού μᾶς κόστισε τόσο ἀκριβά.
Καὶ γιατί δὲ ρωτᾶτε καὶ μᾶς (ὅσους ἐπιζήσαμε), ποὺ περάσαμε μέσα ἀπὸ τὸ καμίνι τῆς ξένης κατοχῆς, νὰ σᾶς ποῦμε ἀπὸ ποῦ ἀντλούσαμε τὴ δύναμη καὶ τὸ θάρρος νὰ ἀναμετρηθοῦμε ἴσος πρὸς ἴσον μὲ τὴ τερατώδη Χιτλερικὴ μηχανὴ τοῦ θανάτου; Μονάχα μὲ τὴ σκέψη ὅτι στὸ βάθος εἴμαστε ἀνώτεροι ἀπὸ αὐτούς! Ἐξάλλου σ’ αὐτό μᾶς βοηθοῦσε ἡ μετατροπὴ τῶν ἐχθρῶν μας σὲ μία συμπαγῆ μάζα αἰμοδιψῶν βαρβάρων. Γιατί; Γιατί ἀνήκαμε σὲ ἕνα Ἔθνος πολὺ ἀνώτερο ἀπ’ αὐτοὺς στὸν πνευματικὸ καὶ πολιτισμικὸ κυρίως χῶρο ἀπὸ τὸν Αἰσχύλο καὶ τὸν Πλάτωνα ἕως τὸν Σολωμό, τὸν Παλαμὰ καὶ τὸν Καβάφη. Καὶ ὅσοι εἴμαστε μορφωμένοι, τὸ ἠθικό μας ἀνάστημα ἔπαιρνε συνειδητὰ δύναμη ἀπ’ αὐτούς. Ὅσο γιὰ τοὺς ἀμορφώτους ἀλλὰ γενναίους, ἀντλοῦσαν δύναμη, ὅπως οἱ ἀγωνιστὲς τοῦ ΄21 , ἀπὸ τὰ «μάρμαρα». Ἂν ὅλα αὐτὰ εἶναι «παραμύθια», τότε ὅ,τι ὑπῆρξε θετικὸ καὶ ξεχωριστὸ ὡς τώρα, ἂς ποῦμε ὅτι ἦταν καὶ εἶναι «παραμύθι». Τότε γιὰ ποιὸν λόγο θέλετε νὰ τὸ κατεδαφίσετε; Δὲν ξέρετε ὅτι ἔτσι σκοτώνετε τὴν ψυχή μας; Χάρη στὴν ὁποία εἶσθε καὶ ἐσεῖς σήμερα ἐλεύθεροι;
Ὅπως ἀσφαλῶς καταλαβαίνετε, γιὰ μένα προσωπικὰ δὲν ὑπάρχει κὰν ἐρώτημα «Τί εἶναι ἡ πατρίδα μας;». Γιὰ ὅλους ὅσους ἀφιέρωσαν τὸ ἔργο καὶ κυρίως τὴ ζωὴ τοὺς ὁλόκληρη σ’αὐτὴν τὴν πατρίδα -καὶ εἶναι χιλιάδες, ἑκατομμύρια Ἕλληνες, ἐπώνυμοι ἢ ἀνώνυμοι, νεκροὶ ἢ ζωντανοί- δὲν ὑπάρχουν τέτοια ἐρωτήματα, γιατί αὐτοὶ οἱ ἴδιοι εἶναι ἡ πατρίδα.
Γι’ αὐτό σᾶς παρακαλῶ καὶ εὔχομαι νὰ λάβετε σοβαρὰ ὑπ’ ὄψιν τὴ μαρτυρία ἑνὸς ἐλεύθερου Ἕλληνα καὶ νὰ σταματήσετε αὐτὴν τὴν ἐκστρατεία, ποὺ μόνο δεινὰ μπορεῖ νὰ φέρει στὸν ἤδη δοκιμαζόμενο λαό μας.
Σᾶς χαιρετῶ,
Μίκης Θεοδωράκης
ΥΓ. Ἐπειδὴ θεωρῶ ὅτι μὲ τὴν ἀπάντησή μου αὐτή μοῦ δόθηκε ἡ εὐκαιρία νὰ ἀναπτύξω ὁρισμένα οὐσιαστικὰ ἐπιχειρήματα στὴν προσπάθειά μου νὰ διαφωτίσω ὅσο γίνεται πληρέστερα τὸν ἑλληνικὸ λαὸ γιὰ τὰ κίνητρά μου στὸν ἀγώνα ποὺ ξεκίνησα καὶ συνεχίζω, εἶμαι ὑποχρεωμένος νὰ τὴ δημοσιεύσω στὸ διαδίκτυο, ὅπως ἔκανα ἕως τώρα, δεδομένου ὅτι τὰ ἰσχυρὰ ΜΜΕ πρὸς τὸ παρὸν ἀποφεύγουν ἀκόμα καὶ νὰ ἀναφερθοῦν στὶς ἀπόψεις μου, καταφεύγοντας ὡς συνήθως σὲ ὕβρεις.Αὐτὸ θὰ πεῖ ἐλευθερία τύπου!